HSP/burn-out en WENDY expert Ilonka van Galen signaleert dat het aantal gevallen van burn-out blijft stijgen. Voordat je in een burn-out belandt, ga je door verschillende fasen heen. De psychologen Freudenberg en North hebben een 12 fasen model ontwikkelt om in beeld te brengen op welke manier het proces verloopt richting een burn-out. Voorkomen is beter dan genezen. Herken op tijd deze fasen en zorg ervoor dat het lichaam in een gezonde balans blijft.

1. Bewijsdrang

Je hebt het gevoel dat je jezelf moet bewijzen. Je voelt je niet goed genoeg, dit komt vaak voort vanuit een bepaalde mate van onzekerheid. In veel gevallen ben je perfectionistisch en ambitieus. Hier is niets mis mee, tenzij er een gezonde balans gehanteerd wordt. In deze eerste fase zit je vol van energie. De adrenaline stroomt door het lichaam en je hebt energie voor tien personen. De hele wereld kan je aan en je deelt dit gevoel graag met de medemens.

2. De eigen grenzen verleggen

Je zit nog steeds in de energieke fase, alleen je hebt het gevoel dat je geen voldoening uit het dagelijks leven haalt. Hierdoor ga je nog harder je best doen om wel dit gevoel te realiseren. Je hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel en je hebt moeite om werk uit handen te geven. De dagelijkse bezigheden zullen in je ogen nooit af zijn en je hebt moeite om afstand te nemen. In deze fase nemen de dagelijkse bezigheden de overhand. Ontspanning staat niet op de planning.

3. Uit je dagelijks ritme stappen

De primaire basisbehoeften verdwijnen geheel op de achtergrond. Alles wat het lichaam nodig heeft om een gezonde balans te behouden, wordt geschrapt. Gezond eten, voldoende nachtrust en alle aspecten rondom een gezond lichaam worden genegeerd. Je staat niet stil bij het feit dat je in deze fase roofbouw pleegt op je lichaam. Het enige waar je je op dit moment mee bezig houdt is presteren. Je hebt een hoog verantwoordelijkheidsgevoel.

4. Innerlijke conflicten negeren

In deze fase ben je totaal niet bezig met je interne wereld. Het enige waar jij je druk om maakt zijn de externe prikkels. Je voelt je opgejaagd, krijgt eventueel last van angsten en de piekermomenten zijn elke dag aanwezig. Dit alles zorgt ervoor dat je last krijgt van verschillende negatieve, lichamelijke sensaties. Het brein draait de hele dag door op volle toeren. Slapeloosheid begint een onderdeel te worden van jouw dagelijks leven. De energie verdwijnt en de stress momenten zorgen voor de aanmaak van cortisol. Je kunt last gaan krijgen van kleine ontstekingen in het lichaam. Het immuunsysteem verzwakt. Het probleem is dat je in deze fase de innerlijke conflicten negeert. Je gaat gewoon door op het gehaaste ritme wat je voor jezelf hebt gecreëerd.

5. Waarden herevalueren

Je hebt maar één doel voor ogen, presteren. Vrienden en familie verdwijnen op de achtergrond en lijken in je ogen helaas niet meer belangrijk te zijn. Waar je eerst van een bepaalde hobby kon genieten, is er niet meer. Je hebt jouw leven zo ingedeeld dat je er alles voor wilt doen om een succes te maken van wat in jouw ogen belangrijk is. Dit kan zowel op het werk- als privégebied voorkomen. Alle vorm van ontspanning is in deze fase geen onderdeel van je leven.

6. Problemen ontkennen

Het gedrag richting de medemens verandert drastisch. Ineens verandert je visie ten opzichte van de mensen om je heen. Je hebt het gevoel dat je de enige bent die zijn best doet om een optimaal resultaat te behalen. Vaak geheel onterecht vind je dat je collega’s of naasten falen in hun doen en laten, lui zijn of niet gedisciplineerd. De persoon die je bent geworden, resoneert totaal niet met jouw karakter. Al het geduld raakt op en je kunt zelfs agressief en/of onredelijk gaan worden. Dit ben jij niet, dit zijn de spanningen die je zelf hebt opgebouwd en nu jouw karakter overnemen. In deze fase neem je afstand van de mensen om je heen of je raakt zelfs mensen kwijt.

7. Terugtrekken uit de maatschappij

Het sociale leven bestaat niet meer. Je komt in een sociaal isolement terecht en begint langzaamaan de controle kwijt te raken over je leven. Je weet niet waar je de nodige ontspanning vandaan kunt gaan halen, dit kan een verslaving als gevolg hebben. En zoekt ontspanning in de verkeerde dingen zoals alcohol, ongezond eten of drugs. Medicatie kan ook een uitvlucht gaan zijn voor je. Je creëert steeds minder beweging voor het lichaam en voeding kan je grootste vriend gaan worden. Wie ben jij op dit moment? Het sociale contact is weg en in deze fase heb je nog steeds niet door dat je je lichaam aan het verwaarlozen bent.

8. Verandering van gedrag

Dat je zelf flink aan het veranderen bent qua gedrag heb je zelf niet door. De mensen om je heen pikken wel deze signalen op en beginnen zich zorgen te maken om je heen. Je kunt verschillende meningen krijgen van de mensen om je heen maar het dringt niet tot je door. Jij bent toch goed bezig? Je bent hard op weg naar een perfect resultaat maar waarom zien de mensen om je heen dit niet? Het gedrag dat je in deze fase vertoont, past totaal niet bij jouw persoonlijkheid. Het wordt tijd voor een verandering maar wil je dit wel? Zelf zie je niet dat de problemen zich aan het opstapelen zijn.

9. Depersonalisatie

In deze fase begin je een grote verandering in jezelf te krijgen. Je bent nog maar een schim van de persoon die je altijd bent geweest. Je voelt jezelf waardeloos en haalt geen voldoening uit je dagelijkse bezigheden. De prestaties die je levert, worden steeds minder. Tijdens depersonalisatie heb je niet meer het gevoel dat je in je eigen lichaam zit. Het lijkt alsof je een toeschouwer bent van je eigen leven en je kunt amper emoties voelen. Je herkent jezelf niet meer in de spiegel en je voelt je vervreemd richting de buitenwereld. Mensen die depersonalisatie meemaken zien er niet ziek uit aan de buitenkant. Dit kan een belemmering gaan zijn in de behandeling van een arts of specialist. Je wordt al snel gezien als een aansteller.

10. Gevoel van leegte

Je hebt het gevoel dat je nutteloos bent. Dit gevoel is erg vervelend om mee te maken en je wilt er alles aan doen om dit gevoel niet te voelen. Dit kan zich gaan resulteren in extreem gedrag om jezelf te verdoven. Enige vorm van afleiding is gewenst. Veel sporten, overeten of seksuele activiteiten geven je een tijdelijke verlichting. Je wilt je niet voelen zoals je je op dit moment voelt. Je kunt zelfs gaan grijpen naar verdovende middelen. Dit alles is slecht voor het lichaam en aangezien het lichaam al vermoeid aan het raken is, komt dit dankzij het extreem gedrag in een stroomversnelling. Je staat op de rand van totale uitputting.

11. Depressie

Je ziet de toekomst somber in en niets kan je nog vreugde brengen in dit leven. Dit voelt aan als een donkere periode. Je begint onzeker te worden over alles en je voelt je verloren. Een depressie is meer dan een tijdelijke dip. Je verliest de interesse in de mensen en dingen om je heen. Depressie is een ziekte dat zich in verschillende delen van de hersenen afspeelt. Elke dag wordt een geestelijke lijdensweg. Je staat somber op en gaat op dezelfde manier slapen. Je ervaart verschillende angsten en het is belangrijk om in deze fase hulp te gaan zoeken bij een arts. Een depressie kan maanden duren maar ook een paar weken. Het ligt er vaak maar net aan hoe ernstig de depressie is.

12. Je hebt een burn-out

Fysiek en mentaal ben je volledig uitgeput. Je bent totaal de grip op je leven kwijt, je kunt je niet goed meer concentreren en je bent meer prikkelbaar dan normaal. Je voelt je opgejaagd en vanuit onmacht ervaar je veel emoties. Huilbuien, angsten en slecht slapen wisselen elkaar af. Voor veel mensen lijkt het alsof je ineens in een burn-out terecht bent gekomen. Zoals je in bovenstaande fases hebt kunnen lezen, zijn er verschillende signalen aanwezig geweest. Het is belangrijk om meer stil te staan bij de lichamelijke sensaties die je voelt. Door welke fase ga je heen en wanneer moet je pas op de plaats nemen? Zoek op tijd hulp en accepteer de situatie zodat je op een zo snel mogelijke manier de persoon kunt gaan worden zoals je echt bent. Accepteer dat je veel rust moet nemen, vooral in het begin. Neem hulp aan van de mensen om je heen, samen sta je sterker!

Over Ilonka van Galen

Dit artikel is geschreven door Ilonka van Galen, een trotse Hsp die tot driemaal aan toe een burn-out heeft ervaren. Inmiddels is zij een expert op het gebied van Hoogsensitiviteit en burn-out, staat positief in het leven en houdt zich bezig met het creëren van een gezonde leefstijl. Ilonka heeft een grote passie voor schrijven en wilt met alle kennis die zij de afgelopen tien jaar heeft opgedaan andere mensen informeren, motiveren en inspireren. Op haar instagram pagina, Made by HSP, schrijft zij dagelijks blogs over verschillende onderwerpen. ‘Samen staan wij sterk’ is Ilonka haar levensmotto.