Hoogsensitieve kinderen zijn vaak zorgzaam, attent en hebben wijze inzichten. Toch loopt een groot deel vast op school. HSP- en WENDY Expert Esther Bergsma schrijft over de vijf meest voorkomende problemen op school die hoogsensitieve kinderen ervaren.

Een klaslokaal is behoorlijk overprikkelend voor een hoogsensitief kind: het hangt vol met kleurrijke materialen, geluidjes van verwarming of tikkende pennen zijn continu aanwezig, de sociale druk van de groep is voelbaar, de geur van toilet en gymtassen dringt de klas binnen en de onverwachte boze reactie van juf of meester jaagt schrik aan. Al deze prikkels voelen hooggevoelige kinderen en verwerken zij op hun eigen intense wijze.

Niet verrassend dus – maar wel zorgwekkend – dat de helft van alle hoogsensitieve kinderen (hsk) problemen op school ervaart, dat blijkt uit het onderzoek onder ruim 700 ouders dat ik deed voor mijn boek Hoogsensitieve kinderen. Dit zijn de meest voorkomende problemen.

1 Faalangst

De angst om het verkeerd te doen is groot onder hoogsensitieve kinderen. Ruim 60% heeft daar last van. Hsk verwerken alle informatie diepgaand en willen het vervolgens ‘goed’ doen voor de mensen om hen heen. De optimale-optie-ambitie noemen we dat. Als ze vermoeden dat een taak of activiteit niet goed gaat, beginnen zij er liever niet aan. Zo voorkomen zij falen. Fout maken willen ze vermijden. Dat kan zijn op cognitief gebied (bijvoorbeeld sommen die er moeilijk uit zien niet willen maken, of alleen puzzels maken die ze al lang kunnen), fysiek gebied (weigeren te oefenen met fietsen, totdat ze het gevoel hebben het te kunnen en dan meteen wegfietsen) of op sociaal gebied (geen onbekende kinderen willen aanspreken). Door hun faalangst krijgen leerkrachten niet altijd een goed beeld van de kwaliteiten van een hoogsensitief kind. Bovendien werkt faalangst onderpresteren in de hand.

2 Overprikkeling

Vier op de tien hooggevoelige kinderen heeft zoveel last van alle prikkels op school dat hem dat belemmert in de klas. Het kan dan gaan om geluiden in de klas of op het schoolplein, of andere zintuigelijke prikkels. En bijvoorbeeld ook emotionele prikkels, zoals het humeur van de leerkracht of pestgedrag. Een kind dat overprikkeld is, heeft geen controle meer over zijn gedrag. Of het ontlaadt alle prikkels in bijvoorbeeld woedeaanvallen of huilbuien. Of het kind sluit zich af voor nieuwe prikkels en wordt apathisch en onbereikbaar. Beide vormen hebben effect op het concentratievermogen en op hoe de leerkracht en de klasgenootjes het kind zien.

3 Lesstof sluit niet goed aan

Hoogsensitieve kinderen leren vanuit het grote geheel. Ze willen weten waar ze mee bezig zijn om vervolgens de details te kunnen begrijpen. Beelden kunnen hen helpen dit overzicht te krijgen, maar vaak wordt in een meer verbale of mathematische stijl onderwezen. De stijl van lesgeven ondersteunt het leerproces van hoogsensitieve kinderen daarom niet altijd goed, waardoor hun capaciteiten onderbelicht blijven. Dat is ook een reden voor het volgende punt.

4 Onderpresteren

Doordat de leerstijl niet aansluit, door faalangst en overprikkeling komen hoogsensitieve kinderen niet altijd tot hun recht. Het kan lang duren voordat hun werkelijke talenten aan de oppervlakte komen. Soms speelt daar ook ‘aanpassen aan de groep’ een rol in. Vooral hoogsensitieve meisjes willen graag bij de groep horen en niet opvallen. Ze duiken daarom soms onder hun niveau. Ongeveer een derde van de ouders ziet dat zijn kind lager presteert op school, dan wat het kind kan.

5 Buiten de groep vallen

De aansluiting met kinderen uit de klas verloopt niet altijd goed. Vaak tot groot verdriet. Voor veel hoogsensitieve kinderen is harmonie en verbondenheid heel belangrijk. Ze doen hun best ‘erbij te horen’. Tegenstrijdig genoeg vallen ze juist door hun zorgzame en gevoelige karakter soms buiten de boot. Andere kinderen zien hierin een reden tot plagen (1 op de 5 hsk voelt zich gepest), waardoor het sensitieve kind zijn zelfvertrouwen of het vertrouwen in andere kinderen kwijtraakt. Ze begrijpen niet waarom andere kinderen zo onnadenkend en onaardig kunnen zijn. Hsk denken dieper over vriendschappen na. Wat kan leiden tot breuken tussen vrienden die moeilijk te herstellen zijn. Ook explosief gedrag na overprikkeling is een reden om buitengesloten te worden. Voor klasgenoten is het onvoorspelbaar en overweldigend. Het hoogsensitieve kind heeft echter geen controle over dit gedrag noch de vaardigheden om te communiceren over zijn uitbarstingen. Het onjuiste beeld van klasgenoten of leerkrachten blijft daardoor bestaan. Vaak vinden hoogsensitieve kinderen wel aansluiting bij gelijkgestemden of oudere kinderen, omdat ze bij hen wel hun gedachten kunnen delen. Hoogsensitieve kinderen zijn vaak heel attente en zorgzame vrienden.

Deze vijf problemen hebben grote impact. Door dit alles gaat maar liefst één op de drie hoogsensitieve kinderen met tegenzin naar school. Terwijl kinderen van nature leergierig zijn. Genoeg reden om te kijken hoe we school ook voor hoogsensitieve kinderen tot een prettig leerplek kunnen maken.

Over Esther Bergsma

Esther Bergsma is expert Hoogsensitiviteit, sociaalwetenschappelijk onderzoeker, spreker, trainer en auteur. Zij richtte het online platform Hoogsensitief.NL op voor meer (h)erkenning van deze eigenschap; met honderden blogs, tips, verwijzingen en trainingen. Wil je nog meer over hoogsensitieve kinderen en hun begeleiding weten? Lees dan “Hoogsensitieve kinderen”. Ook “Gelukkig Hoogsensitief” en “Het hoogsensitieve brein” zijn aanraders, of neem een kijkje op dit YouTube kanaal en Instagram-account (@Hoogsensitief.NL).