In de rubriek Moederzorgen vertellen moeders openhartig over dingen waar ze tegenaan lopen met hun kinderen. Sommige zijn herkenbaar, andere uniek. Saskia’s dochter Katja kreeg op jonge leeftijd mentale problemen, namelijk toen ze negen was. Op school voelde ze zich niet op haar gemak en haar hoofd maakte dagelijks overuren. Ze had geen idee waarom leerkrachten dingen van haar vroegen en wat er van haar werd verwacht. Haar zelfbeeld werd steeds negatiever met als gevolg dat ze op een gegeven moment niet meer wilde leven. Inmiddels is Katja dertien jaar en zit ze al ruim drie jaar thuis.

‘Katja is een introvert en intuïtief meisje. Na een paar jaar op de basisschool zagen we Katja langzaam uit gaan. Ze wilde niks meer: niet naar school, geen kinderfeestjes en geen uitstapjes naar musea of een pretpark. Ook werd ze steeds vaker ziek. Dan had ze buikpijn en uitslag over haar lijf. Als ze doordeweeks thuiskwam van school kreeg ze driftbuien waarbij er van alles door de kamer vloog. Tijdens weekenden of vakanties nam dit af, maar zodra ze weer naar school ging kwamen de buien weer terug. Totdat ze ook in de weekenden en vakanties driftbuiten kreeg. Ik herkende Katja niet meer en maakte me zorgen. Dat ging van kwaad tot erger. De onmacht sloeg bij mij toe toen ze bij me kwam en vertelde dat ze niet meer wilde leven. Ze begreep niet waarom ze hier was en wilde weer een baby worden, want dan hoefde ze niet naar school.’

Waardoor ging het steeds minder goed met Katja op school?

‘Katja heeft het nodig om te begrijpen waar ze iets voor doet. Op school wil ze er het nut van in zien om bepaalde vakken te leren. Dit werd haar niet verklaard. Katja heeft een doel nodig en wil weten waar ze naartoe werkt. Ze kán namelijk wel gewoon leren en dat wil ze ook, maar op haar eigen manier. Katja heeft zelf besloten om Koreaans te gaan leren zodat ze de serie Squid Games zonder ondertiteling kan kijken. Daarnaast heeft Katja behoefte aan prikkels om zich heen. De stilte leidt haar alleen maar af. Ze heeft het nodig om te praten of even te lachen. Op school wordt er van kinderen verwacht dat ze in stilte aan het werk gaan en ook Katja werd hier meerdere keren op gewezen. De leerkracht zei tegen haar dat ze zich gewenst moest gaan gedragen, omdat een leerplichtambtenaar anders zou ingrijpen. Ze voelde zich niet gezien in de klas. Daarbij had Katja het idee dat ze met niemand kon praten waar ze op school tegen aanliep. Dat was erg eenzaam voor haar.

We hebben Katja laten onderzoeken en zo bleek ze hoogbegaafd te zijn. Haar denkniveau zit op dat van een volwassene en ze dacht dus op een andere manier dan haar klasgenootjes. Als je uren in een klaslokaal zit terwijl je je niet gezien voelt en geen aansluiting vindt met de andere kinderen, dan knapt er op een gegeven moment iets. Katja zat daar maar. Daar zit haar beschadiging. Ze begon van alles te overdenken. Zij dacht dat dit allemaal aan haar lag, want andere kinderen zaten niet met hetzelfde als zij. Haar zelfbeeld werd steeds negatiever. Ze dacht alleen maar: ik ben raar, ik ben dom en alles ligt aan mij. Dit werd alleen maar erger en het leidde er zelfs toe dat Katja op haar negende al suïcidale gedachten kreeg. Ik kon dus niet anders dan haar thuis houden.’

Welk gevolg had de beschadiging voor Katja?

‘Katja kreeg heel veel weerstand voor alles wat met school te maken heeft of wat erop lijkt. Ze neemt daar direct afstand van. In de dierentuin heb je bijvoorbeeld zo’n nepschooltje. Daar wilde ze niet eens voorbijlopen. Maar ze wil zich wel graag ontwikkelen, dus probeerde ze een toets te maken. De stof was onder haar niveau, maar wel in het Engels. Die stof beheerste ze prima. Op het moment dat ze de toets maakte, kreeg ze alsnog een black out. Ondanks dat ze thuis zat in haar vertrouwde omgeving, lukt het haar niet. Zodra ze denkt dat ergens druk op ligt, schiet ze op slot. Katja heeft sinds tweeënhalf jaar een begeleider die ze vertrouwt. Die vroeg of ze alleen maar een biologieboek wilde doorbladeren. Maar dat ging niet. Ze durfde het niet. Katja is er maanden mee bezig geweest om alleen maar dat schoolboek open te krijgen. Daar had ze al een enorme weerstand voor gekregen.’

Wat gebeurde er vanaf het moment dat Katja thuisbleef?

‘Ik was vooral heel bang wat het zou betekenen als Katja thuisbleef van school, want dit mag niet volgens de wet. Er werd me door de school en leerkrachten verteld dat ik mijn kind heel wat aandeed door haar niet naar school te sturen. Terwijl ik nu juist weet wat ik Katja aandoe als ik dat wel doe. Thuis is ze gelukkig en voelt ze zich veilig. Thuis heeft ze ambities en motivatie. Desondanks mag het niet volgens de leerplichtwet. Dat is op dit moment het gevecht waar ik in zit. Volgens het regionale samenwerkingsverband voor passend onderwijs moet Katja fysiek naar school en aan het reguliere onderwijs deelnemen, maar dat is helemaal niet goed voor haar. Het maakt haar alleen maar ziek. Inmiddels bevestigt de leerplichtambtenaar dat school geen gezonde omgeving is voor Katja. Ze heeft passend onderwijs nodig, maar het samenwerkingsverband staat het nog niet toe. Ik hoop dat wij de vrijheid krijgen om het onderwijs zo voor haar in te richten dat het bij haar past en dat het haar niet ongelukkig maakt. Maar dat is voor alsnog een gevecht.’

Fotoproject ‘Kinderen van het Onderwijs’

Portetfotografe Iris Valentina heeft het fotoproject ‘Kinderen van het Onderwijs’ opgezet om gehoor te geven aan dit soort verhalen van ouders en kinderen die worstelen met het reguliere onderwijs. Ze geeft ze een gezicht en een stem. ‘Als het schoolsysteem een bedrijf zou zijn en de kinderen de werknemers, dan lijkt het onderwijs failliet te gaan’, zegt Iris. ‘Er is uitval, stress en afwijzing. Kinderen worstelen en ouders worstelen. Het schoolsysteem is nog altijd ingericht op een ‘cookie cutter’methode. Kinderen moeten voldoen aan een bepaalde norm, afgezet tegen hun leeftijdsgenootjes. Maar wat als een kind niet in het ‘juiste hokje’ past?’ Iris hoopt dat Nederland wakker wordt en gaat zien, horen en voelen dat het tijd is voor hervormingen. ‘Niet alleen voor het welzijn van onze kinderen, maar ook voor de maatschappij, die creatieve, flexibele en innovatieve burgers kan gebruiken.’

Voor meer informatie over fotoproject ‘Kinderen van het Onderwijs’ klik je op deze link.