Wendy's opvoedvraag: hoe help je een angstige puber?

Met een puber en een (bijna) puber in huis heeft Wendy zelf genoeg opvoedvragen. Deze week in Wendy’s opvoedvraag: hoe help je een angstige puber? Want ook voor pubers kan deze tijd best lastig en angstig zijn. WENDY- en puberexpert Marina van der Wal geeft advies.

Waar is de tijd gebleven waarin je die enge heks of draak op handen en knieën onder het bed van je kind kon wegjagen? Je puber ziet je aankomen, als je voorstelt om heks Corona méteen te vertellen dat ze onder dat bed vandaan moet komen en als ‘de donder’ het huis uit moet gaan! Je wilt het zelf waarschijnlijk niet eens: op handen en knieën door een puberkamer betekent ook dat je met je neus dicht op rondslingerende vieze sokken zit. En misschien ook wel op die onderbroek die drie dagen gedragen is.

Onderzoek onder jongeren heeft inmiddels laten zien dat véél pubers zich écht zorgen maken en ook angstig zijn. Dat is niet alleen vanwege de corona crisis. Ze maken zich ook zorgen over andere grote zaken zoals bijvoorbeeld het klimaat, zoals ze ons met duizenden al hebben laten weten op het Malieveld in Den Haag. Angst kan een goede raadgever zijn, als het gaat om angst voor het coronavirus: je kiest er voor om thuis te blijven zodat je vader en moeder kunnen blijven mantelzorgen voor je oma. Je bent, door de angst voor het klimaat, bereid om 50 meter terug te lopen om het papiertje van je Tony Chocolonely-reep in de prullenbak te gooien.

Minder fijn gaat het worden als angst stiekem verder in je leven probeert door te dringen als een niet uitgenodigde gast die wél het hoogste woord wil hebben. Zorgen zoals we die nu meemaken met de uitbraak van het coronavirus zijn zo groot dat ze bijna niet te bevatten zijn. Je kunt er als puber voor kiezen om ‘keurig thuis te blijven’ maar tegelijkertijd voel je je ook vreselijk alleen daar op je puberkamer, een beetje hangend voor een beeldscherm. Angst kan je dan ook zomaar verlammen en er uiteindelijk zelfs het gevoel uitlokken ‘dat je het toch allemaal voor niets doet, dat de wereld toch kapot gaat, dus je kunt net zo goed wél met je vrienden buiten afspreken.’

Waar komt extreme angst vandaan?

Omgaan met angst leer je als je nog heel klein bent: in je peuter en kleutertijd als je ouders die enge heks en die grote draak onder je bed vandaan weten te jagen. Als je ouders je peuter- en kleuterangsten serieus hebben genomen, dan bof je als puber; ze hebben je al heel jong geleerd dat je én bang mag zijn én dat er altijd iemand is die samen met jou op heksen- en drakenjacht wil.

Heb je ouders die ‘bang-zijn’ maar slap gedoe vinden, dan bof je minder of eigenlijk: je boft dan helemaal niet: je hebt geleerd dat je je nooit angstig mag voelen en niet bang mag zijn, je hebt niet geleerd dat er veilige armen zijn waar je kunt schuilen én je hebt niet geleerd dat je iets kunt doen aan die angst. Dat is een eenzame bezigheid als kind.

Er is nog een groep die niet boft. Dat is de groep die wél ouders heeft die heksen en draken willen verjagen en die dat met veel liefde en toewijding blijven doen. Ouders die, vol liefde en goede wil, de heks en draak en enge hond uit een droom wegjagen maar vergeten om een kind dit zelf te leren doen. Niet door ze het ‘zelf maar uit te laten zoeken’, maar door letterlijk naast hun kleuter te gaan zitten en sámen die heks weg te jagen. Om als kind stapje voor stapje te leren dat je ook zelf die nare gevoelens als angst weg kunt jagen. Steeds meer zelf doen met warme armen om je heen.

Dit helpt een angstige puber

Stel je nu toch voor dat je, omdat je een puber bent, steeds meer zelf wilt doen: zelf keuzes maken, zelf je leven indelen. Dat is immers het doel van deze levensfase: met vallen en opstaan verantwoordelijk worden voor je eigen leven. Die vuile was op de vloer van je kamer, het maken van je huiswerk, het nakomen van afspraken.

Maar naast deze praktische ontwikkelingen waar een puber ‘ineens’ aan moet gaan voldoen is er ook nog een lijf dat zich zo snel ontwikkeld dat je het zelf bijna niet kunt bijbenen. Hormonen die door dat zelfde lijf gieren en dan nog dat ontwikkelende puberende brein waar jezelf en ook nog eens je ouders flink last van hebben. Het gevoel dat je niet zelf aan het stuur van je leven zit, dat kan een puber flink angstig maken! En dan maakt het een groot verschil of als angstige puber heel jong geleerd hebt dat je én altijd bij je ouders terecht kunt én geleerd hebt dat je zélf met angstige gevoelens om kunt gaan. Angst is bij pubers vooral een uitvergroting van onzekerheid.

6 tips van Marina voor angstige pubers

1. Houd in je achterhoofd dat jouw rust of onrust invloed heeft op gedrag van je puber. Oók als het gaat om het rustig worden.

2. Adem in Adem uit werkt bij angst! Leg je puber uit dat rustig en diep adem halen, zodat je het tot in je buik voelt, écht werkt. Niet binnen 2 minuten. Het duurt ongeveer 10 minuten voor je hoofd je lijf volgt.

3. Vertelt je puber over zijn of haar eigen angst? Zoals bijvoorbeeld enge dromen? Neem de verhalen serieus. Niet door te roepen hoe erg dit is en dat je meteen een afspraak met een therapeut of coach gaat maken maar door door te vragen. Wees nieuwsgierig zonder sensatiebelust te zijn.

4. Stel vragen als: Heb je hierover gelezen? Hebben jullie (vrienden) het vaak over dit soort onderwerpen? Lig je weleens wakker van al die gedachten?’

5. Het is belangrijk om je zoon of dochter ook uit te dagen: want zijn het wel reële angsten? Om met angst om te leren gaan moet je ook leren hoe je ‘eraf komt’ of emoties in perspectief kunnen zetten. Wáár heb je dat dan gelezen? Heb je al gecheckt of dat ook op de site van het RIVM staat? Het gesprek vervolg je door naar oplossingen te zoeken. Zoals bijvoorbeeld met de vraag: wat zou je zelf willen doen als er zoiets gebeurt? Hoe denk je dat je je zou voelen als je dit ‘probleem’ op deze manier aanpakt? Met dit soort vragen leer je je puber om om te gaan met enge en nare gedachten én ermee te dealen.

6. Het kan ook zijn dat je het gevoel hebt dat je het samen niet redt. Ga niet lopen modderen; daar is je kind te lief, mooi en geweldig voor. Zoek hulp!

Puberhulp in Corona tijd

Omdat alle pubers in Nederland op dit moment thuis zitten vanwege het Corona-virus, gaat Marina elke ochtend om 9.00 live op Facebook (facebook.com/marinavanderwal). In de uitzendingen komt elke dag een vraag van de dag aan bod: een vraag om het thuis over te hebben. Ook krijg je praktische tips en informatie over pubers en beantwoordt Marina live vragen van de kijkers. Een extra steuntje in de rug dus in deze tijd! Iedereen kan hieraan meedoen.

Bij Marina kun je als ouder ook handige online cursussen volgen

Zelfvertrouwen kun je leren

Marina van der Wal is opvoedcoach en puberexpert. Op haar website kun je de online cursus ‘Zelfvertrouwen kun je leren’ vinden. Zelfvertrouwen is een spier die je kan trainen. Deze cursus geeft je meer informatie over de emoties van je puber door je eigen gedrag, welke verwachtingen jouw puber heeft in vergelijking met jouw gedrag en wat jouw zelfvertrouwen zegt over het zelfvertrouwen van jouw puber. Deze cursus bestaat uit 5 online lessen met schriftelijke informatie, praktische opdrachten en heb je een persoonlijk en op maat gemaakt plan.

Happy huiswerk

Marina van der Wal is opvoedcoach en puberexpert. Op haar website kun je ook de online cursus ‘Happy Huiswerk’. terugvinden. Deze cursus geeft je meer inzicht in verschillende leertechnieken die jouw puber helpen om effectiever te studeren, helpt de schoolresultaten en rapporten te verbeteren en zorgt ervoor dat jouw puber niet meer op het laatste moment voor een proefwerk leert, maar op tijd. Deze cursus bestaat uit een video van tien online lessen met schriftelijke informatie, praktische planners om uit te printen en praktische opdrachten. Je kan de deze cursus perfect in je eigen tempo volgen.