In de serie Zonder jou vertellen mensen over het verlies van een geliefde of familielid. Hoe voelt diepe rouw? Wat geeft hen troost? Omdat we deze week elke dag een verhaal delen van jongeren in psychische nood, delen we het verhaal van Heleen Weber. Haar dochter Dorien had al vanaf haar zestiende grote psychische problemen en wilde, omdat ze na 40 opnames was uitbehandeld, afscheid nemen van het leven. Hoewel het tegen al haar gevoel inging besloot Heleen haar dochter te steunen bij haar aanvraag tot euthanasie. In 2018 stierf Dorien op 32-jarige leeftijd.
‘Deze serie heet Zonder jou, maar ik heb niet het gevoel dat ik zonder Dorien ben. Ze zit nog steeds in mij en maakt nog steeds deel uit van mijn leven. Als mensen me vragen hoeveel kinderen ik heb, zegt ik drie, zonder meteen te vertellen dat een daarvan is overleden. Dorien haar overlijden voelt als een soort omgekeerde geboorte. Ik heb geen afscheid van haar genomen. Ze is teruggekeerd in mijn lichaam en ik draag haar voor altijd met me mee.’
Anorexia
‘Tot haar zestiende was Dorien een heel vrolijk meisje. Intelligent en altijd haantje de voorste. Een goede leerling, ze zat in 5-gymnasium. Op een dag vond ik een briefje op mijn kussen waarin ze vertelde dat het niet goed met haar ging. Het bleek al een half jaar aan de gang. Ze voelde zich depressief en verwonde zichzelf. Ook kampte ze met anorexia; ze werd steeds magerder. Haar vader was drie jaar daarvoor overleden en daar had ze last van. Er werd hulpverlening ingeschakeld en vanaf dat moment is Dorien er eigenlijk nooit meer uit gekomen. Er waren wel perioden dat het beter ging, maar ze viel altijd weer terug. Dorien bleek last te hebben van depressies en naast haar anorexia te lijden aan een persoonlijkheidsstoornis. Ze heeft ontzettend veel verschillende behandelingen gehad en is zeker 40 keer opgenomen. Op een gegeven moment ging ze van crisisopname naar crisisopname, twee weken thuis en weer twee weken in een kliniek. Behandeling werkte niet bij de combinatie van stoornissen die Dorien had en ook medicijnen sloegen niet aan. Hoe ze zo kon veranderen, is nooit goed duidelijk geworden. Ik was gescheiden van haar vader en misschien is ze als oudste nooit goed gehecht vanwege de ruzies die er thuis wel waren, maar mijn twee zonen hebben daar geen last van. Je gaat je van alles afvragen. Had Dorien misschien een genetische aanleg? Stond haar stresssysteem teveel onder druk? Een antwoord heb ik nog steeds niet. In feite weten we nog steeds heel weinig van de hersenen. Zelf zei ze op een gegeven moment: “Ik ben nog maar vijf procent van de Dorien die ik ooit was.” Zo voelde ze het zelf. Ze was bijvoorbeeld altijd een fanatiek zeiler, maar op een gegeven moment kon ze dat niet meer. Ze miste het overzicht.’
Moederliefde
‘Ik ben altijd bang geweest dat ze er zelf mee zou stoppen. Het is ook een aantal keer gebeurd dat ze een poging deed door grote hoeveelheden pillen te slikken. Dat had iets dwangmatigs. Ze moest die pillen slikken, maar als ze ze had genomen, voelde ze zich weer rustig en was de noodzaak weg. Ik zag haar lijden en het was vreselijk dat niemand haar kon helpen. Dorien verloor de moed. Op een dag zei ze: “Deze hel wil ik niet meer meemaken.” Wat wil je doen, zei ik, wil je eruit stappen? “Nee”, zei Dorien: “Ik wil het op een nette manier.” Zelfmoord vond ze immoreel. Ze wilde niet in eenzaamheid sterven en anderen een trauma bezorgen door bijvoorbeeld voor de trein te springen. Ik wilde er niet aan. Het druist zo in tegen je moedergevoel om je kind te helpen bij zelfdoding. Maar ik dacht ook: wie ben ik om voor haar te bepalen dat ze de rit maar moet uitzitten. Ze was al zoveel jaren aan het lijden en had al zoveel geprobeerd. Ik besloot dat het in ieder geval bespreekbaar moest zijn, in de hoop dat zou blijken dat het niet nodig was. Als je je kind zo ziet lijden moet je kiezen tussen je eigen verdriet en haar lijden. Maar kiezen voor je eigen verdriet is in feite egoïstisch; uit moederliefde besloot ik uiteindelijk naast Dorien te gaan staan. Als het leven zo erg was voor haar, vond ik dat we moesten kijken wat er mogelijk was. Ze was in mijn armen geboren, dan zou ze ook in mijn armen sterven. Dorien vond het zo fijn dat ze erover kon praten en het bespreekbaar was; dat was een enorme opluchting voor haar en gaf rust. Natuurlijk wil je er al moeder helemaal niet aan. Ik heb ook nog allerlei andere therapieën voorgesteld: neurofeedback, behandelingen in het alternatieve circuit. Maar Dorien zei: “Het gaat niet meer. Mijn hoofd is al zo vol, het slaat niet meer aan. Ze wilde het proces om ermee te stoppen in gang zetten.’
Bespreekbaar
‘Dorien heeft haar wens voor euthanasie verschillende keren proberen aan te kaarten in de reguliere GGZ. Maar hulpverleners willen er niet aan dat iemand psychisch terminaal kan zijn. Het is geaccepteerd bij kanker of ziektes als ALS, maar niet bij psychische aandoeningen. Misschien zijn artsen bang voor vervolging of valt het moeilijk te accepteren dat ze iemand met psychiatrische problematiek niet kunnen genezen, maar ik zou heel graag willen dat het bespreekbaar wordt. Dat is ook waarom ik mijn verhaal wil delen, als eerbetoon aan Dorien. Dat is ook wat ik haar heb gezegd: “Als ik alles weer op de rit heb wil ik mijn verdriet omzetten in iets positiefs.” Dorien voelde zich niet gehoord en uiteindelijk kon alleen het Expertisecentrum Euthanasie ons verder helpen. De wachttijd is daar inmiddels al twee jaar. Ik denk dat veel zelfdodingen voorkomen kunnen worden als euthanasie bespreekbaar zou zijn binnen de reguliere GGZ.’
Vergrootglas
‘Oktober 2016 heeft Dorien zich ingeschreven bij het Expertisecentrum Euthanasie, maart 2017 volgde een kennismaking. Vervolgens moest Dorien een jaar lang laten zien dat ze er nog alles aan had gedaan om haar situatie te verbeteren. In april 2018 kwam de conclusie dat Dorien was uitbehandeld en dat er niets meer mogelijk was. Zo’n traject is niet makkelijk; er wordt heel grondig bekeken wat er allemaal is gedaan en ze komen niet zomaar tot een conclusie; het centrum ligt onder een vergrootglas. Ik had het honderd duizend miljoen keer liever niet meegemaakt, maar achteraf ben ik heel dankbaar dat Dorien op deze manier heeft kunnen gaan. Het is een intiem proces in liefde en verbondenheid geweest. We zijn nog met de familie een weekend naar Sauerland geweest en samen met Dorien en haar broers hebben we een reis door Schotland gemaakt. Een afscheidsreis, dat wilde Dorien graag. Ik ben zo blij dat we dat nog gedaan hebben, hoe surrealistisch het ook was. We hebben nog veel foto’s gemaakt, samen gelachen en gehuild. Voor mijn gevoel is er niets onbesproken gebleven. De dag voordat Dorien overleed maakten we samen hand in hand een wandeling en vroeg ik haar of er nog ruis was, of ze nog iets met me wilde bespreken. Maar alles was gezegd, het was goed zo. Ik ben met haar meegegaan naar de uitvaartondernemer, het crematorium, de oven. Als moeder wil je het allemaal niet, maar ik wilde naast mijn dochter blijven staan. Het is een offer dat ik uit moederliefde heb gebracht. Twee weken voor de datum trokken de jongens bij me in en samen met Dorien hebben we nog twee heel intense weken gehad. Dorien was zo opgelucht. Voordat ze ging zei ze: “Beter wordt het niet. Jullie zijn bij me en jullie steunen me.” Dat ze mocht sterven betekende voor haar erkenning van haar pijn.’
Rouwproces
‘Ik had verwacht dat ik na haar overlijden kapot zou gaan van verdriet, maar dat is niet zo. Niet dat ik fluitend rondliep en ik heb een half jaar – onbewust – zwarte kleding gedragen, maar ik bleef wel overeind. Ik denk dat dat komt doordat ik een deel van het rouwproces al samen met Dorien heb kunnen doormaken. Haar leven is veel te kort geweest, maar ze is niet abrupt uit mijn leven gerukt en we hebben samen naar haar afscheid toe kunnen groeien. Ik mis haar heel erg en het verdriet zal altijd bij me blijven, maar Dorien zou me verachten als ik zielig achter de geraniums zou gaan zitten. Drie weken voor haar dood zei ze: “Voel je niet schuldig als je straks ook iets van opluchting voelt, want het is voor jou ook een heel zwaar proces geweest.” Ik houd niet zo van het woord dankbaar, dat klinkt zo religieus, maar ik voel me wel heel dankbaar dat ik Doriens moeder ben. Ze heeft alles zo groots gedaan en geregeld. De dagen na haar overlijden brachten we samen door in een Huis van Afscheid. Elke avond dronk ik daar met haar broers een glaasje van de goede whisky die Dorien voor ons had gekocht in Schotland. Ze is gestorven op de Intensive Care omdat ze haar organen wilde doneren. Ondanks haar eigen pijn en de extra prikkels van de IC, wilde ze anderen een kans geven. Ook dat vind ik zo enorm bewonderenswaardig. Elke twee weken ga ik langs bij de plek waar haar urn is bijgezet en dan praat ik even bij met haar. Ze wacht daar tot ik er niet meer ben hebben we afgesproken, dan mogen de jongens ons daarna samen ergens uitstrooien.’
Meer informatie over euthanasie vind je hier.
Lees ook deze afleveringen van Zonder jou:
Ook je verhaal delen? Stuur een mail naar rosakoelemeijer@wendymultimedia.nl
