Zonder jou. Frédérique verloor haar zoon Nathan van 19 bij een tragisch ongeval: hij viel van het balkon van zijn studentenflat

In de serie Zonder jou vertellen mensen over het verlies van een geliefde of familielid. Frédérique Starmans-Rossollin verloor op 28 november 2020 haar zoon Nathan van 19 bij een tragisch ongeval: Nathan viel van het balkon van zijn studentenflat.

‘Als Nathan een kamer binnenkwam ging het licht aan. Hij had zo’n groot charisma en was zo echt en onvervalst dat je hem niet meer vergat na een eerste ontmoeting. Hij had de gave om mensen blij en gelukkig te maken; je wilde bij hem zijn. Na zijn overlijden ontving ik talloze berichtjes over Nathan. Over hoe bijzonder mensen hem hadden gevonden, wat hij voor hen had betekend en hoe hij hen had geinspireerd. Daar heb ik veel steun aan gehad.’

Out of the box

‘Hij werd van onze tweeling als laatste geboren en tijdens zijn geboorte is hij bijna overleden. Toch voelde ik als moeder meteen dat hij een vechtertje was. Hij bleef achter in zijn ontwikkeling – hij ging bijvoorbeeld niet draaien en kruipen, maar ik wist zeker dat het goed zou komen met hem. Toen hij veertien maanden was stuurde het Consultatiebureau ons naar een kinderarts, die me vertelde dat Nathan waarschijnlijk dom zou blijven en nooit zou kunnen lopen. Maar dat wilde ik niet accepteren; als een tijgerin eiste ik een doorverwijzing naar een revalidatiecentrum. Eenmaal in behandeling ging het snel beter en toen hij twee was, kon Nathan lopen. Daarna ontwikkelde hij zich wel heel goed. Hij bleek ADD te hebben en kon slecht plannen, maar juist doordat hij zo in het moment leefde was hij zo bijzonder. Zijn sprankelende, onverwachte en rebelse geest maakte hem een levensgenieter met een onbeperkte energie. En hij nam iedereen mee. Stiekem was ik wel trots op zijn rebelse kant. Vanaf heel jong ontwikkelde hij een grote passie voor de natuur en voor dieren, en ook voor sneakers, snelle auto’s en fietsen. Na de middelbare school ging hij International Business Administration studeren in Rotterdam. Daar viel alles op zijn plaats. Het schoolsysteem heeft een voorkeur voor doorsnee kinderen. Nathan kon als geen ander out of the box denken en op de universiteit kon hij dat eindelijk doen. Hij was net aangenomen voor een exchange bij de Bocconi-universiteit in Milaan waar hij hoopte zijn grote inspiratie Virgil Abloh, de man achter Off White, te ontmoeten. In Milaan zit het hoofdkantoor van Off White. Nathan zou een hele goede marketeer zijn geworden, dat weet ik zeker. Hij was erg creatief. Uren hebben we samen achter de computer gezeten om zijn droom designs te ontwerpen, allemaal met een Off-White 'touch' natuurlijk. Deze herinneringen zijn me nu zo dierbaar. Virgil is op 28-11-2021 overleden, 1 jaar na Nathan, precies op dezelfde dag. Ik kan dit niet als toeval beschouwen. Eindelijk mag Nathan Virgil ontmoeten, en wie weet zijn ze misschien samen gave dingen aan het bedenken. Nathan was anders dan anders. Ik was zijn moeder en toch heb ik altijd het gevoel gehad dat hij hoorde bij de natuur, bij de dieren en bij de mensen. Ik heb 19 jaar van hem mogen genieten en heb altijd bedacht dat ik meer van hem heb geleerd dan hij van mij.’

Val

‘Wat er die nacht is gebeurd zullen we nooit precies weten. Nathan woonde in een studentenhuis en ik vond de balustrade van zijn balkon altijd al zo laag. Ik heb er nog steeds spijt van dat ik daar nooit iets over heb gezegd. Hij moet die nacht zijn evenwicht hebben verloren en gevallen zijn; in de ochtend is hij op straat gevonden. Er was niemand bij en niemand heeft het gezien, dus precies zullen we het nooit weten. Ik kan mezelf gek maken door me te blijven afvragen wat er is gebeurd, maar dat doe ik liever niet. Een ongeluk is voor mij de enige mogelijkheid, gewoon domme pech. De enige spijt die ik heb is dat ik geen afscheid heb kunnen nemen. Ik speel vaak in mijn hoofd met het beeld van de laatste keer dat ik hem zag, lachend op zijn fiets met een vriend onderweg naar een feestje. Ik kwam net te laat terug van de gym en ging de dag erna vroeg naar Frankrijk. We hebben elkaar gemist. Vaak denk ik: had ik maar getoeterd en gestopt, hem een knuffel gegeven. Maar hij zag er zo blij uit, zoals altijd. Laat maar, dacht ik. Laat maar is iets dat ik niet meer doe.'

Mont Ventoux

'Een kind in een tragisch ongeluk verliezen is keihard. Het voelt als in een moeras vastzitten, en keer op keer word je overspoeld door een tsunami van emoties. Het is een verlies waar je je niet op kunt voorbereiden. Je hoort er weleens over, over ouders die een kind verliezen, maar je kunt je niet voorstellen dat jou zoiets gebeurt. Het voelde alsof ik op de rand van een klif stond. Ik kon niet terug want dat leven zou nooit meer terugkomen, maar vooruit kon ik ook niet; dat was veel te eng. Er zijn een paar dingen geweest waar ik in die periode veel steun aan heb gehad. Nathan was net lid van het Rotterdamse Studenten Corps geworden en de Senaat opende de sociëteit in de dagen tussen zijn overlijden en de begrafenis elke middag voor ons. Ze maakten er een bijzonder mooi herdenkingsplek van waar iedereen elke dag van drie tot vijf uur welkom was. Wij konden daar mensen rustig ontvangen. Dat was heel fijn, want daardoor hoefden mensen niet bij ons thuis te komen; dat kon ik helemaal niet aan. Twee maanden na het ongeluk begonnen we met ons Mont Ventoux project. Samen met zestig man, waaronder 45 vrienden en vriendinnen van Nathan, hebben we op 21 juli 2021 de Mont Ventoux op de racefiets beklommen, ter nagedachtenis aan Nathan die de Mont Ventoux al een paar keer had beklommen. Het was een typische Nathan-dag: vol gezelligheid en verbondenheid en met onze actie wisten we 34 duizend euro op te halen voor dierentuin Blijdorp, een plek waar Nathan graag kwam. Het mooie is dat de zestig mensen eerst allemaal aparte kleine groepjes waren, maar dat het één groep is geworden; we zien elkaar nog steeds. Onlangs zijn we met de groep in de Ardennen gaan fietsen. Dat je zoiets dramatisch kunt ombuigen in iets moois heeft me erg geholpen.’

Onschuld

‘Het verlies van een kind verandert alles voor altijd. De onschuld van het leven is voor altijd weg. Rouw is een eenzaam proces en het pad van rouw kun je slechts alleen bewandelen. Voor mij heeft het verlies van Nathan voor een grote schoonmaakbeurt in mijn leven gezorgd. Alles wat niet echt belangrijk was, is weggevallen en alles wat ik nu doe is echt. Één van mijn beste vriendinnen heb ik bijvoorbeeld sinds de begrafenis van Nathan niet meer gezien. Ik kon het niet meer, niet iedereen van mijn oude leven is meegegaan naar het nieuwe. Mensen hebben zich daardoor misschien buitengesloten gevoeld, maar dingen die niet echt zijn kan ik niet meer opbrengen. Ik zie dat als iets positiefs. Met de mensen met wie ik nu contact heb voel ik veel meer connectie. Ik moet zeggen dat ik veel heb gehad aan jonge mensen. Er wordt vaak gezegd dat zij een verloren internetgeneratie zijn, maar ik ervaar ze als heel slim en diepzinnig. Zij vinden het niet moeilijk om Nathans naam te noemen en om over hem te praten, terwijl de oudere mensen om mij heen vaak niet goed wisten wat ze moesten zeggen. Met als gevolg dat ze niets zeiden omdat ze me geen pijn wilden doen of omdat ze niets wilden oprakelen. Maar Nathan is elke minuut van de dag in mijn gedachten, en in die zin valt er weinig op te rakelen. Jonge mensen vind ik heel connected en we hebben zoveel prachtige (handgeschreven) brieven ontvangen. Misschien is het zo dat we die onbevangenheid later in ons leven kwijtraken, maar ik heb het juist als krachtig ervaren. Ik ontving ook heel mooie brieven van mensen die ik amper kende, heel bijzonder vond ik dat. Een aantal keer heb ik bij hen aangebeld om ze te bedanken en ben ik met hen in gesprek gegaan. Wat ik bijzonder vond is dat in andere culturen de dood meer bij het leven hoort en mensen het minder moeilijk vinden om erover te praten. Stuk voor stuk allemaal heel bijzondere ontmoetingen.’

Kracht

‘Heling begint in jezelf. Ik heb moeten leren wie ik nu ben en hoe die nieuwe ik past in mijn nieuwe wereld. Eerst draaide het om overleven, toen kwam de vraag hoe ik verder kon leven met Nathan op een niet fysieke manier. Tijdens mijn zoektocht kwam het besef dat om mijn angst van een toekomst zonder Nathan te kunnen overwinnen, ik de kracht en rust in mezelf moest zoeken. Dat inzicht kreeg ik uit verzen van het  hindoeïstische geschrift 'De Bhagavad Gita' over de ziel en hoe wij allemaal verbonden zijn. 6 oktober vorig jaar heb ik een zweethut-ceremonie gedaan die me veel antwoorden heeft gegeven. Tijdens die ceremonie kon ik echt afstand nemen van de buitenwereld en helemaal in mezelf zinken. Ik voelde me heel rustig en wist toen hoe ik verder moest. Ik heb het ook als heel zuiverend ervaren. Ik geloof dat Nathan in me zit, voortleeft in mij. Ergens voel ik me heel krachtig en ik heb het idee dat ik die kracht van hem krijgt. Ik wil voortleven voor Nathan. Nathan was een bijzonder mens. Hij stond altijd zo positief in het leven en ging tot het uiterste. Dat neem ik elke dag mee.'

Rouwverlof

‘De dood is weg uit onze maatschappij. Vroeger droeg je een rouwband na het verlies van iemand, maar nu word je geacht zo snel mogelijk je leven weer op te pakken en door te gaan. Hoeveel goedbedoelde adviezen ik wel niet heb gekregen…Ik wil me graag nuttig maken en ben me gaan inzetten voor het bespreekbaar maken van rouw en verlies. Zo zet ik me in voor het rouwverlof, door mensen te stimuleren de petitie te tekenen. Als je iemand verliest heb je maar 4 dagen rouwverlof (tussen het overlijdensmoment tot aan de ceremonie), maar dat is natuurlijk onmogelijk. Ook zet ik me met een groep mensen in voor een rouwloket in elke gemeente. Na een groot verlies komt er zoveel op je af, denk alleen maar aan administratieve zaken, maar omdat je hoofd in een mist zit is het heel moeilijk alles op te pakken. Bij zo’n rouwloket zou je met al je vragen terecht moeten kunnen. Ook ben ik bezig met een boek schrijven over het eerste jaar na het overlijden van Nathan om rouwen en de dood meer bespreekbaar te maken. Het geeft me energie om me op deze manier nuttig te maken.’