Tijdens onze retreast op Ibiza spreekt dokter Nora Hendriks, die ook Wendy begeleidt bij de overgang, met de deelnemers over de overgang en het gebruik van hormonen om klachten te verminderen. Het is altijd een super interessante middag waaruit wel blijkt hoeveel klachten vrouwen kunnen hebben van de overgang. Nora Hendriks wil het taboe op het gebruik van hormonen doorbreken, wij spraken met haar over de mogelijkheden die er zijn.
In Nederland gebruikt maar ongeveer 5 procent van de vrouwen hormonen tijdens de overgang, tegen 35 tot 40 procent van de vrouwen in veel andere landen. Dat moet anders vindt Nora Hendriks, arts en schrijver van het boek Het menopauze taboe. Hormoontherapie helpt volgens haar niet alleen tegen overgangsklachten, hormonen gaan ook veroudering tegen en verlagen daardoor bijvoorbeeld de kans op botontkalking, en mogelijk ook dementie en hart- en vaatziekten. Reden waarom ook Wendy kiest voor hormoontherapie. Het is een onderwerp dat Wendy zelf al langer aan het hart gaat: waarom kiezen nog zo weinig Nederlandse vrouwen voor hormoontherapie? Zelf is ze voorstander van het gebruik van lichaamseigen hormonen (ook wel bio- of body-identieke hormonen genoemd), iets waar ook dokter Nora Hendriks een lans voor wil breken. ‘Doordat deze hormonen lichaamseigen zijn kun je ze relatief veilig gebruiken en zelfs langer dan de vijf jaar die nu vaak wordt aangehouden voor hormoontherapie. Lichaamseigen hormonen zou je tot je 60ste of 65ste kunnen gebruiken, en misschien zelfs langer. In veel landen staat er geen einddatum van de behandeling op. Van belang is wel dat een vrouw altijd binnen 10 jaar na de aanvang van de menopauze moet beginnen met hormoontherapie.’
Schim van zichzelf
Wendy zegt het zo vaak tegen vriendinnen die zich somber voelen of niet goed in hun vel zitten: is het niet de overgang? Wendy: ‘Vaak bedenken vrouwen niet eens dat hun klachten te maken hebben met de overgang. Klachten als opvliegers zijn bekend, maar de overgang kan veel meer klachten veroorzaken, denk bijvoorbeeld aan gewrichtspijn, somberheid, vergeetachtigheid of hartkloppingen. En klachten krijg je vaak eerder dan we denken en niet pas rond ons vijftigste.’ Twee vriendinnen van haar veranderden de afgelopen jaren in een schim van zichzelf: verward, depressief, de zin in alles kwijt. Nu zitten ze mede op aandringen van Wendy aan de hormoontherapie. Wendy: ‘Ik zag ze binnen een week opknappen. Ik vind het ontzettend zonde dat zo veel vrouwen lijden onder de overgang, terwijl dat helemaal niet nodig is.’
Hormonen tijdens de overgang
Zelf is ze ook gevoelig voor hormonen, zegt ze. Rond haar veertigste kreeg ze bijvoorbeeld opeens last van PMS en vloog ze rond de menstruatie alle kanten op. Een paar jaar later voelde ze zich steeds meer een flatliner. ‘Ineens was dat happy-gen weg. Ik heb toen hulp gezocht en ben bij het Women’s Healthcare Center terechtgekomen, waar ik Femoston kreeg voorgeschreven. Dat heb ik twee jaar gebruikt, maar omdat mij werd verteld dat je dat maar vijf jaar mag slikken ben ik me er verder in gaan verdiepen. Zo las ik het boek van dokter Nora. Ik heb een afspraak gemaakt en op aanraden van haar ben ik overgegaan op bio-identieke hormonen. Veel mensen hebben een negatieve associatie bij het gebruik van hormonen, maar er zijn echt goede gezondheidsredenen om ze wel te gebruiken. Ik gebruik ze niet omdat ik voor altijd jong wil blijven of rimpels wil voorkomen, maar om mijn lichaam en geest gezond te houden. Ik zorg dat ik voldoende slaap, ik beweeg veel en eet gezond, maar dat is niet genoeg als je zo veel minder hormonen aanmaakt; die wedstrijd valt niet te winnen.’
Dokter Nora tijdens de retreat op Ibiza
Totaalplaatje
Dokter Nora werkt deels in Spanje, deels in Nederland. Inmiddels heeft haar kliniek een enorme wachtlijst. Ze behandelt niet alleen vrouwen met overgangsklachten, maar richt zich ook op patiënten met chronische, moeilijk te behandelen klachten. Ze werkt volgens het principe van functional medicine, een beweging onder artsen die in Amerika sterk in opkomst is en waarbij wordt gekeken naar het totaalplaatje van iemand. Hoe is iemands leefstijl, welke erfelijke factoren spelen een rol, hoe zit het met de psyche? Ook bij overgangsklachten kijkt dokter Nora naar dit totaalplaatje. ‘Alles heeft invloed op hoe iemand zich voelt, dus ik wil dat plaatje volledig in beeld hebben.’
Energie in het brein
Dokter Nora zou alle vrouwen eigenlijk hormoontherapie willen aanraden, óók als ze geen overgangsklachten hebben (ongeveer 20 procent van de vrouwen merkt niets) en dan vooral vanwege de gezondheidseffecten. Ze haalt Lisa Mosconi aan, een bekende vrouwelijke neurowetenschapper en een van de oprichters van Women’s Brain Initiative, en medisch directeur van de eerste Alzheimer’s Prevention Clinic in de Verenigde Staten. Deze organisatie houdt zich sinds een paar jaar bezig met de gezondheid van het vrouwenbrein. Immers: van de drie alzheimerpatiënten zijn er twee vrouw. ‘Het gebrek aan vrouwelijke hormonen vanaf de menopauzeleeftijd speelt hierin een belangrijke rol. In dit onderzoek hebben PET-scans aangetoond dat vrouwen in de jaren rondom de start van de menopauze een vermindering van gemiddeld 30 procent in energie in hun brein hebben, en dat het ontstaan van de zogenaamde amyloid plaques in die fase al zichtbaar is, wat potentieel kan leiden tot de ziekte van Alzheimer.’ Mosconi is, net als dokter Nora, voorstander van het aanpakken van leefstijl. Dokter Nora: ‘Ik begrijp niet waarom het zo lang duurt voordat vrouwen krijgen waar ze recht op hebben. Een correct, volgens wetenschappelijke maatstaven toegepast behandelprotocol is heel hard nodig in deze maatschappij waar er veel wordt verwacht van vrouwen, ook in de menopauze.’
Naschrift
Op dit artikel, dat ook verscheen in de lentespecial van WENDY, ontvingen we een reactie van Viatris. Na overleg met dokter Nora willen we het volgende graag als naschrift toevoegen.
In het artikel ‘Elke vrouw heeft recht op hormoontherapie’ in de editie lente 2022 wordt een voorkeur uitgesproken voor het gebruik van bio-identieke, lichaamseigen hormonen ten opzichte van Femoston.In het artikel is onvoldoende benadrukt dat aan het gebruik van alle hormoon preparaten, ook de bio-identieke, altijd een zeker risico kleeft. De voor- en nadelen dienen arts en patiënt tegen elkaar af te wegen. Opgemerkt moet worden dat middelen met dydrogesteron, zoals Femoston, eveneens een goede keuze kunnen zijn.
Onze doelstelling blijft de vele vrouwen te helpen die onnodig veel klachten hebben in de overgang en post-menopauze. De voordelen van het gebruik van hormoonsuppletie zijn voor de groep vrouwen die hiermee
beginnen voor de leeftijd van 60 jaar, ofwel binnen 10 jaar na de aanvang van de menopauze, in het algemeen groter dan de nadelen. Uiteraard rekening houdende met mogelijke risico’s en contra-indicaties.
Heeft u last van overgangsklachten? Dan kunt u voor advies ook terecht bij uw huisarts. Goed nieuws is, dat eind juni 2022 de richtlijn voor behandelingen van de overgang voor de huisartsen is aangepast.”
