Jason zet zich in tegen opsluiting van kinderen in de jeugdzorg: ‘Veel mensen weten niet dat dit gebeurt’

Elk jaar komen er in Nederland 1800 kinderen in de gesloten jeugdzorg terecht. Het gaat om kinderen die niets strafbaars hebben gedaan, en in de gesloten instellingen niet de hulp krijgen die ze nodig hebben. Jason, nu 23, was één van hen: op zijn zestiende werd hij door jeugdzorg twaalf maanden gesloten gezet. De documentaire Jason laat zien welke verwoestend effect dit op hem heeft gehad. Het Vergeten Kind heeft de strijd van Jason opgepikt en start in januari een campagne tegen het opsluiten van onschuldige kinderen.

‘Vaak gebeurde het dat ik het al over het opsluiten van kinderen in de jeugdzorg had als ik bijvoorbeeld nog maar vijf minuten naast iemand in de tram zat’, vertelt Jason. ‘Vaak merkte ik dat er veel onwetendheid is: de meeste mensen weten helemaal niet dat er elk jaar 1800 kinderen worden opgesloten in de gesloten jeugdzorg in Nederland. Gelukkig komt daar nu verandering in, dat is hard nodig. Een paar jaar geleden voelde ik me nog alleen in mijn strijd, maar nu het meer naar buiten komt, is het een collectieve strijd geworden. De knop moet echt om, want geen enkel kind wordt beter van opgesloten worden. Sterker nog: veel kinderen raken verder beschadigd door hun verblijf in de gesloten jeugdzorg.’

Isoleercel

JeugdzorgPlus, zoals deze vorm van jeugdzorg in Nederland heet, wordt officieel ingezet als ‘laatste redmiddel’ bij kinderen en jongeren met complexe problemen. De kinderen hebben vaak al een instabiel jeugdzorgtraject achter de rug en ze kampen bijvoorbeeld met trauma’s, agressie of hechtingsproblematiek. Er zijn drie manieren waarop je als kind kan worden opgesloten: in een jeugdgevangenis (voor kinderen die iets strafbaars hebben gedaan), via de GGZ (voor kinderen met psychische problemen) of in een gesloten jeugdzorginstelling, waarvan er zestien zijn in Nederland. ‘Gesloten betekent dat een kind niet van het terrein af mag en er vrijheidsbeperkende maatregelen mogen worden ingezet, zoals vastpakken, fouilleren, drugs- of urinecontroles, doorzoeken van spullen en opsluiten in de isoleercel’, vertelt Margot Ende, directeur van Het Vergeten Kind. ‘Ook mogen ze bijvoorbeeld hun telefoon niet houden.’

Achterhaald

Volgens Het Vergeten Kind wordt deze vorm van Jeugdzorg veel te snel ingezet in Nederland omdat er geen goede alternatieven zijn, maar hebben kinderen er zelf niets aan. Margot Ende: ‘Verschillende onderzoeken laten zien dat kinderen er niet beter van worden en zelfs ernstiger getraumatiseerd raken. In de gesloten jeugdinstellingen krijgen ze geen behandeling en het gevoel van autonomie wordt enorm aangetast. Het idee was ooit dat er op deze manier rust werd gebracht en dat jongeren daardoor konden stabiliseren, maar dat is echt achterhaald. Een prikkelvrije omgeving is voor jongeren soms wel goed, maar er zou in ieder geval ook goede hulpverlening beschikbaar moeten zijn. De kinderen ervaren het opsluiten als een straf en hun zelfvertrouwen wordt volledig afgebroken, terwijl ze eigenlijk hulp nodig hebben. Het gaat hier om getraumatiseerde of suïcidale kinderen en van opsluiten worden zij alleen maar slechter.’

Oplossing

De documentaire over Jason, gemaakt door Maasja Ooms, ging vorige maand in premièreop het Idfa. Het is een bijzondere documentaire, die dicht op de huid laat zien hoe Jason door een intensieve traumatherapie gaat na alles wat hij heeft meegemaakt. Het Vergeten Kind heeft het stokje nu overgenomen van de documentairemaakster en zal zich verder gaan inzetten om het opsluiten van kinderen in Nederland te stoppen. 17 januari start de campagne Stop gesloten jeugdzorg.

Wat er wel moet gebeuren met kinderen die intensieve zorg nodig hebben? Margot Ende: ‘De gewone jeugdzorg moet veel beter, waardoor we eerder betere zorg kunnen geven aan deze kinderen en waarin echt de verbinding wordt aangegaan, zodat kinderen vertrouwen krijgen in de zorg.’ Ook Jason zegt dat het overgrote deel van deze groep kinderen niet gesloten hoort. Het deel dat wel een gesloten omgeving nodig heeft, kan volgens hem vaak het best geholpen worden in de GGZ. Voor ernstig delinquent gedrag bestaat de jeugdgevangenis. De overige kinderen moeten óf intensieve ambulante behandeling thuis krijgen óf geplaatst worden op kleinere, liefdevolle groepen, met waar nodig psychiatrische hulp, aldus Jason. ‘De gesloten instellingen moeten er echt uit. Toen ik gesloten zat kreeg ik geen therapie, geen behandeling. Verder kon ik bijvoorbeeld ook geen opleiding volgen, terwijl ik vwo deed. Het is de bedoeling dat jeugdzorg kinderen beschermt, maar op deze manier raken ze alleen maar meer getraumatiseerd.’

Klik hier voor meer informatie over Het Vergeten Kind en de campagne.