Bijna de helft van de HSP raakt elke dag één of meerdere keren overprikkeld op het werk. HSP- en WENDY Expert Esther Bergsma vertelt wat de signalen zijn van overprikkeling op je werk en waarom het zo belangrijk is die op tijd te herkennen.
De werkdag is nog maar net begonnen, maar je voelt je al overweldigd. Net stond je baas aan je bureau met een nieuwe opdracht. Een opdracht waar je zenuwachtig over bent, omdat je iets dergelijks nog nooit eerder hebt gedaan. Vanuit je ooghoek zag je de blik van je collega. Zou die zich gepasseerd voelen? Dan kan je hem misschien ook beter niet om hulp vragen bij deze opdracht. Je gedachten gaan razendsnel om een plan van aanpak te maken waarin je zowel je collega’s te vriend houdt als de opdracht op tijd en perfect af kunt ronden. Het is echter net of er geen logisch plan te maken is. Je hoofd werkt niet mee. Hij voelt zwaar en de gedachtes gaan zo snel dat je er geen touw aan vast kunt knopen.
Overprikkeling
Als je overprikkeld raakt komt er meer informatie binnen dan je kunt verwerken. Je ervaart daardoor minder controle over je gedrag. Vrijwel alle HSP zijn één keer per week op hun werk overprikkeld, bijna de helft zelfs dagelijks (44%). Zowel voor de werknemer als de werkgever belangrijk om goed zicht op te krijgen.
“Welke klachten krijg jij als je overprikkeld raakt op het werk?” vroeg ik in een grootschalig onderzoek aan zo’n 1500 HSP. De klachten die genoemd werden zijn zorgwekkend. Ze hebben niet alleen grote impact op de persoon zelf, maar ook op het werk dat gedaan moet worden.
Concentratie
De meest genoemde klacht is ‘vol hoofd’ (83%). Een klacht die voor veel hoogsensitieve mensen herkenbaar zal zijn, al is er geen definitie wat dit precies inhoudt. Mensen beschrijven het als een gevoel waarbij er geen logische gedachtes meer kunnen worden gevormd. Zoals in het voorbeeld hierboven. Sommigen beschrijven een hoofd vol (rondvliegende) gedachtes, anderen ervaren meer ‘watten’.
Vaak gaat het samen met een onrustig gevoel. Dit wordt door 78% genoemd. Ook concentratieproblemen worden vaak genoemd. 64% van de hoogsensitieve mensen geeft aan dat ze zich door overprikkeling niet kunnen concentreren.
Deze klachten vallen onder de mentale klachten: klachten waardoor je cognitieve vermogen minder goed werken. Veel hoogsensitieve mensen krijgen dus mentale klachten bij overprikkeling. Bij overprikkeling is het net of je brein op tilt slaat. Vanzelfsprekend is je brein dan minder in staat tot logisch denken.
Dit heeft gevolgen voor het werk. Ongeveer de helft zegt dat zij in het geval van overprikkeling dingen vergeten (51%). Ongeveer een derde (32%) maakt meer fouten en een iets kleinere groep (29%) krijg niets meer uit zijn vingers. De klachten zijn dus van dien aard dat het werk er onder lijdt.
Prikkelbaar
Hoe reageer jij op je collega als het je even te veel is? Kan je dan nog rustig antwoorden dat je straks op de vraag terug komt? Of reageer je onaardiger dan je wil? Veel mensen reageren prikkelbaar als ze overprikkeld zijn geraakt (68%). Bijvoorbeeld een collega afsnauwen als hij je iets vraagt, of een leerling corrigeren die eigenlijk niets fout doet.
Vaak voelen hoogsensitieve mensen zich daar vervelend of zelfs schuldig over, maar ze hebben het gevoel dat ze er geen invloed op kunnen uitoefenen. En dat is voor een deel ook zo. Als je overprikkeld bent, kun je niet meer rustig op dergelijke verzoeken reageren. Een prikkelbare reactie is dan ook een teken dat je de stress te veel op hebt laten lopen en overprikkeld bent geraakt. Het is een natuurlijke manier om prikkels op afstand te houden. Je schermt je als het ware af voor de verzoeken van anderen.
Emotionele klachten
Prikkelbaar reageren is een emotionele klacht, omdat het een verbale uiting is van de emoties op dat moment. Emotionele klachten door overprikkeling die minder opvallen, maar wel grote impact hebben op de hoogsensitieve persoon, zijn bijvoorbeeld neerslachtigheid en machteloosheid. De helft (51%) van de hoogsensitieve mensen ervaart bij overprikkeling een neerslachtig gevoel. En 39% zelfs machteloosheid. Je ervaart dan geen invloed op je situatie en dat maakt dat je nog meer bij de pakken neer gaat zitten.
Zelfkritiek
Veel hoogsensitieve mensen zijn kritisch op zichzelf. Doordat ze informatie uit hun omgeving intens verwerken, en analyseren op risico’s, merken ze hun eigen fouten snel op. Die opmerkzaamheid kan uitgroeien tot zelfkritiek. Dit kenmerk wordt door overprikkeling nog eens extra gestimuleerd. De helft (49%) van de hoogsensitieve mensen zegt door overprikkeling kritisch op zichzelf te worden en 46% krijgt negatieve gedachten. Deze gedachten kunnen vervolgens ook weer overprikkelend werken. Vaak zijn die gedachtes er ook de oorzaak van dat er slaapproblemen optreden. De helft (53%) geeft aan dat ze niet goed meer slapen als ze overprikkeld zijn.
Presteren en rusten
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat hoogsensitieve mensen relatief goed functioneren. Echter, doordat ze zoveel geluiden, sferen, geuren etc. opmerken, raken ze ook snel overprikkeld. De klachten die optreden hebben invloed op het werk, zowel cognitief als emotioneel. Daarom is het zowel voor werknemers als werkgevers van groot belang dat een werkomgeving wordt gecreëerd waarbij HSP in balans kunnen blijven.
Welke klachten krijg jij als je overprikkeld raakt op je werk?
Over Esther
Esther Bergsma is expert Hoogsensitiviteit, sociaal-wetenschappelijk onderzoeker, spreker en auteur van Hoogsensitieve kinderen en Het hoogsensitieve brein. Zij richtte het online platform Hoogsensitief.NL op voor meer (h)erkenning voor HSP, vol met tips en blogs. Wil je nog meer over hoogsensitiviteit weten? Neem dan een kijkje op dit YouTube kanaal en Instagram-account van Hoogsensitief.NL.
Meer artikelen over hoogsensitiviteit van Esther Bergsma lees je hier
