Het opvoeden van hoogsensitieve kinderen vergt een andere aanpak, omdat zij sterk reageren op hun omgeving. HSP- en WENDY Expert Esther Bergsma legt uit welke opvoedstijl je het beste kunt hanteren als ouder van een hoogesensitief kind.
Het is lastig om HSK op te voeden. Ze hebben vaker last van problemen op het gebied van eten, slapen etc. Ook ontwikkelen ze vaker lichamelijke en psychische klachten. Bijvoorbeeld angstklachten.
Overprikkeld door kritiek
Ze kunnen ook heftig reageren op jou. Als je hen te streng terecht wijst, of je stem teveel verheft, kunnen ze volledig overprikkeld raken en door het lint gaan. En dan horen ze echt niets meer van wat jij zegt. De normale manier van corrigeren werkt bij hoogsensitieve kinderen daarom niet.
Gelukkig is er onderzoek gedaan naar welke opvoedstijl het beste werkt bij hoogsensitieve kinderen. Daarbij is gekeken naar drie opvoedstijlen. Het gaat om de democratische, autoritaire en de toegeeflijke opvoedstijl.
Opvoedstijlen
De autoritaire (authoritarian) opvoedstijl kenmerkt zich door veel regels. De ouder bepaalt wat er gebeurd en het kind moet gehoorzamen. De regels worden niet uitgelegd, die moeten gewoon opgevolgd worden. Als het kind niet luistert volgt er straf. Er is geen ruimte voor discussie of een compromis.
In de toegeeflijke (permissive) opvoedstijl hebben de ouders veel aandacht voor de wensen en behoeften van hun kind. Zoveel dat het kind steeds zijn zin krijgt, regels niet consequent worden gehandhaafd en misdragingen worden genegeerd. In deze opvoedstijl zijn er weinig grenzen en regels.
De derde opvoedstijl heet de democratische (authoritative). Daarbij stellen de ouders grenzen én hebben ze oog voor de wensen en behoeften van hun kind. De regels worden toegelicht zodat het kind begrijpt waarom hij zich eraan moet houden. Bij misdragingen worden de regels gehandhaafd, maar praat de ouder ook met het kind over de situatie. De ouders hebben aandacht voor de emoties en de ervaringen van het kind.
Niet optimaal
De autoritaire en toegeeflijke stijl worden gezien als niet-optimale opvoedstijlen. Bij de autoritaire stijl ontwikkelen kinderen vaker een laag zelfbeeld en agressief gedrag, terwijl kinderen die opgroeien bij een hoofdzakelijk toegeeflijke stijl vaker impulsief zijn en slechtere sociale vaardigheden hebben.
Wat is het effect van niet-optimale opvoedstijlen op HSK?
Uit het onderzoek van Lionetti (2019) blijkt dat vooral de toegeeflijke opvoedstijl veel negatieve consequenties heeft op hoogsensitieve kinderen. Als hun ouders die stijl veel toepassen hebben hoogsensitieve kinderen meer externaliserende gedragsproblemen; zoals agressief gedrag of niet houden aan de regels. Hoogsensitieve kinderen die nauwelijks te maken krijgen met deze opvoedstijl hebben veel minder gedragsproblemen. De mate van externaliserende gedragsproblemen is dan lager dan bij de gemiddelde kinderen.
De toegeeflijke stijl leidt bij hoogsensitieve kinderen ook tot meer internaliserend gedrag, zoals angst- of depressieklachten, teruggetrokken zijn of lichamelijke klachten. Bij niet-hoogsensitieve kinderen heeft het meer of minder toepassen van deze toegeeflijke stijl geen effect op hun gedrag.
Het toepassen van de democratische stijl heeft een positief effect op hoogsensitieve kinderen. Als die stijl meer wordt toegepast zijn hoogsensitieve kinderen veel sociaal competenter dan hun leeftijdsgenoten.
Niet te toegeeflijk zijn
Van een te strenge aanpak raken hoogsensitieve kinderen overstuur, maar uit dit onderzoek blijkt dat een toegeeflijke aanpak veel meer negatieve effecten heeft. Het gemiddelde kind ondervindt er weinig effect van, maar hoogsensitieve kinderen ontwikkelen zowel meer externaliserende als internaliserende gedragsproblemen. De toegeeflijke stijl kan dus voor deze kinderen het best zo min mogelijk worden toegepast.
De democratische stijl heeft positief effect. Hoogsensitieve kinderen worden er sociaal competenter door. Deze stijl kenmerkt zich door luisteren naar de behoeftes van het kind en erop inspelen, maar tegelijk duidelijke regels stellen en die vooral ook toelichten. Je kind weet daardoor wat je van hem verwacht en waarom. Daarnaast voelt het zich gekend in zijn emoties en behoeftes.
BABA-methode
Volgens deze lijn is ook de BABA-methode ontwikkeld die centraal staat in de online-training “Begrijp & Begeleid je hoogsensitieve kind” die HSP expert ontwikkelde. De interactie tussen ouders en kinderen verbetert waardoor het een stuk gezelliger wordt in huis, zonder in te boeten op een goede opvoeding.
Over Esther Bergsma
Esther Bergsma is expert Hoogsensitiviteit, sociaal-wetenschappelijk onderzoeker, spreker en auteur van Hoogsensitieve kinderen en Het hoogsensitieve brein. Zij richtte het online platform Hoogsensitief.NL op voor meer (h)erkenning voor HSP, vol met tips en blogs. Wil je nog meer over hoogsensitiviteit weten? Neem dan een kijkje op dit YouTube kanaal en Instagram-account. Of volg de online training “Begrijp & Begeleid je hoogsensitieve kind” [link: https://hoogsensitief.nl/begrijp-en-begeleid/], waarin Esther al haar ervaringen en expertise toegankelijk heeft gemaakt in inspirerende lessen.
Lees meer artikelen over hoogsensitiviteit:
6 misverstanden over hoogsensitiviteit
Hoogsensitief? Dit is waarom jij meer rust nodig hebt dan anderen
