In de serie Wendy’s woorden vertellen we verhalen van mensen aan de hand van de woorden uit ons Wendy-hart. Deze woorden staan voor wat wij als Wendy willen zijn en uitdragen. Vandaag een verhaal over het woord familie. De vader van Kelly Klingenberg (32) werd vijf jaar geleden dood aangetroffen in een vervuilde flat, met in huis niets anders dan jeneverflessen, een aanrecht vol eierbasten en een sterk vermagerd parkietje.
Vijf jaar geleden stonden er twee agenten voor haar deur. Ze zag hen staan door het kijkgaatje en ze dacht dat ze vragen hadden over een inbraak of drugsdealers in de wijk waar ze woont. Eenmaal binnen vertelden ze dat haar vader was overleden en dat hij al meerdere weken dood was; het waren zijn buren die de politie belden in verband met stankoverlast. Geert-Jan Klingenberg werd 58 jaar oud en liet drie volwassen dochters achter: Kelly, Laura en Kirsten. Zijn overlijden veranderde haar leven rigoureus. Destijds werkte Kelly als global marketing strategist bij een IT-bedrijf in de metaalindustrie. Ze was opgeleid tot moleculair levenswetenschapper, een studiekeuze die destijds werd ingegeven door haar alcoholverslaafde vader, vertelt ze.
‘Op school was ik een streber, altijd enorm m’n best doen, zodat ik in ieder geval thuis een zorg minder was. Mijn ouders gingen scheiden toen ik een jaar of acht was en mijn moeder moest in haar eentje drie kinderen opvoeden. Ik koos voor een studie met neurobiologische vakken, omdat ik hoopte mijn vaders verslaving te begrijpen en op een dag een medicijn te ontwikkelen om het op te lossen. Toen hij dood was, viel er ondanks het grote verdriet ook een last van mijn schouders. Ik had eindelijk ruimte om mezelf af te vragen wat ik echt leuk vond. Een superlastige vraag, maar een jaar later nam ik ontslag en kreeg ik een stageplek bij BNNVARA.’
Hoe ontstond het idee voor de documentaire?
‘Ik was inmiddels in dienst bij BNNVARA en wilde een podcast maken over mijn vader. Hoe was het mogelijk dat een ooit zo succesvol zakenman zo kon eindigen? Het is niemands ambitie om op een dag in je eentje dood te gaan op de bank. Het enige dat ik van mijn vader had was een laatste voicemail waarin hij me om geld vroeg om een hondje uit het asiel te kunnen kopen. Mijn collega’s waren enthousiast over het idee, maar vonden mijn zoektocht geschikter voor een documentaire. O, mijn god, wil ik dat wel? Wil ik in beeld komen? Willen mijn zussen, moeder en andere familieleden meewerken? Tijdens het hele, twee jaar durende proces, vroeg ik me dat telkens af: wil ik dit wel? Mijn moeder twijfelde. Ze was bang dat ik mezelf onnodige kritiek om zijn problematiek op de hals zou halen. Het gedoe met instanties, zijn financiële problemen. Maar ze ging overstag toen we het graf van haar moeder bezochten. Zij had ook op jonge leeftijd een ouder verloren en ze zat ook nog met vragen. Mijn moeder begreep mijn verlangen om te achterhalen wie mijn vader was. De laatste jaren van zijn leven zag ik hem hooguit nog drie keer per jaar. Uit zelfbescherming, maar hij nam ook afstand van ons. Hij wilde op een gegeven moment niet meer dat we in zijn flat kwamen. Waarschijnlijk omdat die zo vervuild was.’
Kelly liet de galerijflat van haar vader nabouwen en richtte hem met haar zussen zo veel mogelijk in de oude staat in. Sleetse banken, een kast met daarop de kooi met het parkietje dat inmiddels was overleden. Speciaal voor de documentaire liet ze hem opzetten. Volle asbakken. Jenever en eieren in de koelkast. Een lege hondenmand, zijn hoeden en stok. Aan de muur een foto van zijn dochters toen ze nog klein waren en die later ter inspiratie diende voor de grote tatoeages op zijn arm. In de flat nodigde Kelly diverse mensen uit: haar twee jongere zussen, moeder, oma, zijn oude studievriend en onder andere de twee agenten die haar vader uiteindelijk vonden. Ze laten foto’s zien van de zwaar vervuilde flat. Beelden die worden afgewisseld met filmpjes uit betere tijden van haar vader, met de kinderen toen ze nog klein waren. In het zwembad, de speeltuin, op de camping.’
Wanneer wist je dat je vader met een alcoholverslaving worstelde?
‘Toen ik twaalf was zei mijn moeder dat hij problemen had met alcohol. Ik merkte er misschien wel iets van, maar kon dat niet duiden. Hij was nooit dronken, hoogstens luidruchtig en grappig. En dat was ons normaal. Ze waren al gescheiden en hij woonde voor zijn werk in Tsjechië waar hij manager was van een broodfabriek. Om de twee weken kwam hij naar Nederland en dan sliepen we bij hem in de stacaravan, op een camping vlak bij Zutphen. Mijn zusjes en ik hadden het leuk daar, we konden doen wat we wilden en onze vader deed ook overal aan mee. Bingo’s, playbackshows, spelletjesmiddagen. Hij was een echte entertainer en hield ervan zichzelf voor schut te zetten. Hij kon als geen ander Bob de Rooy nadoen, een typetje van Paul de Leeuw. Dan smeerde hij een heel pakje boter in zijn pruik om het haar plat en vet te maken. ‘Hallo boppers!’ riep hij en rende het podium op. Hij deed alles voor de lach en wij vonden het prachtig.
‘Maar er zat ook een kantine op de camping, waar hij vele uren aan de bar doorbracht. En op zondagmiddag bracht hij ons op hoge snelheid weer naar huis. Beschonken. Sinds ik wist dat hij veel dronk, voelde ik me onveilig in de auto. Nu kon ik het verschil merken; het was niet normaal – we zijn een keer bijna tegen een boom gereden. Ik ging steeds minder vaak naar hem toe en later mochten mijn zussen ook niet meer komen. Het contact werd oppervlakkiger en hij belde me meestal alleen op als hij problemen had. Van mijn studiefinanciering betaalde ik soms achterstallige rekeningen, omdat uithuiszetting dreigde. De hoogste rekening die ik betaalde was negenhonderd euro voor gas, water en licht, geloof ik. In de documentaire laat ik een gedeelte zien van zijn problemen, maar ik heb er ook veel bewust uitgelaten. Ik kende mijn vader al van al die ellende en ik wilde juist de man leren kennen van voordat hij alles kwijtraakte. De man die hij echt was. En ik wilde ook begrijpen hoe het kon gebeuren dat het zo eindigde.’
Heb je antwoord op je vragen gekregen?
‘Er was niet één oorzaak aan te wijzen waarom hij alcoholist werd. Het was een samenloop van omstandigheden, een glijdende schaal. Ik wilde ook niemand de schuld geven. Verslaving is een ziekte. Het was pure onmacht dat hij niet kon stoppen, het was geen onwil. In Tsjechië ging hij steeds meer drinken totdat hij zijn baan kwijtraakte. Maar door Alleen met Jenever heb ik mijn vader beter leren kennen. We filmden op de camping, waardoor allerlei herinneringen terugkwamen. Ik was daar al jaren niet meer geweest. Spelen in de bossen, de broodjes die hij voor ons bakte. Hij kon goed koken. De zoon van de campingeigenaar bleek nog veel foto’s uit die tijd te hebben. Ik zag de man op wie mijn moeder ooit zo verliefd was geworden op trouwvideo’s die ik niet kende. Door het interview met een oude studievriend leerde ik mijn vader ook kennen als student voedingstechnologie in Wageningen. Dankzij alle gesprekken kreeg ik een completer beeld van hem. Hij was een avonturier die de wereld wilde ontdekken, vol met ambities. ‘Hij ging voor de sterren,’ zegt mijn moeder in de documentaire. En hij was apetrots op zijn dochters. Zo trots dat hij onze namen en gezichten groot op zijn armen liet tatoeëren.’
Waren er momenten dat je twijfelde of je de documentaire wel moest doorzetten?
‘Ja. Na zijn overlijden viel het me pas op hoe regelmatig mensen pas na langere tijd dood worden gevonden. De kritiek op social media is dan echt gruwelijk lelijk. Zo werd de zoon van een man die pas na drie maanden werd aangetroffen op Facebook helemaal kapotgemaakt: ‘Wat ben jij voor een afschuwelijke zoon.’ Het ging maar door. Dat waren de momenten waarop ik me afvroeg of ik wel verder moest gaan. Ik was er persoonlijk niet bang voor, maar mocht ik m’n zussen en moeder hieraan blootstellen? Mensen kunnen je keihard veroordelen zonder het verhaal te kennen. Ze hebben geen idee. Ze weten ook niet hoe triest het voor ons is dat we geen datum van overlijden hebben. We moeten het doen met een datum van lijkvinding: 30 oktober 2016 staat er op zijn akte. Maar gelukkig vallen de reacties mee. Er zit een enkele reactie tussen die te kort door de bocht is, maar 99,9 procent is positief en ontzettend dankbaar. Ik wist het wel, maar realiseer me nu pas echt dat er heel veel kinderen worstelen met een verslaafde ouder. Ze herkennen zich volledig in ons verhaal.’
Hoe heeft zo’n jeugd je gevormd?
‘Ik voel me snel verantwoordelijk voor mijn zusjes. Ik wil ze beschermen, terwijl het volwassen en krachtige vrouwen zijn. Ik moet er dus op letten niet in die rol te vervallen. Wat dat betreft is de documentaire ook één grote confrontatie met mezelf geweest. Ik had bijvoorbeeld altijd de stellige mening dat ik nooit wilde trouwen, maar inmiddels denk ik daar genuanceerder over. En ik was heel lang boos omdat ik bepaalde eigenschappen heb ontwikkeld vanwege zijn verslaving: regelen, plannen, mensen overtuigen. Ik zat regelmatig met instanties aan de lijn waar hij mee in de clinch lag. Maar inmiddels kan ik ook dankbaar zijn voor de jeugd die ik had en voor wie hij was. Ik heb gedeald met mijn verleden en doordat ik er een documentaire over maakte, is het niet alleen meer zijn verhaal dat me is overkomen. Het is nu ook mijn verhaal waar ik heel veel kracht uit put.’
Zijn er karaktereigenschappen van je vader die je in jezelf herkent?
‘Hij was ambitieus en durfde het avontuur aan te gaan. Hij kon kiezen voor zijn eigen geluk en dat heb ik zeker van hem meegekregen. In mei solliciteerde ik op de vacature van astronaut bij ESA, de Europese ruimtevaartorganisatie. Ik heb nog niks gehoord, maar het lijkt me geweldig. Vroeger wilde ik sterrenkunde studeren, maar een studie met biochemie leek toen een logischere keuze. Mijn vader was een yes man, hij zei overal ja op. No regrets. Dat zit ook in mij. Als ik later in het bejaardentehuis zit, wil ik nergens spijt van hebben. Misschien zijn er dingen niet gelukt, maar ik heb het in ieder geval geprobeerd.’
De documentaire ‘Alleen met Jenever’ is terug te zien op npostart.nl
