Precies een jaar geleden was het in deze oktobermaand dat er voor de allerlaatste keer chemo – en immunotherapie door mijn aderen vloeide. Hoe symbolisch. Tegelijkertijd mocht ik in deze maand afscheid nemen van mijn grootste vijand van die periode, mijn borstkanker. Ik was ‘schoon’, zoals dat met een vreemd woord heet. Best bijzonder zo’n moment en dat dan ook in zo’n bijzondere maand. Voor mij werd dit mooie nieuws echter overschaduwd door de gezondheid van mijn vader. Hij zat in zijn terminale levensfase en hij onderging nog steeds dapper een week per maand zijn chemo. Ik was de mantelzorger voor papa en heb, mede daardoor, tot op heden mijn goede nieuws eigenlijk nog steeds niet gevierd, besef ik mij nu tijdens het schrijven van deze column.

Complex

Dus indirect was ik nog steeds niet van de chemo af. Ik zette de chemotherapie voort in het ziekenhuis, voor papa dit keer. Zelf schoon en papa stervende. Zo ontzettend macaber kan het zijn.
Die fles champagne op mijn gezondheid zal vast nog wel een keer de kurk doen knallen, maar nu eerst ervaren wat het leven allemaal nog meer te bieden heeft.
Dat is een van de meest complexe gevolgen van het overleven van kanker. Zeker na drie keer kanker gehad te hebben: het leven weer hervatten op een normale manier. Maar wat is nu dan toch een ‘normale’ manier.

‘s Morgens opstaan, douchen en ontbijten en dan de dagelijkse bezigheden hervatten. En daar ligt nu juist het grote struikelblok. Bij een ex-kankerpatient zijn geen dagelijkse bezigheden meer, zoals voorheen. In mijn geval viel deze derde keer borstkanker ook nog eens in het corona tijdperk, wat achteraf gezien een perfecte timing van mijn lichaam was. Werk voor presentatoren was er niet meer zoveel, of totaal niet, in mijn geval. Er vonden geen evenementen plaats, reizen kon niet of nauwelijks, dus met dat betreft had ik geluk. Ik miste per slot van rekening niets, en ik had toch geen volle inkomsten kunnen genereren als ik wel gezond zou zijn geweest. Die gedachte stemt mij nog enigszins positief, maar als ik de statistieken erop nalees, blijkt dat van alle kankerpatienten er zo’n 65% niet meer in het oude leef- en/of werkpatroon terug kan, of wil, of mag, ook vanwege de ‘late gevolgen’ van kanker. De helft wordt ontslagen en 20% komt in grote financiële problemen. Vaak hoor ik ook dat ex-patiënten paniek – en angstaanvallen krijgen. Dat vind ik best zorgwekkend, om het maar eens voorzichtig en zachtjes uit te drukken.

Emoties

Tijdens de kankerbehandelingen is er weinig tot geen ruimte voor emoties. Althans, die emoties zijn er wel, maar die gaan alle kanten op en een chemobrein kan niet goed denken, noch relativeren. En een chemo- hart kan heel moeilijk voelen. Alles gaat in zo’n snel tempo, dat je geen tijd hebt om te realiseren hoe serieus en ernstig de situatie is. Je moet simpelweg gewoon door in turbo tempo. Door met de behandelingen. Dus door met de ziekenhuizen bezoeken, door met de chemo’s, door met de scans, door met de bestralingen, door met immunotherapie en door met de operaties. En dan ook het moeilijkste in zo’n fase van kanker: je moet door met leven. Daarin zoek je middelen om uit te vinden hoe je overeind kan blijven. In mijn geval had ik ook nog een kind op te voeden in mijn eentje, zonder hulp van de vader en dus ook de zorg voor mijn eigen doodzieke vader. Emoties werden opzij geschoven en om te overleven ging ik op de automatische piloot. De knop ging om. Mijn zoon zat in zijn eindexamenjaar, wat hij dapper genoeg nog eens glansrijk heeft afgerond en het papiertje toch maar mooi in zijn zak heeft ondanks deze barre omstandigheden. Tegelijkertijd was mijn vader bezig om afscheid van het leven te nemen en nauwelijks een paar maanden nadat papa overleden is, stierf mijn moeder in Spanje, na een

kort ziekbed, waarbij ik ook haar verzorgd heb en bij haar sterfproces aanwezig geweest ben.

Hoezo tijd voor mijn eigen borstkanker. Dat komt dus nu pas. Dit hoor ik echter ook bij andere kankerpatienten en ex-kankerpatienten en niet alleen in deze oktobermaand. Ze gaan maar door en sommigen cijferen zichzelf behoorlijk weg. Maar goed, er zijn ook kerngezonde mensen die dat doen, Echter, onderdrukte emoties steken altijd later dubbel en dwars de kop op. Ik hoor dat veel vaker om mij heen van anderen, die dat gevoel ook kennen en zo ervaren. De kijk op het leven van een (ex) kankerpatient is echter totaal veranderd, maar veel zwaarder nog: er is een trauma ontstaan in dat leven en dat trauma is stevig: doodsangst. Het is dus zaak om je hoofd er heel goed bij te houden en je hart te volgen. Wat niet goed voelt, niet doen. Hoe egoïstisch het ook klinkt. Maar ja, ook dit geldt voor een ieder die gezond is, en nogmaals: niet alleen in deze oktobermaand.

Gelukkig zijn er niet alleen negatieve emoties hoor. Die probeer ik achter mij te laten, hoe lastig dat soms ook is. Ik voel gelukkig dat ik ook weer zin krijg om te ondernemen, dus dat is positief. Dat alles veel ingewikkelder is, dat moge duidelijk zijn. Vooral de gedachten over wat het leven nu daadwerkelijk inhoudt. Waar doen we het allemaal voor? Keihard werken, dag in dag uit. Is dat het leven? Ik geloof dat we dan het ‘werken’ veel breder moeten trekken dan simpelweg geld verdienen. Het is jezelf ontwikkelen en dat is inderdaad keihard werken. Het is de hindernissen in het leven zo goed mogelijk nemen. Als ex-kankerpatient ben je vaak wat vermoeider dan doorsnee gezond mens. Vaak heb je wat minder energie, zowel geestelijk, als lichamelijk, als emotioneel. De chronische vermoeidheid en de restverschijnselen zijn niet mals. Dus is het zaak dat je extra voorzichtig met je leven en energie omgaat, met de mensen die je daarin toelaat, met de zaken die je aanpakt, met de keuzes die je maakt. Niets is vanzelfsprekend, niets is meer normaal, niets is meer wat het ooit was. Het is aan de buitenkant niet te zien, behalve dat mijn haar eraf is geweest in mijn geval, maar aan de binnenkant des te meer te voelen.

De keren dat mensen roepen in mijn huidige herstelproces: ‘ Wat is jouw haar gegroeid’ of ‘ je krullen komen terug’ zijn niet te tellen. Het is allemaal zo ontzettend goed en lief bedoeld, maar het is ‘maar’ de buitenkant. Als je haren uit je hoofd en lijf vallen, kun je misschien bedenken wat er in datzelfde hoofd en lijf gebeurt en gebeurd is. Je kunt het misschien bedenken, maar nog steeds niet voelen. Tenzij je het zelf ondervonden hebt. Het is ook niet te voelen en dat is maar goed ook, want dat is nu juist het gevoel wat je nooit en te nimmer hoeft her te beleven, sterker nog, ik laat het maar in het verleden en verwacht niet dat anderen dat kunnen invoelen.

Vandaar dat ik ervaar, dat ik weer een soort van opnieuw moet leren leven. Het is een grote speurtocht. Nu moet ik aan de slag met een gehavend lichaam en een gekneusde ziel. Met name de essentiële zaken en dingen in het leven opnieuw leren ervaren en onderzoeken. Wat heb ik als mens nodig? Wat heb ik juist niet nodig? Wat doet mij goed? Waar word ik blij van? En waar word ik juist verdrietig van? Voor een ex-kankerpatient zijn deze vragen nog veel belangrijker dan voor een gezond mens, want er komt een extra dimensie bij. De dimensie die het leven zelf is. Iedere dag is een nieuwe uitdaging. Blijf ik gezond of komt er weer een kankercel ergens om de hoek kijken? Blijf ik leven en hoelang? Zo simpel is het, althans zo simpel lijkt het. Ook deze gesprekken voer ik met ex-kankerpatienten. Hoe vertrouw jij jouw lijf? Vertrouw jij jouw lijf nog? Vertrouw jij het leven nog? Hoe kun je weer verder leven zonder continue achterom te moeten kijken?

Relativeren is inmiddels prioriteit nummer 1. Want het leven is misschien niet zo serieus als wij zelf denken of menen dat het is..

Daarom is het beste om te genieten van het leven en van elke dag, hoe cliché het ook klinkt. Van de kleine dingen. Van de mogelijkheden die zich elke dag aandienen.
Voor mij is het leven dan ook een aaneenschakeling van momenten die zich uiteindelijk ontwikkelen tot herinneringen. Sommige herinneringen mogen mij gestolen worden, andere koester ik in mijn hart. Nu is het tijd om door te pakken.

Deze oktobermaand gaat gewoon voorbij, de (borst)kanker in onze maatschappij helaas niet, die raast in dit leven gewoon door.
Het leven gaat nu eenmaal niet over rozen, maar madeliefjes zijn ook mooi.
Dag oktober, tot volgend jaar.