Als het met iemand in haar omgeving niet goed gaat, schiet Fien vaak in hetzelfde mechanisme: ze gaat redderen en probeert de problemen van de ander op te lossen. Maar vaak zit diegene daar niet per se op te wachten. Conclusie: Fien verwart empathie met alles willen oplossen voor de ander. ‘Mijn eigen geluksgevoel hangt vaak samen met dat van iemand anders, terwijl de ander daar niet om vraagt.’
Mijn zus en moeder hebben het ook. Ik denk dat het een gekke familietrek is. Ik kan me nog zo herinneren dat ik met Dorka een keer tijdens onze studies in Amsterdam, hetzelfde rooster had. Na college liepen we samen terug naar centraal. Eenmaal op ons perron, zagen we een meneer zitten. Middelbare leeftijd, gewoon prima leuk aangekleed, niks mis mee. Hij zat op een opstaand randje naast de trap. Hij at een patatje. In zijn eentje. Samen keken we ernaar. Patatje voor patatje dipte hij stilletjes op die koude stenen, in de Joppiesaus. Ik kreeg een knoop in mijn maag. Dorka was de eerste die er iets over zei, terwijl we Amsterdam uitreden. We vonden het allebei zoiets tragisch hebben, in je eentje fastfood eten op een station. We vroegen ons af waarom. Die man kon toch perfect gelukkig zijn en gewoon hebben gedacht, weet je waar ik nou zin in heb? Gewoon even een frietje tussendoor. Maar voor ons was het een teken van eenzaamheid. Geen gezond eten met een gezin aan tafel in een warm huis, of samen een patatje halen en kletsen over de dag, daar zijn wij mee opgevoed. Ik denk dat in onze familie eten gelijk stond aan gezelligheid, een momentje samen en bewust voor jezelf zorgen. Zo koppelden wij aan dit doodnormale patatje een soort verdrietig scenario, aan de gedachte dat de snackmeneer niet zo’n plek had thuis. We vonden het allebei zo erg, dat we er niet naar konden kijken. Weg ermee.
Ongemak
Ongemak, en vooral het ongemak dat je bij een ander denkt te zien, daar kunnen wij als familie niet goed mee omgaan. Laatst vond ik mezelf weer in zo’n situatie. Er was iemand in mijn omgeving ziek. Gewoon een griepje, niks ernstigs. Maar hij miste daardoor allerlei dingen waar hij zich zo op had verheugd en voelde zich daar rot over. Vooral ook over het feit dat hij even wat afwezig was naar mij toe, even niet leuk kon doen. “Dat is helemaal niet erg hoor, ik vind je altijd leuk”, zei ik telkens maar. Ondertussen bleef ik de boodschapjes doen, me uitsloven met koken, de boel een beetje schoonmaken en vooral vertellen dat het voor mij allemaal niet erg was. Het zorgde voor wat frictie en daar heb ik echt even over na moeten denken. Op het moment dat ik aan het zorgen was en telkens maar benadrukte dat het allemaal niet erg was dat hij een beetje kribbig was en nergens zin in had, dacht ik dat dat iets liefs was. Ik miste even dat ik daarmee totaal het gevoel van de ander mistte. Het ongemak dat ik voelde bij hem, wilde ik wegmaken. Ik vind het zo erg als iemand zich niet fijn voelt, dat ik als een soort Mary Poppins op speed probeer te zorgen dat alles beter wordt. Het werd een erg ingewikkelde puzzel in mijn hoofd. Dingen als: ‘Ik doe toch van alles?’, ‘Wat moet ik dan nog anders doen?’, ‘Vertel me gewoon wat je dán nodig hebt!’, schoten door mijn hoofd. De oplossing bleek kinderlijk simpel. “Gewoon even zeggen: Ja, ik begrijp eigenlijk best dat jij het vervelend vindt dat je nu even niet in je optimale staat naar mij toe bent en je even niet happy voelt”. Ik keek hem aan en dacht even na. Die ogenschijnlijk makkelijk zin, was voor mij zo’n moeilijke. Daarmee los je toch werkelijk niks op voor iemand? Hij hoorde het me denken. “Je hoeft niks op te lossen”, zei hij. Als een robot kwamen ze er stuk voor stuk uit. “Dankjewel, dat is alles wat ik nodig heb”. Met een glimlach gaf hij me een knuffel en dat was dat.
Geluksgevoel
Empathie, erkenning, iemand steunen. Het lijkt zo makkelijk en dat is het eigenlijk ook. Ik verwar die dingen zelf met overnemen, oplossen en vooral invullen. Ooit sprak ik over dit onderwerp een psychologe. Ze vertelde me dat meer mensen hier moeite mee hebben. Ze liet me een plaatje zien van een beertje. Het was verdrietig en zat onderin een waterput. “Wat zou je doen, als je deze beer zo aantreft?”, vroeg ze me. Mijn instinct was om de beer er zo snel mogelijk uit te halen. “Eigenlijk is dat geen empathie tonen. Je kunt in plaats van jezelf boven te beer te plaatsen als de redder, ook even naast hem gaan zitten. Op gelijke hoogte in de put. Dan kun je daarna samen kijken of hij mee naar boven wil en zo ja, op welke manier dan”. In mijn hoofd was ik al bezig met het ontwerpen van een soort hefboomsysteem om de beer uit de put te takelen. Maar de beer in dit verhaal was prima capabel om zelf te klimmen, zeker als hij even een luisterend oor kreeg om zichzelf weer op te kunnen laden.
Mijn eigen geluksgevoel hangt vaak samen met dat van iemand anders, terwijl de ander daar niet om vraagt. In plaats van te luisteren, wil ik helpen en oplossen. Om het voor mezelf beter te maken uiteindelijk, denk ik. Omdat ik er niet tegen kan als de mensen om wie ik geef, zich even niet fijn voelen. Het is moeilijk om jezelf op die manier te af te pellen, tot je bij de kern van je persoonlijkheid komt en begint te zien wat je patronen zijn. Ongemak, en vooral het ongemak dat ik bij een ander denk te zien – is vooral verkapt ongemak van mezelf. Ik ben blij dat ik me de beer herinnerde. In de kamer waar ik graag mediteer, staat sinds twee weken een klein, wit exemplaar. Als is die te klein om te knuffelen, en voelt hij zich volgens mij prima, het voelt best fijn om er soms even naast te zitten.
Over Fien
Qmusic radiopresentatrice Fien Vermeulen overleefde lymfklierkanker en wil mensen nu inspireren op het gebied van gezondheid, geluk en survivallen. Elke twee weken schrijft Fien Vermeulen een blog voor wendyonline.nl. Eind vorig jaar verscheen het boek van Fien: Het Regent Zonnestralen. Kijk voor meer informatie op de site.
Lees ook deze columns van Fien Vermeulen:
Fien Vermeulen over samen zijn met haar moeder bij kanker
Voorpublicatie uit Het regent zonnestralen van Fien Vermeulen
