In de rubriek Vrouwen met impact spreekt WENDY met vrouwen die een verschil maken voor onze maatschappij. Waar brengen zij verandering in? Wat is hun drijfveer? En vooral: waarom vinden ze het belangrijk om impact te hebben? Dit keer: verslaggever Esther Monsma van Hart van Nederland. Door haar werk ontdekte Esther dat er iedere acht dagen een vrouw wordt vermoord in Nederland, waarvan bij zes op tien de dader hun man, vriend of ex blijkt te zijn. Ze ging in gesprek met nabestaanden en vrouwen die een moordaanslag van hun ex hebben overleefd, en maakte hier een podcast over. Met Vrouwenmoord, de titel van de podcast, wil Esther aandacht vragen voor dit onderwerp.
‘De belangrijkste reden voor mij om deze podcast te maken, is dat je in Nederland nauwelijks iets hoort of leest over femicide, oftewel vrouwenmoord, terwijl er iedere acht dagen een vrouw sterft door geweld. En ik hoor van experts dat juist méér aandacht voor dit onderwerp kan bijdragen aan het voorkomen van moord op vrouwen. Alhoewel je het nooit helemáál kan voorkomen.’
Hoe ben je op het idee gekomen om een podcast te maken over vrouwenmoord?
‘Als verslaggever en eindredacteur van Hart van Nederland kom ik bijna wekelijks een moord op een vrouw tegen. Is het niet op een locatie waar een vrouw is vermoord, dan is het wel in de rechtszaal waar een man terecht staat voor de moord op zijn vrouw, vriendin of ex. Het zijn dan losstaande items over een misdrijf. Maar als je het cijfer van iedere acht dagen in je achterhoofd hebt, ga je daar anders naar kijken en zie je dat het een patroon is. Waarom kan dit gebeuren zonder dat er veel aandacht aan wordt gegeven in de media? Als er een schip met meer dan veertig mensen zinkt door een vreselijk ongeluk, wordt er alles aan gedaan om te zorgen dat dit nóóit meer gebeurt. Maar ieder jaar weer sterven er meer dan veertig vrouwen en dat cijfer is redelijk stabiel. Verder onderzoek leerde me dat Nederlanders nauwelijks iets weten over femicide en dat Nederland naar verhouding zelfs in de top drie staat van Europese landen als het gaat om vrouwenmoord. Maar tóch hoor je er nauwelijks iets over vanuit de politiek, in de media of in de samenleving. Daarom wil ik het opentrekken.’
Waarom vind je het belangrijk om dit onderwerp onder de aandacht te brengen?
‘Het leeft niet in de samenleving. Veel mensen op straat die ik erover spreek, denken dat het iets is van een andere cultuur. Maar het komt in alle lagen van de Nederlandse bevolking voor en omdat er niet over wordt gepraat, blijft het onbekend. Terwijl het misschien de vrouwen juist kan helpen als er meer aandacht voor is. Zo weten zij dat ze hulp kunnen vragen én krijgen, en dat ze niet de enige zijn.
Ook blijken vrouwen soms meerdere keren bij de politie aan te kloppen vanwege huiselijk geweld of stalking. Niet één keer of twee keer, maar soms zelf tien keer, zonder de hulp te krijgen die ze nodig hebben. Denk aan Hümeyra, het 16-jarige meisje dat door haar veel oudere ex in het fietsenhok van haar Rotterdamse school is doodgeschoten. Zij had tientallen keren contact met de politie. Naar aanleiding van haar dood is er echt wel wat veranderd in Rotterdam, maar landelijk is het beleid versnipperd. Ik hoop dat meer aandacht voor vrouwenmoord kan helpen om te zorgen dat er meer bewustzijn komt van de ernst van deze strafbare feiten, wat er hopelijk weer toe leidt dat vrouwen in dit soort situaties nog betere hulp kunnen krijgen. Ook moet het vrouwen makkelijker worden gemaakt om hulp te zoeken, daar kan media-aandacht aan bijdragen.’
Wat hebben de mensen die je in de podcast spreekt met elkaar gemeen?
‘In alle afleveringen spreek ik betrokkenen, mensen die te maken hebben gekregen met femicide. En van alle geïnterviewden kan ik wel zeggen dat de overeenkomst is dat ze het niet hebben zien aankomen dat dit zou gebeuren. Eva en Nadine waren allebei vrolijke jonge vrouwen met veel vrienden om zich heen. Ze hielden van het leven. Zij zagen allebei dat het geweld in hun relatie niet klopte en besloten er uiteindelijk een punt achter te zetten. Eva wilde het uitmaken, maar wist niet hoe. Nog voor ze dit kon doen, werd ze vermoord. Nadine verbrak de relatie met haar partner maanden vóór haar dood. In de podcastserie spreek ik met de ouders van Eva en de zus van Nadine. Zij vertellen me wie Eva en Nadine waren en wat er precies is gebeurd met hen. Ondanks dat ze van het geweld afwisten, hebben zij dit nooit zien aankomen.
Daarnaast spreek ik in twee andere afleveringen met Mieke en haar zoon Frank, en met Sandra. Zowel Mieke als Sandra overleefden een moordaanslag van hun ex. Mieke werd gewurgd bij de aanval, maar kwam weer bij toen hij weg was. Sandra woont met haar twee jonge kinderen op een geheim adres ergens in Nederland, zodat haar ex haar niet kan vinden. Hij dreigde haar in het gezicht te schieten waar de kinderen bij zijn. Eerder probeerde hij Sandra al in het bijzijn van hun kinderen te wurgen en duwde een mes tegen haar keel. Deze twee dappere vrouwen en inmiddels een meerderjarige zoon vertellen hoe het zover is gekomen en dat zij nu, in Miekes geval jaren later, nog steeds in angst leven.’
Op welke manier denk je met de podcast een verschil te kunnen maken?
‘Ik hoop dat het in ieder geval een paar vrouwen aan het denken zet, dat ze begrijpen dat hun situatie niet uitzichtloos is en dat ze op tijd hun biezen pakken als het thuis écht te ver gaat. In een beginstadium van huiselijk geweld is er soms nog bemiddeling mogelijk en kan het tij misschien nog gekeerd worden. Op het moment dat een relatie wordt beëindigd en er moeten nog spullen worden opgehaald of nog een laatste keer worden gepraat, zou een vrouw dat niet alleen moeten doen. De risico’s worden niet goed ingeschat. Dat is moeilijk, maar ook begrijpelijk. Wie verwacht nou dat iemand je wil doden? Iemand meenemen bij een laatste gesprek bijvoorbeeld zou een optie kunnen zijn. Kijk naar Nadine Beemsterboer, over wie aflevering drie van mijn podcast gaat. Ze werd gechanteerd door haar ex om nog één keer langs te komen, één laatste keer. Eenmaal binnen vermoordde hij haar met 36 messteken. Dit soort incidenten zullen nooit helemaal te voorkomen zijn, want je weet nooit wanneer iemand ineens door het lint gaat. Maar het cijfer van vrouwenmoord moet en kán naar mijn mening omlaag. Verder hoop ik dat meer aandacht voor dit onderwerp beleidsmakers kan aansporen tot meer actie: zet femicide op de kaart, laat Nederland zien dat het bestaat en dat het achter iedere voordeur kan gebeuren.’
