Meestal zijn het vaders die hun kinderen niet meer zien, maar Sophie Zeestraten (46) werd verlaten door haar moeder. Van de ene op de andere dag verdween ze en Sophie verloor het contact met haar. Als ze op haar veertigste een burn-out krijgt realiseert ze zich dat ze iets moet doen met de pijn uit haar verleden. Ze schreef er het prachtige boek Moederziel over, waarmee ze wil laten zien dat het mogelijk is om pijnlijke ervaringen uit het verleden te boven te komen.
‘Ik weet nog hoe ik me er als kind voor schaamde dat mijn moeder ons had verlaten. Dat je moeder je verlaat, dan moet er wel heel wat mis met je zijn. Mensen die ik later sprak, in de zoektocht naar mijn moeder, vertelden me dat ik een teruggetrokken kind was, die zich, als er bezoek kwam, onder tafel of achter de gordijnen verstopte. Later ontwikkelde ik mezelf als een modelkind, dat werd mijn overlevingsstrategie. Ik haalde hoge cijfers, ging rechten studeren, kreeg een goede baan als advocaat, een gezin. Het perfecte plaatje. Je moet wat, je wordt toch elke dag weer wakker en die strategie zorgde ervoor dat ik door kon gaan. Tot ik op mijn veertigste in een burn-out terecht kwam en keihard tegen de muur liep.’
Spirituele gemeenschap
‘Mijn moeder zou een weekje naar Denemarken gaan om aan zichzelf te werken. We brachten haar naar de trein en ik dacht haar na een paar dagen weer te zien. Maar ze kwam nooit meer terug. Pas negen maanden later zag ik haar weer en tussen mijn zesde en mijn tiende was er slechts af en toe contact. Maar daarna zag ik haar 21 jaar lang niet. Soms valt het nog steeds moeilijk te bevatten hoe het zo heeft kunnen lopen. Mijn moeder was ongelukkig in jaar huwelijk en met haar leven en kwam in Denemarken in een soort spirituele gemeenschap terecht. Ze ging zo op in haar spirituele ontwikkeling dat ze het idee kreeg dat ze moest voldoen aan een goddelijke opdracht en haar kinderen moest verlaten. Het is de versie van mijn moeder dat ze ons op een gegeven moment niet meer mocht zien van mijn vader, maar ik weet nog steeds niet wat er allemaal precies is voorgevallen. Waarschijnlijk is het een aaneenschakeling van verkeerde aannames geweest tussen mijn ouders, dacht mijn vader bijvoorbeeld dat ze in Denemarken een nieuwe vriend had, maar dat heeft dus verstrekkende gevolgen gehad. Mijn moeder was altijd thuis en was mijn baken, je moeder is alles voor je als je vijf bent. Dat ze er dan opeens niet meer is, is zeker traumatisch.’
Oma voor mijn kinderen
‘Pas toen ik zelf kinderen kreeg, kreeg ik weer contact met mijn moeder. Ze woonde inmiddels in Drenthe en ik dacht: ze was er dan wel niet voor mij, maar misschien kan ze wel een oma zijn voor mijn kinderen. Ergens blijft het oerverlangen naar je moeder toch altijd bestaan. Als strategie bedacht ik dat ik het verleden achter me moest laten en vooruit moest kijken, naar de toekomst. Maar het werkte niet; ik interpreteerde alles nog steeds door een bril uit het verleden. Als ze bijvoorbeeld kort voor een afspraak afzegde, kwetste me dat ontzettend; dan voelde ik me weer het verlaten en afgewezen kind en was ik zo teleurgesteld. Ik kon het niet handelen en liet het contact doodbloeden, waardoor ik haar vervolgens weer tien jaar niet zag.’
Brieven
‘Pas toen ik op mijn veertigste een burn-out kreeg realiseerde ik me dat ik iets moest doen met die onverwerkte pijn uit het verleden. Ik dacht dat ik alles allang een plek had gegeven, maar in feite probeerde ik alleen maar door heel hard te werken de pijn van vroeger niet te voelen. Door mezelf voortdurend te bewijzen probeerde ik te voorkomen dat mensen bij me weg zouden gaan. Ik rende keihard weg voor mijn verdriet en ik had bijvoorbeeld altijd het idee dat ik alles alleen moest doen, dat had ik mezelf als kind aangeleerd en dat werkte ook door in bijvoorbeeld mijn relatie en in hoe ik met mijn eigen kinderen omging. Als de vaatwasser uitgeruimd moest worden, dacht ik: zie je wel, moet ik het weer alleen doen. Ik had het gevoel dat ik er alleen voorstond, terwijl dat niet zo was. Naar mijn kinderen reageerde ik soms te boos; omdat ik als kind niet gehoord was, zou ik er nu wel voor zorgen dat er naar me werd geluisterd. Ik was nog steeds dat meisje van vijf dat de hele dag keihard haar best aan het doen was. Ik ben in PRI-therapie gegaan, Past Reality Integration-therapie. Daar leerde ik inzien dat ik – onbewust – nog steeds handelde uit een soort overlevingsmechanisme. Door deze therapie te volgen heb ik geleerd om de dingen te zien zonder filter van het verleden ertussen. Dat heeft me enorm veel gebracht. Ik ben van overleven naar leven gegaan, van donker naar licht. Ik kan nu ook veel beter in verbinding zijn met mensen; vroeger liet ik eigenlijk niemand echt toe.’
Dagelijks contact
‘In 2018 is het contact met mijn moeder hersteld. We hebben elkaar eerst drie jaar lang brieven geschreven, ik denk wel honderd in totaal. In de eerste brief schreef ze: “Alles wat ik kan doen voor je, zal ik nog doen.” Het schrijven was een prettige manier om alles naar elkaar uit te spreken en zo goed mogelijk uit te leggen; als je met elkaar aan tafel zit werkt dat toch anders. Ik heb mijn moeder moeten missen, maar voor haar is het ook moeilijk dat ze mijn broer en mij niet heeft zien opgroeien. Mijn moeder was naast moeder ook mens. Een mens met, net als iedereen, een rugzak. Haar vader was bijvoorbeeld manisch depressief en overleed toen ze zestien was. Voor haar was het ook heel moeilijk dat het gezin dat ze had haar geen geluk kon geven. Ze heeft later nog twee kinderen gekregen, maar dat je er nog twee hebt die je niet meer ziet, is niet iets wat je in de supermarkt aan iedereen vertelt. Voor mij werkte het verzachtend om me in haar te verplaatsen. Ik denk dat alle ouders uiteindelijk het beste willen voor hun kinderen, maar zonder dat het de bedoeling is kun je veel schade aanrichten. Mijn moeder is in feite een empatisch iemand en ik merk dat ze me nu alles wil geven wat ze me vroeger niet kon geven. Inmiddels is onze relatie heel goed en hebben we dagelijks contact met elkaar. Dat ik haar heb vergeven zou ik niet willen zeggen. Vergeven vind ik eigenlijk best een raar woord, alsof ik boven haar zou staan. Bovendien: in je hoofd kun je misschien iemand wel vergeven, maar je moet het ook echt voelen met je hart, anders is de kans groot dat je op enig moment toch weer ‘getriggerd’ wordt en dat dan het oude verdriet – vaak op onverwachte momenten – toch weer opspeelt.’
Bemoedigend
‘Ik heb mijn boek geschreven omdat ik wil laten zien dat je elkaar, ondanks alle pijn, ook weer kunt vinden. Dat is bemoedigend. Er zijn zoveel ruzies in families, en iedereen kent het gevoel van alleen zijn. Een emotioneel afwezige moeder kan bijvoorbeeld ook heel heftig zijn. Ik wil niet zeggen dat elk verbroken contact hersteld kan worden, soms zijn er simpelweg te erge dingen gebeurd, maar het is wel mooi als het lukt om weer met elkaar in het reine te komen. Zelf ben ik er ontzettend blij mee dat dat is gelukt. Ik werk inmiddels niet meer als advocaat, maar als PRI-therapeut. Dit is de therapievorm waar ik zelf erg veel aan heb gehad en ik hoop er nu anderen mee te kunnen helpen. Je kunt je leven echt veranderen en dat is een groot cadeau. Bij PRI kijk je welke strategie iemand heeft aangeleerd door pijn uit het verleden. Vaak lijden we het meest aan de manieren waarmee we ons oude verdriet proberen weg te houden. Ik weet nog dat ik als student vaak somber was. Dan speelde het oude verdriet op en kon ik soms nog amper de zin vinden om door te leven. Als er dan iemand naar me glimlachte op straat kon dat zoveel voor me betekenen; een reden dat ik leefde. Zo hoop ik anderen weer te helpen.’
Het boek van Sophie koop je hier.
Lees ook deze levensechte verhalen:
