Nadenken en praten over de dood is nadenken en praten over het leven. Dat is de stellige overtuiging van Véronique Klaassen, directeur uitvaartverzorging van DELA. ‘De vraag is: waar ben je trots op, waar zit een gouden randje omheen?’

Al 23 jaar werkt Véronique Klaassen voor DELA. En dus weet zij maar al te goed hoe belangrijk het voor nabestaanden is dat de uitvaart gaat zoals ze het graag wilden. ‘Natuurlijk moet de uitvaart van je dierbare praktisch gezien goed geregeld worden. Maar wat voor mij nog belangrijker is, is dat de liefde voor je dierbare erin terugkomt. Wat is belangrijk in het leven? Daar gaat het om. Waar ben je trots op? Om welke momenten van jullie samen zit een gouden randje? Als je daarover met mensen praat, kom je op mooie, diepgaande gesprekken. De liefde spat er dan vaak van af. Praten over de dood vinden mensen vaak niet zo leuk, maar praten over het leven wel.’

Iemands hele leven

Fijn vindt ze het: zoeken naar de diepgang. ‘Als mensen overlijden, gaat het meestal over de laatste weken. De schok. De pijn. Maar bij een afscheid gaat het om het hele leven van iemand van wie je veel hield. En dan kom je op andere thema’s. Wanneer was hij of zij verliefd en hoe was dat dan? Welke cruciale momenten hebben iemand gevormd en waarom? Zo komen de verhalen en de treffende anekdotes. Wat geeft iemand door aan een volgende generatie? Als dat tijdens een uitvaart naar boven mag komen, is dat zo waardevol. Zo vaak hoor ik van kleinkinderen: o, ik wist dat helemaal niet van opa of oma.’

Samen herinneringen maken en delen

De tijd van corona gaf Véronique een bijzonder inzicht: ‘We denken vaak dat een uitvaart goed is als er heel veel mensen bij zijn. Maar in coronatijd moesten soms pijnlijke keuzes worden gemaakt: die wel, die niet. Er mocht immers maar een klein groepje bij ZIJN. Daardoor werd het afscheid heel intiem. Ik was bij een uitvaart en hoorde een kleindochter aan haar oma vragen: “Oma, hoe heb je opa eigenlijk leren kennen?” Oma pakte haar hand, liep naar de kist en ging daar vertellen. Ik kreeg kippenvel, zo mooi. Ze zei daarna: “Dat had ik nooit gedaan als de zaal vol had gezeten.” Wat ze nu meegaf, dat verhaal in die setting, dat gaat haar kleindochter nooit meer vergeten. Samen herinneringen delen en maken, daar gaat het om in het leven.’

Maar als het goed komt?

Zelf kreeg Véronique met de eindigheid van het leven te maken toen haar man ziek werd. Leverkanker. Ze probeerde met hem te praten, maar dat ging niet gemakkelijk in het begin. ‘De artsen wisten niet of ze de kanker konden inhalen. We klampten ons vast aan de wetenschap dat mijn man nog jong en fit was. Hij ging in de vechtmodus en dan wil je niet teveel praten over de dood. Want je wilt niet dood. Toch wilde ik graag zaken weten: “John, we moeten het wel over een paar dingen hebben. Ik weet niet eens waar de sleutels van de caravan liggen, ik weet zelfs niet eens waar dat ding staat. En stel nou… de uitvaart, wat vind jij belangrijk? Welke muziek?” Toen haakte hij aan. Het nadenken over de muziek was het startsein van het gesprek. O ja, dat liedje en dat liedje, en voordat we het wisten haalden we zo veel herinneringen op. De kracht van mijn man zit in zijn optimisme. Dat hielp mij toen enorm. Ik had net een andere functie gekregen bij DELA en zei: “Ik ga dat werk nu niet doen.” Hij vroeg: “Waarom niet?” Ik noemde alle slechte scenario’s op van zijn ziekte. Hij keek me aan en zei: “Maar stel nou dat het wel goed afloopt?” “Ja, dan zou ik de nieuwe baan doen.” “Nou,” zei mijn man, “doe het!”’ Ze deed het en gelukkig: haar man heeft de kanker overwonnen.

De kracht van woorden

‘In ons vak is het zo belangrijk dat er verbinding wordt gemaakt, zodat er een klik kan worden gemaakt vanuit de oprechte interesse: wie bén jij? En daarbij vind ik het zo belangrijk dat we het lief en mooi houden met elkaar. Daarom hebben we bij DELA een kaartenset ontwikkeld waarin de kracht van communicatie centraal staat: Het mooie-woorden-diner. Misschien wel als tegengif voor alle nare dingen die in de samenleving spelen. Waarom zou je het niet fijn houden met elkaar? En waarom zou je ermee wachten tot het te laat is om lieve dingen te zeggen? Simpele dingen als: “Ik ben zo blij dat jij de tafel gedekt hebt.” Of: “Hé vriend, jij bent zo’n keigave gast, ik hou van jou.” En belangrijk: probeer eens de juiste vragen te stellen. Dat is een kunst, als je ermee oefent, zul je merken dat je heel mooie gesprekken krijgt.’

En dan zijn we weer terug bij waar het in haar branche feitelijk allemaal om draait: goed luisteren. ‘Ik heb ooit een luistertraining gehad waarin ik leerde vragen te stellen waarmee je een gesprek echt opent. Zo kwam ik een keer bij de ouders van een jongen die door een scooterongeluk was overleden. Ik zei: “Ik heb dit en dat begrepen, zouden jullie me mee terug willen nemen naar het moment waarop jullie hoorden wat er gebeurd was en wat er vervolgens toen met jullie gebeurde?” Daarna bleef ik stil en gingen zij voluit praten. Dat leidde tot een heel mooi, heel persoonlijk gesprek. Die mensen voelden na mijn openingsvraag: zij wil het echt weten.’

Olifanten in de kamer

Wat voor directeur wil Véronique zijn? ‘Goeie vraag. Ik houd van mensen, ben echt betrokken bij ze en heb de overtuiging dat iedereen ertoe doet. Ik geloof in het goede van mensen en heb daarom ook een groot vertrouwen in de collega’s die bij ons werken. Ik zie hoe bevlogen en betrokken zij zijn en wil ze ook echt kennen. Wat drijft ze? Maar ook: wat zit ze dwars? Of wat durven ze niet zo goed te vertellen? Voor de draad ermee! Ik voel de olifanten in de kamer en peuter net zo lang tot ze verschijnen. Zolang die olifanten er zijn, wil ik oplossen wat mensen dwarszit. Mijn achtergrond zal daarin een rol spelen. Mijn vader was leraar en mijn moeder was de vrouw die met een glaasje ranja, een koekje en bovenal haar volle aandacht klaar zat als mijn drie broers en ik van school kwamen. Mijn moeder gaf me twee dingen mee: volg je hart en doe je best. En mijn vader is mijn held. Een heel lieve, fijne, warme man die alles over heeft voor zijn gezin. Nog altijd. Onvoorwaardelijke liefde. We mochten zijn wie we waren.’

Zonder spijt

Wie Véronique is: een vrouw die met liefde de verharding in de maatschappij wil bestrijden. ‘Want vuur bestrijd je niet met vuur, donker bestrijd je met licht. Ik zeg altijd: “Wij mogen bij DELA 35.000 keer per jaar iets moois bijdragen.” Door mensen in staat te stellen te praten met elkaar. Zo verwarm je de harten en kleur je de wereld een stukje mooier. Door samen verhalen te delen, herinneringen op te halen, lieve dingen te zeggen. En dat laatste liever bij leven, anders kunnen mensen het niet meer horen.’

Want met één ding heeft Véronique niks: spijt. ‘En dan zou ik nog liever willen dat mensen spijt hebben van iets wat ze wél gedaan hebben dan van iets wat ze niet gedaan hebben. Vaak hoor je dat mensen vlak voor hun overlijden zeggen: had ik maar niet zo hard gewerkt. Of: had ik nou maar meer gepraat. Mijn grootste droom is dat mensen zonder spijt afscheid nemen van het leven. Daarom stimuleren wij iedereen om bij leven het gesprek te voeren. Met onze kaartenset of met liedjes, zoals bij onze campagne de Zeven van je Leven. Vraag maar eens aan iemand of hij iets moois of bijzonders heeft wat ie altijd al had willen vertellen. Op die vraag is het antwoord altijd ja. Daar komen prachtige gesprekken van. Dus waarom wachten? Daar krijg je alleen maar spijt van.’

Kaartenset: waarom wachten?

Een vleugje aandacht en een flinke schep liefde: het mooie-woorden-diner. Gebruik de vragen uit de kaartenset als inspiratie en spreek alle dingen uit die er in het dagelijks leven bij inschieten. Dat mag groot zijn, dat mag klein zijn: dat mag vooral helemaal ‘jullie’ zijn. Download hier de kaartenset.

Wendy’s herfspecial

Rouw is liefde. Die gedachte kan ons helpen als we de mensen van wie we het meeste houden moeten missen. In de nieuwe herfstspecial staat een bijlage van 32 pagina’s die WENDY maakte in samenwerking met DELA. Daarin lees je negen verhalen over afscheid nemen en verlies.