Gezonde voeding waarbij de nadruk wordt gelegd op het optimaliseren van je spijsvertering vormt de basis voor een goede immuniteit. Hiermee leg je de fundatie voor een gezond lichaam wat nodig is om jezelf goed en gelukkig te voelen. Lichaam en geest zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. In deze blog legt Ayurveda en WENDY-expert Kim van der Veer uit waar dit vandaan komt en krijg je tips. 

Ayurveda gelooft namelijk dat ‘je bent wat je verteert’ en gaat daarmee een stapje verder dan het bekende gezegde ‘je bent wat je eet’. Om dit beter te kunnen begrijpen is het goed om stil te staan bij ‘Ayurveda’s backbone’, te weten je Agni.

Wat is Agni?

Je spijsvertering wordt in Ayurveda aangeduid als ‘Agni’, oftewel jouw spijsverteringsvuurtje. De letterlijke vertaling van ‘Agni’ uit het Sanskriet is namelijk ‘vuur’. Het element dat metafoor staat voor ‘transformatie’ en dus de drijvende kracht is achter het metabolisme in het menselijke lichaam.

Vanuit een modern perspectief kun je ‘Agni’ koppelen aan de spijsverteringsenzymen die verantwoordelijk zijn voor de vertering en opname van de voeding die je eet. De belangrijkste spijsverteringsenzymen worden afgegeven door de maag, dunne darm, galblaas en alvleesklier. Wanneer er een verstoring is in je spijsverteringsenzymen (en dus ‘Agni’) kan je eten niet goed worden verteerd. Wat tot gevolg heeft dat je lichaam niet in staat is om alle cellen en weefsels in het lichaam te voorzien van de nodige voedingsstoffen. Dit resulteert in een slechte opbouw van het lichaam waardoor je immuniteit verminderd wordt. Reden genoeg dus om dagelijks de juiste keuzes te maken om jouw Agni te ondersteunen en optimaliseren.

Het optimaliseren van jouw spijsverteringsvuur start bij het balanceren van de Dosha’s (Vata, Pitta en Kapha). Immers, het zijn de Dosha’s die jouw spijsverteringsvuur controleren en dus beïnvloeden.

Hoe Agni beïnvloed wordt door de verschillende Dosha’s

De Dosha’s zijn de managers van de elementen en daarmee verantwoordelijk voor het functioneren van het lichaam. Oftewel, in moderne termen, verantwoordelijk voor de fysiologie van het lichaam. Je spijsvertering is daarmee afhankelijk van het functioneren van de verschillende Dosha’s. Je Prakriti (geboorte constitutie), maar ook zeker Vikriti (huidige onbalans) bepalen daardoor in grote mate hoe je spijsvertering functioneert op een bepaald moment.

Wanneer je bijvoorbeeld wordt blootgesteld aan veel droogte, omdat het herfst is en er veel wind buiten is die droogte veroorzaakt. Of omdat je veel voeding hebt gegeten die uitdroogt, zoals crackers, linzen en salades. Dan zorgt dit ervoor dat het wind element en daarmee Vata Dosha in je lichaam omhooggaat. Dit kan resulteren in een droge en onregelmatige spijsvertering. Als jij van nature al veel wind hebt, omdat jij een Vata-type bent, is de kans natuurlijk groter dat je emmer eerder overstroomt.

Sama Agni: een gebalanceerde spijsvertering

Een gebalanceerde en dus optimale spijsvertering geeft een heerlijk en gezond gevoel. Je honger is gebalanceerd en alles wat je eet wordt goed verteerd (niet te snel en niet te langzaam). Je hebt geen cravings, maar wel gezonde trek op de momenten dat je zou moeten eten. Je kunt elke ochtend naar het toilet en je ontlasting ziet eruit als een ‘rijpe banaan’. Verder ervaar je geen enkel ongemak, zoals bijvoorbeeld een opgeblazen buik of maagzuur en is je tong vrij van witte coating.

Je voedings- en levensstijl dragen bij aan het behouden van een gebalanceerde spijsvertering. Hierbij is het van belang dat elke maaltijd die je eet goed in balans is; Alle 6 de smaken zouden in een maaltijd moeten worden verwerkt.

Wat te doen als je spijsvertering niet in balans is?

Wanneer je spijsvertering niet in balans is, betekent dit dat dat de Dosha’s uit balans zijn. Weten welke Dosha aan zet is, is de sleutel tot succes. Met die informatie kun je namelijk je voeding zo aanpassen dat je weer terug beweegt naar balans.

Benieuwd hoe je kunt herkennen welke Dosha’s aan zet zijn? Lees dan hieronder de kenmerken en krijg handige tips om er direct wat mee te doen.

Vishama Agni: Vata Dosha

Heb je te maken met een onregelmatige spijsvertering die meestal gepaard gaat met een droge ontlasting, gasvorming (opgeblazen buik en winderigheid), darmkrampen en/of een onregelmatige eetlust dan is dit een teken dat Vata Dosha uit balans is. Maar ook wanneer je spijsvertering steeds verandert van dunne ontlasting naar droge weet je dat Vata Dosha aan zet is. Het meest belangrijke is om geen voeding te eten die nog meer uitdroogt (o.a. Linzen, peulvruchten en alle vormen van crackers). Kies juist voor warme voedende voeding van groenten die uit de grond komen. Bovendien kun je bij het koken asafoetida/hing gebruiken. Dit kruid balanceert het wind element.

Tikshna Agni: Pitta Dosha

Wanneer je juist te maken hebt met een te snel werkende spijsvertering waardoor je vaker per dag naar het toilet gaat en je ontlasting vaak wat zachter is met soms ook een intense geur dan is dit een teken dat Pitta Dosha uit balans is. Door deze snelle spijsvertering worden voedingsstoffen niet goed opgenomen in je lichaam. Je kunt dit terug zien op je tong, doordat er aan de zijkant van je tong tandafdrukken zijn. Veel dorst, intense honger, droge keel en mond, veel boeren, maagzuur en een branderig gevoel in je darmen zijn allemaal tekenen van te veel vuur en dus te veel Pitta Dosha in je spijsvertering. Naast het eten van verkoelende groene voeding kan je ook een theetje zetten van koriander zaadjes of Ayurveda kruidenmix triphala toevoegen aan je dagelijkse ritme. Beide helpen bij het verbeteren van een te snelle spijsvertering.

Manda Agni: Kapha Dosha

Is je spijsvertering juist heel erg traag waardoor je weinig honger hebt en meestal geen zin in een ontbijt dan is dit een teken dat Kapha Dosha uit balans is. Een trage spijsvertering zorgt er ook voor dat je niet elke dag naar het toilet kunt. Soms zelfs meerdere dagen op een rij waardoor je te maken krijgt met constipatie. Je ervaart een zwaar gevoel na je maaltijd, hebt het snel koud en een craving voor zoete dingen. De manier om je spijsvertering weer terug in balans te brengen is door extra veel verhittende kruiden toe te voegen aan je maaltijden (denk bijvoorbeeld aan Cayenne peper, gember, kaneel, tijm en rozemarijn). Daarnaast zou je voor het eten de Ayurveda kruidenmix trikatu kunnen nemen om daarmee je spijsvertering de boost te geven die het nodig heeft.

Om te starten met Ayurveda zul je dus voortaan achterom moeten kijken. Zodat je weet wat er speelt en je daarvan uit de juiste keuzes kunt maken voor jouw ontbijt, lunch of avondeten.

Mocht je meer willen leren over Ayurveda? Sluit dan vooral 2 september aan in de prachtige White Door Studio waar Kim een ‘Introductie in Ayurveda’ workshop geeft. Je kunt je nog tot en met 22 juli inschrijven met 10 euro early bird korting via deze link.