Tijdens ons retreat op Ibiza sprak dokter Nora Hendriks, die ook Wendy begeleidt bij de overgang, met de deelnemers over de overgang en het gebruik van hormonen om klachten te verminderen. Het werd een super interessante middag waaruit wel bleek hoeveel klachten vrouwen kunnen hebben van de overgang. Nora Hendriks wil het taboe op het gebruik van hormonen doorbreken, wij spraken met haar over de mogelijkheden die er zijn.
In Nederland gebruikt maar 5 procent van de vrouwen hormonen tijdens de overgang, tegen 35 tot 40 procent van de vrouwen in veel andere landen. Dat moet anders vindt Nora Hendriks, arts en schrijver van het boek Het menopauze taboe. Hormoontherapie helpt volgens haar niet alleen tegen overgangsklachten, hormonen gaan ook veroudering tegen en verlagen daardoor bijvoorbeeld de kans op botontkalking, dementie en hart- en vaatziekten. Reden waarom ook Wendy kiest voor hormoontherapie. Het is een onderwerp dat Wendy zelf al langer aan het hart gaat: waarom kiezen nog zo weinig Nederlandse vrouwen voor hormoontherapie? Zelf is ze voorstander van het gebruik van lichaamseigen hormonen (ook wel bio- of body-identieke hormonen genoemd), iets waar ook dokter Nora Hendriks een lans voor wil breken. ‘Doordat deze hormonen lichaamseigen zijn kun je ze zonder risico gebruiken en zelfs langer dan de vijf jaar die nu vaak wordt aangehouden voor hormoontherapie.’ En dat is een gezonde keuze, zegt ze, omdat hormonen er ook voor zorgen dat het lichaam minder snel veroudert. Het effect: het risico op andere ziekten als botontkalking, dementie en hart- en vaatziekten wordt ook verminderd. Hormonen tijdens de overgang als healthy aging dus. Lichaamseigen hormonen zou je tot je 60ste of 65ste kunnen gebruiken, en misschien zelfs langer.
Schim van zichzelf
Wendy zegt het zo vaak tegen vriendinnen die zich somber voelen of niet goed in hun vel zitten: is het niet de overgang? Wendy: ‘Vaak bedenken vrouwen niet eens dat hun klachten te maken hebben met de overgang. Klachten als opvliegers zijn bekend, maar de overgang kan veel meer klachten veroorzaken, denk bijvoorbeeld aan gewrichtspijn, somberheid, vergeetachtigheid of hartkloppingen. En klachten krijg je vaak eerder dan we denken en niet pas rond ons vijftigste.’ Twee vriendinnen van haar veranderden de afgelopen jaren in een schim van zichzelf: verward, depressief, de zin in alles kwijt. Nu zitten ze mede op aandringen van Wendy aan de hormoontherapie. Wendy: ‘Ik zag ze binnen een week opknappen. Ik vind het ontzettend zonde dat zo veel vrouwen lijden onder de overgang, terwijl dat helemaal niet nodig is.’
Hormonen tijdens de overgang
Zelf is ze ook gevoelig voor hormonen, zegt ze. Rond haar veertigste kreeg ze bijvoorbeeld opeens last van PMS en vloog ze rond de menstruatie alle kanten op. Een paar jaar later voelde ze zich steeds meer een flatliner. ‘Ineens was dat happy-gen weg. Ik heb toen hulp gezocht en ben bij het Women’s Healthcare Center terechtgekomen, waar ik Femoston kreeg voorgeschreven. Dat heb ik twee jaar gebruikt, maar omdat je dat maar vijf jaar mag slikken ben ik me er verder in gaan verdiepen. Zo las ik het boek van dokter Nora. Ik heb een afspraak gemaakt en op aanraden van haar ben ik overgegaan op bio-identieke hormonen, omdat ik die veel langer probleemloos kan gebruiken. Veel mensen hebben een negatieve associatie bij het gebruik van hormonen, maar er zijn echt goede gezondheidsredenen om ze wel te gebruiken. ’ Enige tijd geleden kwam ze bij dokter Nora terecht. ‘Femoston mag je maar vijf jaar gebruiken en ik kies het liefst voor een zo natuurlijk mogelijke aanpak, daarom gebruik ik nu body-identieke hormonen. Veel mensen hebben een negatieve associatie bij het gebruik van hormonen, maar er zijn echt goede gezondheidsredenen om ze wel te gebruiken. Ik gebruik ze niet omdat ik voor altijd jong wil blijven of rimpels wil voorkomen, maar om mijn lichaam en geest gezond te houden. Ik zorg dat ik voldoende slaap, ik beweeg veel en eet gezond, maar dat is niet genoeg als je zo veel minder hormonen aanmaakt; die wedstrijd valt niet te winnen.’
Totaalplaatje
Dokter Nora werkt deels in Spanje, deels in Nederland. Inmiddels heeft haar kliniek een enorme wachtlijst. Ze behandelt niet alleen vrouwen met overgangsklachten, maar richt zich ook op patiënten met chronische, moeilijk te behandelen klachten. Ze werkt volgens het principe van functional medicine, een beweging onder artsen die in Amerika sterk in opkomst is en waarbij wordt gekeken naar het totaalplaatje van iemand. Hoe is iemands leefstijl, welke erfelijke factoren spelen een rol, hoe zit het met de psyche? Ook bij overgangsklachten kijkt dokter Nora naar dit totaalplaatje. ‘Alles heeft invloed op hoe iemand zich voelt, dus ik wil dat plaatje volledig in beeld hebben.’
Terughoudend
Vrouwen die zich bij de huisarts melden met overgangsklachten krijgen vaak te horen dat het nu eenmaal een fase is, ze ermee moeten leren leven, zegt Nora. ‘Nog steeds wordt er niet open genoeg over de menopauze gecommuniceerd. “Poeh, ik heb een opvlieger”, is nog net acceptabel, maar er blijft nog veel onbesproken. Ik weet als huisarts na 34 jaar ervaring maar al te goed hoe vrouwen kunnen afzien in die levensfase. We worden steeds ouder en een steeds groter deel van ons leven speelt zich af na de menopauze. De overgang duurt gemiddeld acht tot tien jaar, maar sommige vrouwen hebben tot ver in hun 70ste vervelende symptomen. Door de menopauze komt de veroudering van het lichaam opeens in een hogere versnelling. Inmiddels zijn er 58 verschillende potentiële klachten beschreven, en vele worden niet herkend. Ouder worden is op zich een mooi iets, maar je kunt de veroudering van het lichaam wel vertragen waardoor je minder snel last krijgt van ouderdomsziekten. Zie het als een oldtimer die je onderhoudt.’
Energie in het brein
Dokter Nora zou alle vrouwen eigenlijk hormoontherapie willen aanraden, óók als ze geen overgangsklachten hebben – 20 procent van de vrouwen merkt niets en dan vooral vanwege de gezondheidseffecten. Ze haalt Lisa Mosconi aan, een bekende vrouwelijke neurowetenschapper en een van de oprichters van Women’s Brain Initiative, en medisch directeur van de eerste Alzheimer’s Prevention Clinic in de Verenigde Staten. Deze organisatie houdt zich sinds een paar jaar bezig met de gezondheid van het vrouwenbrein. Immers: van de drie alzheimerpatiënten zijn er twee vrouw. ‘Het gebrek aan vrouwelijke hormonen vanaf de menopauzeleeftijd speelt hierin een belangrijke rol. In dit onderzoek hebben PET-scans aangetoond dat vrouwen in de jaren rondom de start van de menopauze een vermindering van gemiddeld 30 procent in energie in hun brein hebben, en dat het ontstaan van de zogenaamde amyloid plaques in die fase al zichtbaar is, wat potentieel kan leiden tot de ziekte van Alzheimer.’ Mosconi is, net als dokter Nora, voorstander van het aanpakken van leefstijl en preventieve behandelingen met lichaamseigen (body-identical) hormoontherapie vanaf het begin van de menopauze. Dokter Nora: ‘Ik begrijp niet waarom het zo lang duurt voordat vrouwen krijgen waar ze recht op hebben. Een correct, volgens wetenschappelijke maatstaven toegepast behandelprotocol is heel hard nodig in deze maatschappij waar er veel wordt verwacht van vrouwen, ook in de menopauze.’
Natuurlijk
Vrouwen die hormoontherapie via de huisarts krijgen voorgeschreven gebruiken vaak Femoston, dat bestaat uit natuurlijk, lichaamseigen oestrogeen in combinatie met niet natuurlijke progestagenen. Omdat progestagenen de kans op borstkanker op den duur licht verhogen wordt deze therapie in principe niet langer dan vijf jaar gegeven. Body-identieke hormonen zijn daarentegen volledig natuurlijk en bestaan uit natuurlijk oestrogeen en progesteron, met de kanttekening dat alle hormonen uiteindelijk worden bewerkt door de farmaceutische industrie. Ze worden bereid uit een plant, de Mexicaanse wilde yam en vervolgens bewerkt tot bijvoorbeeld pleisters, tabletten of gel. Beide soorten therapie zijn in Nederland verkrijgbaar, maar niet alle huisartsen zijn goed op de hoogte van de verschillen.
Naschrift
Op dit artikel, dat ook verscheen in de lentespecial van WENDY, ontvingen we een reactie van Viatris die we graag als naschrift toevoegen.
In het artikel ‘Elke vrouw heeft recht op hormoontherapie’ in de editie lente 2022 wordt een voorkeur uitgesproken voor het gebruik van bio-identieke, lichaamseigen hormonen ten opzichte van Femoston.In het artikel is onvoldoende benadrukt dat aan het gebruik van alle hormoon preparaten, ook de bio-identieke, altijd een zeker risico kleeft. De voor- en nadelen dienen arts en patiënt tegen elkaar af te wegen. Opgemerkt moet worden dat middelen met dydrogesteron, zoals Femoston, eveneens een goede keuze kunnen zijn.
Onze doelstelling blijft de vele vrouwen te helpen die onnodig veel klachten hebben in de overgang en post-menopauze. De voordelen van het gebruik van hormoonsuppletie zijn voor de groep vrouwen die hiermee
beginnen voor de leeftijd van 60 jaar, ofwel binnen 10 jaar na de aanvang van de menopauze, in het algemeen groter dan de nadelen. Uiteraard rekening houdende met mogelijke risico’s en contra-indicaties.
Heeft u last van overgangsklachten? Dan kunt u voor advies ook terecht bij uw huisarts. Goed nieuws is, dat eind juni 2022 de richtlijn voor behandelingen van de overgang voor de huisartsen is aangepast.”
