De eindexamens zijn van start gegaan en voor veel leerlingen is dat een spannende periode. Daarom spreekt WENDY, naar aanleiding van het vorige artikel over de voorbereidingen van zo’n examen, opnieuw met leerexpert Larissa Kapnissakis. Dit keer over faalangst, zenuwen en haar rol als leerexpert.

Wat doe je als de zenuwen door je lijf gieren?

“Als ouder kun je de zenuwen van je kind vaak niet wegnemen, maar je kunt ze altijd wat tips meegeven. Dit is wat ik mijn leerlingen altijd vertel: “Wees niet bang voor zenuwen. Zenuwen tijdens een toets zijn namelijk heel normaal. Sterker nog: je hebt spanning nodig om bepaalde focus en alertheid te ontwikkelen. Mocht je nou toch merken dat jouw zenuwen de overhand nemen tijdens het examen, zorg dan dat je de regie herpakt. Zet beide voeten op de grond en ga stevig in je stoel zitten. Leg je pen voor een halve minuut neer en leg je hand op je buik. Adem naar je hand toe, alsof je met je ademhaling je hand een stukje weg wilt drukken. Zo zorg je ervoor dat je van je hoge borstademhaling naar een rustige buikademhaling gaat.”

Oh, en een grappig feitje: bananen bevatten dopamine en dit verbetert je concentratievermogen. Ook helpen ze tegen zenuwen.

Daarnaast is het goed om je te beseffen: er is gemiddeld een slagingspercentage van meer dan 90%. De kans is dus heel groot dat ook jij zult slagen. Ik weet nog dat ik zelf voor mijn examen Wiskunde een 2,7 moest halen. Gemiddeld zou ik dan een 5,5 staan, maar na het maken van de toets was ik ervan overtuigd dat ik zelfs geen 2,7 had gehaald! Voor mijn gevoel kon ik echt geen enkele vraag beantwoorden en ik raakte compleet in paniek. Uiteindelijk behaalde ik een 5,4 en was die spanning nergens voor nodig geweest. Soms is de realiteit anders dan je gevoel.”

Welke rol speelt faalangst tijdens de eindexamens? En hoe kun je daarmee omgaan?

“Veel leerlingen denken dat ze faalangst hebben. Vaak is het werkelijke probleem niet de faalangst zelf, maar het feit dat zoveel leerlingen te oppervlakkig leren. Op de toets/examen krijgen ze vragen die niet letterlijk in het boek staan en daardoor raken ze in paniek. Dat kun je dan ook niet helemaal bij de leerlingen zelf leggen. Ik zeg altijd: “Je leert heel veel op school, maar niet of nauwelijks hoe je het beste kunt leren.” Eigenlijk heel vreemd. Is het niet raar dat je jarenlang wekelijks rijtjes woorden moet leren voor s.o.’s en proefwerken, maar dat er nooit geleerd wordt hoe je het beste woordjes kunt leren? Elke leerling probeert zelf het wiel uit te vinden. Sommigen leren met hun hand op de woordjes, anderen gebruiken flitskaarten, weer anderen leren met Quizlet, laten hun ouders overhoren, lezen de woordjes tig keer door in de hoop dat ze in hun hoofd blijven ‘hangen’. En hoe leer je het beste voor de zaakvakken? De grote lappen tekst? En hoe leer je het beste grammatica? Of de exacte vakken? We doen allemaal maar wat, zonder écht te weten wat werkt.

Het is belangrijk om ook hierbij de oorzaak aan te pakken. Weten hoe je de slag maakt van de stof kennen, naar de stof beheersen. Dat je de juiste leertechnieken kent en dat je weet welke vragen je kunt beantwoorden op een toets.

Jij hebt een programma ontwikkeld waar je kinderen helpt met het leren voor toetsen en examens. Hoe kwam je op het idee van een Succesvol Leren-programma?

Ik heb 8 jaar lang één van de grootste Leren Leren-instituten van Nederland gehad. Dit kwam voort uit mijn bijbaan, naast mijn studie, waarbij ik leerlingen hielp met leren. Ik dacht continu, ik ben de gevolgen aan het bestrijden, maar het echte probleem zit hem erin dat ze niet weten hoé ze het beste kunnen leren, niet in dat ze de stof niet begrijpen. Ik had nooit verwacht dat ik het onderwijs in zou gaan. Ik had zelf als scholier een hekel aan school. De enige reden dat ik mijn gymnasiumdiploma binnen zes jaar haalde, was dat ik er geen jaar langer wilde blijven. Ik was geen standaard gymnasiast. Ik moest er hard voor werken en deed veel op inzet. Net als heel veel leerlingen wist ik toen nog niet hoe ik het beste kon leren. Ik maakte eindeloze samenvattingen. Ik had wel het gevoel dat ik ‘hard’ aan het leren was, maar tussen hard leren en efficiënt leren zit een groot verschil. Samenvattingen kosten veel tijd en je blijft redelijk oppervlakkig leren. Je kent de stof wel, maar de vraag is of je de stof ook begrijpt en laat staan dat je het kunt toepassen. Dat is iets heel anders. En dat is wel wat er van je verwacht wordt op een toets. Dit is ook de reden dat veel leerlingen thuiskomen naar de toets met kreten zoals: “Mam, de toets was heel anders dan verwacht!” Of: “De vragen waren veel moeilijker!”

De meest gebruikte ’leertechniek’ onder middelbare scholier is ‘lezend leren’, terwijl dit een van de minst efficiënte manieren van leren is.

Alle best-practices en bewezen leertechnieken van de afgelopen 12 jaar heb ik opgenomen in mijn Succesvol Leren-programma, waarmee ik leerlingen begeleid van klas 1 t/m 6 van vmbo tot en met het gymnasium. Sinds het afgelopen jaar hebben we ook Succesvol Begrijpend Lezen gelanceerd voor groep 6 t/m 8 van de basisschool. Hier was heel veel vraag naar. Het is bizar wat voor resultaten de leerlingen hiermee behalen, simpelweg doordat ze weten hoé ze de stof het beste kunnen aanpakken.

Hoe onderscheid jij je van andere experts?

“Ik denk dat ik de leerlingen als geen ander begrijp. Zoals ik aangaf, was het nooit mijn droom om in het onderwijs te gaan. Mijn moeder is docente Nederlands en ik riep regelmatig door het huis: “Als ik één ding nooit ga worden is het docent!” Waarom ik dan toch in deze branche werk? Ik zeg altijd: “Ik heb van mijn frustratie mijn fascinatie gemaakt.” De resultaten die leerlingen dagelijks met mij delen, motiveren mij (hoi succeservaringen!) tot op de dag van vandaag. En ik heb een hele sterke drang om het onderwijs te laten zien dat het écht anders kan en ook anders moet.

Daarnaast geloof ik niet in een standaard aanpak voor iedereen. Voor elke leerling maak ik eerst een plan op maat vanuit een persoonlijke analyse. Docenten zijn vaak vakinhoudelijk opgeleid. Zij zijn supergoed in hun vak, maar missen regelmatig de expertise in hoe je het beste leert. In mijn team werk ik samen met neurowetenschappers, psychologen en examenexperts. Wij steken enorm veel tijd in ontwikkeling en vernieuwing van leertechnieken. Ik ken geen ander programma dat zo uitgebreid en wetenschappelijk onderlegd is, als dat van ons.”

Mocht je meer willen weten over Succesvol Leren of hoe jouw kind effectiever kan leren? Sluit dan gerust aan eens aan bij het gratis webinar ‘Succesvol Leren’. Al meer dan 100.000 ouders en leerlingen gingen je voor!