Vandaag, op 13 mei, gaan voor alle middelbare scholieren de eindexamens van start. Daarom sprak WENDY met Larissa Kapnissakis, specialist op het gebied van leren, over hoe jij als ouder jouw kind het beste kan voorbereiden op de examens. 

Wat houdt succesvol leren in?

90% van de middelbare scholieren leert inefficiënt. Dat betekent dat zij makkelijker kunnen leren en beter hun potentie kunnen benutten dan dat zij nu doen. Ongelofelijk zonde.

Ik zeg altijd: “Je leert heel veel op school, maar niet of nauwelijks hoe je het beste kunt leren.” Eigenlijk heel vreemd. Is het niet raar dat je jarenlang wekelijks rijtjes woorden moet leren voor s.o.’s en proefwerken, maar dat er nooit geleerd wordt HOE je het beste woordjes kunt leren? Elke leerling probeert zelf het wiel uit te vinden. Sommigen leren met hun hand op de woordjes, anderen gebruiken flitskaarten, weer anderen leren met Quizlet, laten hun ouders overhoren, lezen de woordjes tig keer door in de hoop dat ze in hun hoofd blijven ‘hangen’. En hoe leer je het beste voor de zaakvakken? De grote lappen tekst? En hoe leer je het beste grammatica? Of de exacte vakken? We doen allemaal maar wat, zonder écht te weten wat werkt.

Het gevolg is dat er ongelofelijk veel onbenutte potentie binnen onze schoolbanken blijft liggen. Leerlingen ervaren stress, frustratie en behalen onnodige onvoldoendes. Om succesvol te zijn in het leren, weet ik, door het begeleiden van duizenden in de afgelopen 12 jaar, dat je vier pijlers nodig hebt voor succes. Ik noem dit de ‘succesformule’.

Succes = talent x inzet x strategie x mindset.

Deze laatste drie zijn vaardigheden, dat betekent dat ieder mens ze kan ontwikkelen. Ze vormen de basis van mijn Succesvol Leren programma waarmee ik leerlingen begeleid om te groeien in cijfers en in vrijheid. Als successen bij jouw kind uitblijven, is het interessant om te kijken in welke pijler het grootste knelpunt zit. Als je weet waar het knelpunt zit, weet je waar je kunt gaan sleutelen.

Heb je tips voor alle examenleerlingen?

Tips voor de talen:

1. Begin bij de vraag en lees dus niet eerst de hele tekst!

Dit doet vrijwel het gros van de leerlingen fout. Al op de basisschool wordt dit, naar mijn mening, niet goed aangeleerd. Dit heeft niks te maken met trucjes aanleren, dit zijn essentiële vaardigheden bij tekstbegrip. Leerlingen lezen de hele tekst door en gaan dan naar de vragen. De kunst is om te beginnen bij de vraag. Dit geeft richting, maar zorgt er vooral voor dat je focus behoudt op datgene dat gevraagd wordt. Als je immers eerst de hele tekst doorleest, heb je zoveel informatie en details tot je genomen waardoor opeens alle ABCD-antwoorden je wel bekend voorkomen. De examenmakers, moeten namelijk niet alleen één goed antwoord formuleren, maar ook drie foute antwoorden. Het gebeurt dus vaak dat zij een antwoord maken dat ergens anders in de tekst staat. Bovendien is de strategie die je toepast bij een vraag rondom de ‘hoofdgedachte’ heel anders dan een vraag over ‘tekstverbanden’. Als je vooraf weet welke vraag je moet gaan beantwoorden, kun je de juiste strategie toepassen.

2. Vragen worden op chronologische volgorde gesteld.

Dit geeft een fijne houvast. De vragen worden ALTIJD in chronologische volgorde gesteld. Dit betekent dat als vraag 12 op jouw examen over alinea 3 ging, dat je het antwoord op vraag 11 niet hoeft te zoeken in alinea 1 en 2. De vragen over over dat deel van de tekst zijn dan al gesteld. Doordat je dit weet, kun je wat gerichter naar het antwoord op zoek in plaats van kris kras door de tekst te lezen.

3. De vraag verklapt veel meer dan je denkt!

Je kunt al veel informatie uit de vraag halen. Kijk maar eens mee naar de volgende vraag: “In de alinea’s 1, 2 en 3 wordt de tekst onder andere ingeleid door een deskundige en zijn onderzoek te introduceren. Op welke twee andere manieren wordt de tekst ingeleid in de alinea’s 1, 2, en 3? Noteer de juiste nummers in de uitwerkbijlage.” Je kan voor deze vraag 2 punten behalen.

Allereerst wordt hieruit duidelijk dat je het antwoord in alinea 1, 2 en 3 kan vinden. In alle overige alinea’s hoef je dus niet te zoeken ;). Daarnaast wordt er al één antwoord gegeven en, het is jammer dat we niet hier de hele tekst kunnen laten zien, zie je gelijk dat het reeds gegeven antwoord in alinea 2 staat. De twee overige antwoorden die je moet geven, vind je dus in alinea 1 en 3! Aangezien het om twee antwoorden gaat, twee alinea’s en twee punten, kun je ervan uitgaan dat elke afzonderlijke alinea een manier van inleiden genoemd wordt.

4. ABCD-antwoorden, dek ze af!

Bij multiple choice antwoorden is het gevaar dat de verschillende antwoorden je afleiden en op een verkeerd spoor zetten. Vaak is het zo dat twee antwoorden erg op elkaar lijken. Je gaat hierdoor twijfelen. Je maakt een stuk minder fouten, wanneer je eerst de ABCD-antwoorden afdekt en zelf de vraag beantwoordt, zonder bij de antwoorden te kijken. Tip: vraag om een kladblaadje en schrijf eerst jouw eigen antwoord op. Kijk dan bij de ABCD-antwoorden en kijk welke het beste bij jouw eigen antwoord matcht!

• Tips voor de zaakvakken:

Bij de zaakvakken komen er veel bronvragen terug op het examen. Een valkuil voor veel leerlingen! Een stappenplan waardoor je concreet en volledig antwoord geeft op bronvragen:

Stap 1: Benoem wat je ziet/leest in de bron. “Ik zie/lees….letterlijk citaat/beeldelement.”

Stap 2: Boem wat je hebt geleerd. Beschrijf het begrip. “Ik weet dat…. beschrijf wat je hebt geleerd.”

Stap 3: Geef je conclusie. “Ik concludeer…herhaling vraag.”

• Tips voor de exacte vakken:

Zorg dat je volledig antwoord geeft. Een hulpmiddel hierbij is de DEAL-techniek. Controleer per antwoord of je het volgende erin hebt opgenomen/gecontroleerd:

D: decimalen > op de juiste decimalen afgerond?

E: eenheden > heb je de juiste eenheid erbij vermeld? Is het 10,3 m2 of 10,3 Celcius?

A: antwoord > geef je antwoord op de vraag? Of ben je ergens midden in de berekening gestopt? Wat was de vraag? Controleer.

L: logisch > is het antwoord logisch? Exacte mensen en dus ook de examenmakers van de exacte vakken houden van logica! Zij zullen dus nooit een blikje cola van 300 liter als juiste antwoord kiezen. Is een blikje van 300 liter niet logisch? Grote kans dat je een rekenfoutje hebt gemaakt!

Raak je overweldigd door de opgave op je examen? Werk dan volgens dit stappenplannetje:

Stap 1: Schrijf eerst op wat de vraag is (of zet een streep onder de vraag).

Stap 2: Welke gegevens worden er in de opgave genoemd? Onderstreep deze.

Stap 3: Schrijf de door jouw geleerde formule op.

Stap 4: Vul de bekende gegevens in, in de formule.

Hoe bereid je je kind goed voor op de examens?

Ik denk dat het belangrijk is om je kind goed te monitoren. Niet alleen in het examenjaar, maar juist in de jaren ervoor. Gaat het steeds kantje boord over? Heeft het moeite met leren? Is dat bij een bepaald vak of over de hele linie? Heeft het last van zenuwen? Analyseer eens waar het probleem zit, zodat je de oorzaak tijdig aan kunt pakken. Dat is ook gelijk de uitdaging voor ouders. De balans tussen loslaten en ondersteunen…

Daarnaast is het lastig om in de rol als ouder je eigen kind te ondersteunen. Heel irritant, maar het principe ‘vreemde ogen dwingen’, speelt hierbij een rol. Ook is het zo dat heel veel ouders goed bedoeld willen helpen, maar vaak zelf ook niet verder komen dan “maak een samenvatting”. Logisch, zij hebben dit zelf ook niet op school geleerd. Ik denk dat het soms beter is om te zien dat jij de rol hebt als ‘ouder’, niet als ‘coach’. Leerlingen weten feilloos wie er expertise heeft en wie niet. Bovendien willen ze zich in de fase als puber losmaken van hun ouders. Het voelt veilig om je tegen je ouders af te zetten. Geen ideale combinatie als je ze iets wil bijbrengen.

Wat kun je wél doen om ze voor te bereiden op de eindexamens?

– Deel de examentips die ik je net gegeven heb met ze!

– Help ze met de organisatie.

Wanneer is welk examen? Wat voor hulpmiddelen mag je meenemen? Denk aan een Binas, grafische rekenmachine, formulekaarten etc. Fijn als dat in elk geval de avond voor het examen allemaal klaarligt.

– Denk (samen) na over eten & drinken.

Geef je kind een banaan mee of bij het ontbijt. Bananen bevatten dopamine en ze verbeteren je concentratievermogen. Ook vette vis is goed om te eten in de examenweken. Junkfood geeft je wel een goed gevoel tijdens het eten, maar daarna krijg je een dip. Je hersenen zijn dan minder actief, waardoor je minder opneemt. Hoe lief je dus ook wil zijn voor jouw kind in de examentijd. Geef ze geen ‘vette hap’.

Alhoewel energiedrankjes heel populair zijn op middelbare scholen, is dit echt niet handig in de examenperiode. De hoge hoeveelheid suiker geeft een snelle piek, maar wordt gevolgd door een dip. Je wordt moe en juist futloos.

Mocht je meer willen weten over Succesvol Leren of hoe jouw kind effectiever kan leren? Sluit dan gerust aan eens aan bij het gratis webinar ‘Succesvol Leren’. Al meer dan 100.000 ouders en leerlingen gingen je voor!