Vanaf vandaag ligt de nieuwe WENDY-special in de winkel over vertrouwen op je veerkracht. Ook online delen we daarom deze week extra veel inspirerende verhalen over opstaan en weer doorgaan na tegenslag. Vandaag vertelt Marrit van Exel over de periode waarin haar man, Frans, overlijdt aan kanker. Ook vertelt ze hoe ze 7 jaar later afscheid moet nemen van haar dochter. Het verlies zet haar aan het denken en ze gooit haar leven om en gaat als rouwcoach aan de slag. Met haar werk als coach wil ze meegeven dat rouwen en leven naast elkaar kunnen bestaan en dat het leven de moeite waard is.
‘De laatste maanden dat mijn man leefde was hij vaak moe. Hij ging steeds meer slapen. Ik dacht dat het kwam vanwege zijn drukke baan. Ik vroeg hem dan ook om het wat rustiger aan te gaan doen. Op een gegeven moment besloot hij toch maar naar de huisarts te gaan. Die stuurde hem door naar het ziekenhuis. Daar hadden ze al snel door dat hij een hele agressieve vorm van kanker had en niet lang meer zou hebben. Op dat moment trad er bij mij een soort verdoving op. Tussen het moment van constateren en het overlijden zat uiteindelijk 6 weken. Het is zo snel gegaan.’
Mentaliteit van het gezin
‘Ondanks het heftige nieuws probeerde ik de situatie te aanvaarden hoe die was. Als gezin hebben we de mentaliteit dat wanneer we een probleem hebben, we gaan zoeken naar de oplossing. Al gaande het traject kwamen we erachter dat er geen oplossing beschikbaar was. De oplossing, dat mijn man zou blijven leven, was niet meer beschikbaar. Het volgende probleem ontstond, namelijk dat mijn man doodging. We probeerden samen alles zo goed mogelijk te regelen, van de begrafenis tot de losse eindjes. We waren nog niet getrouwd, want mijn man was heel eigenwijs en vond trouwen niet noodzakelijk. Toch zei hij op een gegeven moment dat het wel zinvol zou zijn om nog te trouwen, voor het geval we nog iets over het hoofd hadden gezien. Het leek op dat moment misschien een verstandshuwelijk, maar het was echt een mooie dag. Ook al duurde het maar een halve dag, waarbij we de plechtigheid hadden en de lunch. Daarna moest Frans alweer op bed omdat hij zo moe was. Anderhalve week na de bruiloft overleed Frans, hij werd maar 47 jaar. Drie weken na zijn overlijden zat ik op de bank en dacht ik: nou ben je wel lang genoeg weggeweest, kom nu maar weer terug. Frans ging namelijk regelmatig voor zijn werk naar het buitenland. Toen het tot me doordrong dat hij nooit meer terug zou komen, stroomden de tranen over mijn wangen.’
Rouw in behapbare brokjes
‘Zelf zeg ik altijd dat ik de rouw in behapbare brokjes krijg aangereikt. Zo heb ik dat zelf ook ervaren. In het begin waren de brokken groter, maar na een tijd merkte ik dat ze minder groot werden. Toen Frans nog maar kort was overleden keek ik iedere avond drie video’s, die één van mijn dochters had gemaakt voor de uitvaart. In de video’s kwamen allerlei foto’s voorbij. Steevast iedere avond keek ik ze allemaal twee keer. Ik wist dat het goed was om te huilen en te rouwen. Ook schreef ik iedere dag in een dagboek wat ik had meegemaakt. Daarnaast had ik drie foto’s op mijn nachtkastje staan van Frans. Gaandeweg de tijd verdween er één foto van het nachtkastje. Ook zat ik niet meer iedere avond naar de video’s te kijken. Na één jaar vond ik dat ik genoeg had geschreven in het dagboek aan mijn lieve Frans. Natuurlijk stopt het verdriet niet na een jaar. Ik blijf van die momenten hebben dat het ineens weer binnenkomt. Ik geef het verdriet dat naar bovenkomt de ruimte om er te laten zijn. De dag dat Frans 50 zou worden, was voor mij één groot tranendal. Daarna was het uit mijn systeem en kon ik er weer tegenaan. Emoties zijn als een bal die van onder water naar boven wil komen. Als je alleen maar bezig bent om het onder water te drukken, gaat daar veel tijd en energie in zitten. Terwijl als je het naar boven laat komen de bal daarna gewoon weg dobbert.’
Grip op het leven terugvinden
‘Het hebben van een dagritme hielp mij ook om de weken door te komen. Zo stond ik iedere dag op tijd op en liep ik naar de supermarkt. Zo kwam ik onder de mensen en bleef ik in beweging. Rust, reinheid en regelmaat is wat dat betreft hartstikke goed. Ook ervaarde ik veel steun van vrienden en familie. Zo was er een vriendin die met een picknickmand voor de deur stond en vroeg of ik mee wilde naar het strand. Gewoon om even wat anders te doen. Ook belde mijn nicht iedere dag om te vragen hoe het ging. Eveneens als mijn moeder die regelmatig aan de lijn hing. Naast emotionele steun kreeg ik ook praktische hulp van een vriend. Met Frans had ik afgesproken om ook na zijn overlijden een leuk leven te gaan leiden. Dat was in het begin vreselijk moeilijk, maar mijn hersenen kregen de opdracht om daar de focus op te hebben. Steeds vaker zag ik ook de kleine dingetjes die het hem deden. In de tuin zitten terwijl de zon schijnt of een lekker kopje thee met een stukje chocola. Ik trainde mezelf om meer oog te hebben voor het kleine.’
Op reis
‘Toen Frans in 2011 overleed ben ik redelijk snel weer aan het werk gegaan. Ik werkte als HR-manager. In oktober 2015 besloot ik om voor 6 maanden op reis te gaan. Ik wilde weg van mijn dagelijkse routine. Frans en ik wilden ooit in het buitenland wonen als de kinderen uit huis waren. Het was een soort Bucket-list dingetje. Dat het geen ‘had ik maar’ zou worden. Eerder had ik altijd het gevoel gehad dat ik een fulltimebaan moest hebben, omdat het mij veiligheid en stabiliteit bood. Op het moment dat ik besloot daaruit te stappen, kwam ik erachter dat ik niet per se een fulltimebaan nodig had. Ik had een heel mooi huis, maar woonde daar alleen, want al mijn kinderen waren het huis uit. Het huis verkopen en kleiner wonen werd een optie doordat ik op een andere manier ging kijken naar mijn leven. Nadat ik terugkwam van mijn sabbatical merkte ik op dat het werk wat ik deed niet meer bij mij paste. Ik voelde het niet meer. Door het reizen ervaarde ik zoveel vrijheid en veranderde ik als persoon. Ik kwam erachter dat het coachen en begeleiden van mensen nog steeds wel bij mij paste, maar dat ik een andere richting wilde opgaan.’
Van HR-manager naar rouwcoach
‘Vanuit mijn omgeving kreeg ik vaak te horen dat ze het knap vonden hoe ik doorging ondanks de tegenslagen. Daardoor kreeg ik steeds meer het gevoel dat ik ook andere vrouwen wilde gaan helpen met de tegenslagen die zij ervaarden. Ik behaalde mijn diploma voor psychologie, met als afstudeerrichting arbeid & organisatie psychologie. Daarnaast heb ik veel cursussen gedaan zoals neurolinguistisch programmeren, systemisch werken en rouwbegeleiding; voordat ik besloot om met de doelgroep weduwen te werken. Ik focus mij in het proces op de lichtpuntjes die er zijn en daarnaast is er aandacht voor het rouwen. Ook geef ik veel praktische tools van hoe je de draad weer kan oppakken en je eigen innerlijke veerkracht kan activeren. Wat ik merk in mijn werk is dat iedereen rouwt op zijn eigen manier. Als je van jezelf een actief persoon bent, moet je leren rustmomenten in te bouwen. Maar je hebt ook mensen die de neiging hebben om stil te vallen. Zij hebben een zacht duwtje nodig om in beweging te komen en wat te gaan doen. Er is geen stappenplan om te rouwen. Wel kan je leren van de fases die bij het rouwproces komen kijken en daarop inspelen. Iedereen heeft vaardigheden gekregen om met tegenslagen in het leven om te gaan. Je moet ze alleen op juiste manier leren in te zetten.’
Fotograaf: Michiel van der Ham
Overlijden dochter
’Er zat 7 jaar tussen het overlijden van mijn dochter en mijn man. Zij is na een kort heftig ziekbed overleden. Mijn schoonzoon bleef achter met twee kleine kinderen. Om de week zat ik een paar dagen bij hem zodat de druk van de ketel af ging. In de meest zware tijden zie je dat een mens tot veel in staat is. Het bijzondere was dat ik op dat moment ook bezig was met de cursus systemisch werken. Daar leerde ik dat het leven compleet is. Het leven is compleet met alle facetten; de leuke en minder leuke dingen die er gebeuren. Het is vooral leren aannemen van de waarheid dat dit is, wat het is. Dat helpt bij het leren accepteren en aanvaarden van de situatie. Dat heeft mij door de pijn geholpen. De eerste periode zat ik in de overlevingsmodus, daarna kwam er rust en stabiliteit waarbij het intense realiteitsbesef komt. Dit is het leren accepteren van de situatie. Dat is ongelooflijk zwaar. Maar door daar doorheen te gaan, ben ik de lichtpuntjes gaan zien en heb ik voor mijzelf een leven gecreëerd waarin ik gelukkig ben. Ik hoop dat eenieder die midden in het rouwen zit, mild is voor zichzelf en vertrouwt op betere tijden. Het is zo zonde als je je leven niet meer leeft vanuit misplaatste loyaliteit naar je overleden partner, vriendin of moeder. Rouwen en leven bestaan naast elkaar. Op een gegeven moment gaat de rouw naar de achtergrond en zal er meer ruimte komen voor de gewone leuke dingen in het leven. Geloof mij maar.’
Burgerinitiatief
Marrit van Exel is een burgerinitiatief gestart om rouwverlof voor weduwen mogelijk te maken. Klik hier om de petitie te ondertekenen.
Fotograaf header: Prisca Visser
Lees hier nog meer inspirerende levensechte verhalen:
De zoon van Lisette is een hartekind: ‘Ik was zo bang om hem te verliezen’
