De puberteit is een lastige fase. HSP- en WENDY Expert Esther Bergsma signaleert dat hoogsensitieve pubers het nog moeilijker lijken te hebben. Deze oorzaken spelen daarbij een rol.

In de puberteit verandert in de eerste plaats je hormonale balans en de functionaliteit van je brein. Als je hoogsensitief bent, beleef je alles intenser. Dat heeft te maken met hoe je hoogsensitieve brein functioneert. Je merkt veel meer op in je omgeving en denkt dieper na over al die informatie. Diepgaande verwerking noemen we dat. De vraagstukken waar pubers tegenaan lopen, hebben daardoor meer impact op jou. Met alle emoties die daarbij horen.

Hoor ik erbij?

Voor pubers is het belangrijk om bij de groep te horen, omdat je brein in deze periode gericht is op verbinding met vrienden. Als je hoogsensitief bent, wordt dat proces uitvergroot. Het hoogsensitieve brein is namelijk sterker gericht op de sociale context. Als een klasgenoot bijvoorbeeld wat stiller is dan anders, vraag jij je af of diegene boos is op jou. Als het gesprek in de pauze opeens stilvalt, is je eerste gedachte dat jij iets verkeerd hebt gezegd. Als jouw vriendin minder uitbundig lacht om jouw grapjes, ben je bang dat ze je niet meer leuk vindt. Jij ziet kortom meer kleine signalen, en denkt snel dat die iets zeggen over hoe jij in de groep ligt. Daardoor heb je eerder dan niet-hoogsensitieve jongeren het gevoel dat je er niet helemaal bij hoort.

Diepgang

Een andere reden waarom je het gevoel kunt hebben dat je er niet echt bij hoort, is dat jij meer behoefte hebt aan diepgang. Als hoogsensitieve puber denk je waarschijnlijk na over de grotere maatschappelijke onderwerpen of ben je in ieder geval meer bezig met de gevolgen van je keuzes dan je klasgenoten. Als je je zorgen over de wereld deelt, reageren je vrienden misschien helemaal niet of reageren ze op een vervelende manier, waardoor je je een vreemde eend in de bijt voelt.

Rechtvaardigheid

Word je ook erg geraakt door oneerlijkheid? Hoogsensitieve pubers hebben vaak een groot rechtvaardigheidsgevoel. Naast maatschappelijke problemen, signaleer je ook de oneerlijke dingen in de klas. Bijvoorbeeld als er gepest wordt, ook als het niet jouzelf betreft, voel je je daar erg vervelend door. Leerkrachten begrijpen niet altijd waarom je je zo druk maakt, omdat er voor hun gevoel weinig aan de hand is. Dat kan ook het gevoel versterken dat niemand je begrijpt.

Perfectionisme

Wanneer is iets goed genoeg? Je overziet, door hoe je hersenen werken, mogelijke gevolgen van een keuze. Dat is een mooie eigenschap, maar die kan makkelijk doorslaan in perfectionisme. Daarom kies je er wellicht voor om nog even wat langer te leren, je werkstuk nogmaals te verbeteren of een extra keer te oefenen voor je presentatie. Vaak is dat helemaal niet nodig, maar het kost je wel extra energie.

Overprikkeld

De meeste middelbare scholen zijn niet echt ideaal voor hoogsensitieve kinderen. Het is een bombardement aan prikkels; de geluiden van alle pratende kinderen tijdens de lunch, de geuren uit toiletten en gymzalen, de aanrakingen als je door een volle gang loopt, de steeds wisselende lokalen en docenten, het humeur van medeleerlingen of docenten en eventuele slechte sfeer in de klas. Hoogsensitieve pubers nemen het allemaal waar en dat wordt op een gegeven moment te veel. Je raakt dan overprikkeld en kan niets meer hebben. Waardoor je misschien meer prikkelbaar reageert op je vrienden dan je zou willen.

Vol dagprogramma

Heb jij ook het gevoel dat jij hetzelfde moet kunnen als je vrienden? Naast school nog sporten, werken, afspreken, uitgaan of een spannende hobby oppakken. Waarschijnlijk ben je dan continu moe. Doordat je brein informatie diepgaand verwerkt, heeft het meer rust nodig. Als je die rust niet neemt ligt uitputting en zelfs een burn-out op de loer. Natuurlijk kan je hetzelfde als anderen, maar niet allemaal tegelijk. Kies heel bewust wat je zelf graag wilt doen, zodat je tussendoor genoeg rust kunt nemen. Dan blijf je ook een stuk gezelliger voor je omgeving.

Voordeel van hoogsensitieve pubers

Het klinkt en voelt misschien als een nadeel om hoogsensitief te zijn als je dit allemaal leest. Maar hoogsensitief zijn, heeft ook veel voordelen. Je bent attent en empathisch. Kunt goed risico’s signaleren, maar ook kansen. Je ziet creatieve oplossingen en denkt niet alleen aan je eigen belang. Een ander voordeel is dat positieve ervaringen jou veel meer helpen dan je klasgenoten. Als je bijvoorbeeld het gevoel hebt dat je gesteund wordt door je ouders, een fijne leerkracht of een coach, voel je je veel prettiger en presteer je zelfs vaak beter op school. Creëer voor jezelf die ideale omstandigheden, dan is het makkelijker om met de uitdagingen van de puberteit om te gaan.

Esther Bergsma is expert Hoogsensitiviteit, sociaal-wetenschappelijk onderzoeker, spreker en auteur van onder andere Hoogsensitieve kinderen en Het hoogsensitieve brein. Zij richtte het online platform Hoogsensitief.NL op voor meer (h)erkenning voor HSP, vol met tips en blogs. Wil je nog meer over hoogsensitiviteit weten? Neem dan een kijkje op dit YouTube kanaal en Instagram-account.