Tanja Jess (57) heeft een missie: alle vrouwen van Nederland te laten weten wat er te weten valt te weten over de overgang en vooral wat daar aan te doen is. Tanja is ervaringsdeskundige en praat openlijk over haar ervaringen met de overgang. ‘Ik wil andere vrouwen helpen,’ zegt ze. ‘Want er is nog steeds veel te weinig bekend over de oplossingen die deze fase in ons leven een stuk vergemakkelijken.’

De actrice en presentatrice deelt met openhartigheid haar ervaringen en kennis via haar wekelijkse inspirerende podcast ‘Kaarten op tafel – De overgang’ en als ambassadeur van de Stichting Voices for Women. Tanja benadrukt het belang van het tijdig herkennen van overgangsklachten en pleit voor meer bewustzijn en onderzoek op het gebied van vrouwengezondheid. Door persoonlijke ervaringen en levenslessen te delen, moedigt ze vrouwen aan om hoop te vinden en persoonlijke groei te omarmen tijdens deze levensfase. Voor alle vrouwen die de overgang doormaken: hulp is onderweg.

Onzichtbare klachten

Praten over de overgang, RIVM-onderzoek toont aan dat de helft van de vrouwen dat niet doet. Een van de grootste oorzaken hiervan is dat vrouwen zich vaak niet realiseren dat ze in de overgang zijn. ‘De symptomen zijn zo divers’ legt Tanja uit. ‘Van stemmingswisselingen tot geheugenverlies en een droge huid. Je denkt al snel: Komt dit door de stress? Of word ik gewoon oud?’ De gevolgen kunnen groot zijn. ‘Vrouwen worden te vaak gediagnosticeerd met een burn-out of depressie,’ zegt Tanja. ‘Terwijl ze misschien gewoon last hebben van de overgang. Met hormoonsuppletie kan je al een wereld van verschil maken.’ Tanja benadrukt dat leefstijlaanpassingen ook belangrijk zijn. ‘Gezonde voeding, voldoende beweging en goede slaaphygiëne helpen je om je beter te voelen. Beperk ook je alcohol en koffiegebruik en als je nog rookt is dit wellicht het moment om te stoppen. Want dat zijn allemaal triggers die je overgangsklachten verergeren. Antidepressiva en slaapmedicatie zijn zware middelen. Die moet je pas gebruiken als laatste redmiddel. Er is nog veel onduidelijkheid over de overgang. We weten nog te weinig over het vrouwenlichaam en de rol van hormonen.

Meer onderzoek is nodig.’ Tanja’s doel: ‘Ik wil vrouwen informeren en empoweren over de overgang. Zodat ze deze periode met kennis, vertrouwen en de juiste hulpmiddelen kunnen doorstaan.’ Niet alleen artsen stellen nog regelmatig verkeerde diagnoses, ook de vrouwen zelf missen nog voldoende kennis over deze levensfase. Vaak hebben vrouwen wel degelijk allerlei klachten maar relateren ze die niet aan de overgang. Ik heb zoveel vrouwen al gesproken die dan zeiden van oh nee maar ik ben nog niet in de overgang. Ik vraag dan, maar hoe oud ben je dan? Ja ik ben 47. Ik zeg schat dan ben je in de overgang. Of je dat nou leuk vindt of niet. Ja maar ik menstrueer nog. Ik leg ze dan uit dat dat niet betekent dat ze nog niet in de overgang zijn, dat dat de peri-menopauze is. En dan krijg ik vaak als reactie: Ja maar ik heb helemaal geen klachten. Maar als ik dan al die verschillende overgangsklachten begin op te sommen, zoals slecht slapen, die vreselijke brainfog waardoor je bijvoorbeeld niet meer op namen kunt komen of het dunner wordende haar, dan blijkt dat ineens een ‘feest’ der herkenning.’

Gigantisch kennishiaat

‘Er is een gigantisch kennishiaat als het gaat om vrouwengezondheid’ vertelt Tanja. Dat is ook de reden waarom ze ambassadeur is geworden van de Stichting Voices for Women. Op 25 mei, lanceert deze stichting met een grootschalig evenement in het Beatrix Theater de Dag van Vrouwengezondheid waarbij Tanja dagvoorzitter is. Samen met organisaties zoals NVOG en Women Inc. heeft Voices For Women ertoe bewogen dat vrouwengezondheid nu ook op de politieke agenda staat. Er zijn miljoenen vrijgemaakt voor meer onderzoek naar het vrouwenlichaam en vrouwengezondheidszorg.

‘Er zijn onbewuste vooroordelen in de gezondheidswetenschap. Het is bizar om te horen hoe anders hart- en vaatziekten zich bij vrouwen manifesteren dan bij mannen. Om hier meer over te weten te komen, interviewde ik ooit een vrouwelijke cardioloog werkzaam in het Erasmus MC in Rotterdam. Zij vertelde me dat het ontzettend lastig was om onderzoek naar het vrouwenhart gefinancierd te krijgen. Ze moest pitchen voor een bestuur van mannen van middelbare leeftijd, die vervolgens besloten of haar onderzoek geld kreeg of niet. Natuurlijk gaat hun interesse meer uit naar onderzoek naar prostaatkanker dan naar hart- en vaatziekten bij vrouwen. Dat is logisch, want het is een homogene groep. Het is cruciaal dat besturen diverser worden. We hebben meer vrouwen, mensen van kleur en andere minderheidsgroepen nodig in die posities. Zo krijgen we aandacht voor aandoeningen die nu onderbelicht zijn, zoals sikkelcelziekte. Er zijn steeds meer vrouwen die geneeskunde studeren. Dus die verandering komt er vanzelf, maar het duurt nog even.’

Tanja’s late overgangsdiagnose

‘Ik was 49 jaar oud toen ik erachter kwam dat ik in de overgang was’ zegt Tanja. ‘Ik slikte al jaren de pil en had niet door dat ik al in de overgang zou kunnen zijn. Totdat ik tijdens een pre-scan onderzoek te horen kreeg: “Goh, je bent 49. Zou je niet eens met de pil stoppen en kijken wat er gebeurt?”

Dit advies had ik veel eerder willen krijgen. Want toen ik stopte met de pil, bleek ik helemaal niet meer te menstrueren. Ik was dus al in de menopauze, zonder dat ik het wist. De jaren daarvoor had ik al verschillende klachten ervaren, zoals gewrichtsklachten, somberheid, vermoeidheid en futloosheid. Maar ik had deze klachten niet gerelateerd aan de overgang. Ik dacht dat ik gewoon helemaal niet lekker in mijn vel zat maar wist niet waarom al die klachten tegelijk kwamen.

Uiteindelijk heb ik zelf de puzzel moeten leggen en ben ik erachter gekomen dat al mijn klachten overgang gerelateerd waren. Het frustreert me dat er nog steeds zo weinig bekend is over de overgang. Zelfs mijn eigen gynaecoloog en huisarts wisten niet van bio-identieke hormonen, die een effectieve manier kunnen zijn om de symptomen van de overgang te bestrijden. Ik wil mijn verhaal delen om andere vrouwen te informeren en te empoweren. Laat je niet afschepen met een diagnose van burn-out of depressie. Verdiep je in de overgang en zoek naar oplossingen die voor jou werken. De overgang is geen onoverkomelijke hindernis. Met de juiste kennis en begeleiding kun je deze periode met vertrouwen doorstaan.’

Wat is jouw routine om gezond en in balans te blijven?

‘De overgang is een pittige periode in het leven van een vrouw. De hormonale schommelingen brengen een hoop lichamelijke en mentale veranderingen met zich mee. Maar met de juiste aanpassingen kun je je gezondheid en welzijn optimaliseren’, aldus Tanja.

‘Leefstijl is cruciaal. Bewegen, voeding en slaap zijn de pijlers waar alles om draait. Dat is niet altijd makkelijk, maar het maakt echt een verschil. Vermijd snelle suikers, kies voor onbewerkte voedingsmiddelen en eet koolhydraten met mate’ adviseert Tanja. ‘Ontspan voor het slapengaan, met of zonder tv of telefoon. Doe wat voor jou werkt. Naast een gezonde leefstijl gebruik ik zelf bio-identieke hormoonsuppletie. De voordelen, zoals bescherming tegen hart- en vaatziekten, botontkalking en dementie, zijn in mijn optiek een belangrijke reden om de ontbrekende hormonen aan te vullen. Natuurlijk is dit een persoonlijke keuze.

Iedere vrouw ervaart de overgang anders. Er is geen universele aanpak. Luister naar je lichaam en doe wat goed voelt. Er zijn verschillende meningen zijn over hormoonsuppletie, met name over de dosering en over hoe lang je ze mag gebruiken. De richtlijnen zijn streng, maar er zijn steeds meer onderzoeken die de voordelen van hormoonsuppletie aantonen. De gynaecologen die ik ken en die ook in de overgang zijn gebruiken zelf ook hormoonsuppletie. Helaas zijn er nog steeds relatief weinig artsen en specialisten die zich in deze materie verdiept hebben maar via de diverse vrouwenklinieken kun je in het algemeen goed geholpen worden. En je kunt ook naar een overgangsconsulente gaan van de VVOC, die kan je veel waardevolle info geven en zo nodig ook een adviesbrief voor de huisarts schrijven zodat die je hormonen kan voorschrijven.’

Wat wil je vrouwen meegeven?

‘Er is licht aan het einde van de tunnel. Wat ik over mezelf kan zeggen, nu ik 57 ben, is dat ik de overgang met al zijn ups en downs heb ervaren. De dieptepunten waren zwaar. Want als je er nog aan het begin staat of je zit er middenin, dan denk je weleens, jezusmina, wat vind ik dit pittig. Thuis was het de clash of the hormones. Ik was een soort open zenuw. Ik irriteerde me. Ik had ineens conflicten met mijn man die ik eerder nooit had. Of op mijn werk. Ik voelde me niet top en had weinig energie. En ondertussen zat ik een sandwich tussen de zorg voor mijn puberkinderen. En de zorg, de mantelzorg voor mijn kwetsbaar wordende ouders.

Ook confronteert de overgang je met je diepste issues. Je kunt ze niet langer negeren, maar moet ze aanpakken. Dat is aan de ene kant eng, maar het is ook een kans om te groeien. Je wordt een sterkere vrouw. Dat vind ik de grote winst van deze levensfase. Je ontwikkelt je tot die leuke, grappige, intelligente, wijze vrouw die haar kennis en ervaring wil delen. Je ogen gaan ook open voor de schoonheid van de wereld, voor dingen die je eerder nooit zo zag. Ik neem bijvoorbeeld de natuur ook veel meer waar. Dat ik dan wandel buiten en denk wat is dit allemaal mooi. Dan word ik bijna euforisch. Ik hoop vrouwen te helpen de overgang te doorstaan. En ik wil ze inspireren om hun kracht en wijsheid te omarmen. De schaamte rondom de overgang moet verdwijnen. De overgang is een kans, geen hindernis. Wees niet bang, omarm deze fase van het leven en groei naar de krachtige vrouw die je bent. En vergeet niet: je bent niet alleen. Praat met andere vrouwen, deel je ervaringen en steun elkaar.’

Tips van Tanja om de overgang door te komen:

• Ga naar een overgangsconsulent, vrouwenkliniek of gynaecoloog die zich gespecialiseerd heeft in de overgang.
• Zorg goed voor je lichaam en geest: voldoende ontspanning, beweging en gezonde voeding.
• Maak ruimte voor de emotionele en mentale kant van de overgang.
• Ga de diepte in en pak je issues aan.
• Wees open en praat met andere vrouwen over je ervaringen.
• Neem ook je partner mee in je proces zodat die begrijpt wat je doormaakt.
• Deel je kennis en tips met anderen.
• Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.
• Vraag hulp als je die nodig hebt.

De podcast ‘Kaarten op Tafel – De Overgang’ is een praktische gids vol tips & tricks en adressen, namen en rugnummers. Met focus op concrete informatie die vrouwen in de overgang kunnen gebruiken. De afleveringen over de overgang zijn onderdeel van haar bestaande podcast ‘Kaarten op Tafel’.