In de serie Zonder jou vertellen mensen over het verlies van een dierbare. Twee jaar geleden kwam Marjolein Hartman in een nachtmerrie terecht. De politie kwam bij haar om te vertellen dat haar zoon Max vermist was geraakt tijdens het surfen. Niet veel later werd hij dood gevonden. Het verlies deed zoveel pijn dat Marjolein bijna niet meer door kon, maar haar dochter hield haar overeind.

‘Op het moment dat de deksel op de kist werd gelegd, schoot ik vol tranen. Ineens was het definitief. Daarvoor lag hij opgebaard bij mij in huis. Ik had hem nog en kon hem aanraken. Ik besefte me dat ik hem nooit meer kon zien en nooit meer kon aanraken. Die pijn was onbeschrijfelijk.’

Kleine stapjes

‘Een kind verliezen is te veel. Vlak na het verlies van Max kon ik slechts handelen in kleine stapjes. Eerst dacht ik nog: als we hem maar vinden. Die eerste nacht kwam de politie aan de deur dat hij vermist was. We hadden hem nog niet. Vervolgens kregen we te horen dat hij was gevonden. En dan de uitvaart nog. Ik deed steeds een stapje vooruit, tot de uitvaart voorbij was. Ik leefde de eerste weken tussen vier muren. Mijn enige doel was om de avond te halen. Ik stond ’s ochtends op en dan hoopte ik dat de uren van de dag snel voorbijgingen. Dat was zeker het eerste jaar zo.’

In de nacht van 11 op 12 mei 2020 hoort Marjolein Hartman dat haar zoon Max één van de vijf omgekomen surfers in Scheveningen is. Ze zijn gestikt in een metersdikke schuimlaag die zich door een plots draaiende wind voor de kust had verzameld. Het drama is wereldnieuws. Alle kranten stonden er vol mee.

Ivy

In het begin dacht ik: het hoeft voor mij niet meer. Maar ik had mijn dochter Ivy natuurlijk nog, dus dat kon niet. Ik moest overeind blijven. Ivy heeft ook recht op een fijne jeugd. Voor mij was het niet mogelijk om vijf jaar lang in een foetushouding op de bank te liggen, dan was haar jeugd al voorbij. Elke dag moest ik opstaan en zorgen voor Ivy. Dat hielp mij enorm. De eerste week bleef ik volledig thuis, maar ik merkte al snel dat het steeds moeilijker was om een stap in de buitenwereld te zetten, dus daarom heb ik dat zo snel mogelijk gedaan.

Ivy was niet alleen haar broer kwijt, maar ook een stukje van haar moeder. Ik heb geprobeerd om mijn verdriet aan haar te laten zien. Maar de hele erge momenten, waarop ik loop te krijsen en te gillen, laat ik niet zien. Ik laat haar de zachte versie zien. We gaan samen naar zijn graf en praten erover. Voor haar is Max een deel van haar leven. Hij komt vaak ter sprake. Zij praat er heel makkelijk over. Haar leven is ook veranderd. Ik probeer haar alles te geven wat ze anders ook aan had gehad, maar soms lukt het mij niet. Er kunnen vriendinnetjes komen spelen, maar ik doe niet meer mee. Waar ik met Max en zijn vrienden mee deed aan een kussengevecht, sta ik nu aan de kant.’

Pijn

‘Afgelopen jaren heb ik heel wat meegemaakt; mijn ouders zijn overleden en ik heb twee gebroken relaties achter de rug. Ik had een maximale pijngrens. De pijn vulde mij volledig op, maar dat was lang niet alles. Het moest meer pijn doen, want het moest in gelijkenis staan tot de liefde die ik voor mijn kind voelde. Daar was tijd voor nodig en dat was eng. Want, wanneer stopt het? Ik heb weleens gedacht: als het nog erger wordt, ga ik echt dood. Én het werd erger. Op een gegeven moment had ik mijn maximale pijn bereikt.

Mijn wereld stortte volledig in. Alles was kapot. Alle zekerheden die ik in mijn hele leven had, waren ineens weg. Het heden is anders, de toekomst is anders, maar ook het verleden. Dat is heel eng. Het is iets wat ik niet had kunnen voorspellen. Niemand in mijn omgeving maakte dit mee en niemand wist ook hoe ik mij voelde. Ik had geen aansluiting meer met andere mensen. Mijn gevoel kon ik niet uitleggen aan anderen. Het was te veel om te bevatten. Je hoort er niet meer bij. Je hebt je kind verloren en mijn emoties zitten op een ander vlak. Het is alsof ik in een andere dementie leef. Ik zie de mensen in mijn omgeving wel, maar ik kom niet meer dichterbij. Dat maakt het ontzettend eenzaam en eng.’

Ongevraagd advies

‘Ik had het gevoel dat ik met niemand kon praten. In het begin probeerde ik nog uit te leggen hoe het ging met mij, maar ik kwam nooit tot een punt waarop ze mij begrepen. Familie en vrienden proberen te luisteren, maar ze kunnen er niks mee. Opmerkelijk vind ik dat je heel veel ongevraagd advies krijgt. Laatst zei iemand weer dat ik gelukkig moest leven. Je hebt werkelijk geen idee hoe dit voelt, als je dit zegt. Dat kan niet. Als je vader overlijdt of een vriendin, dan heb je verdriet om diegene, maar je gaat wel gewoon door. Dit is een pijn die niet beter wordt. Het enige wat verschilt met een jaar geleden is dat je het minder aan mij ziet. Ik kan beter toneelspelen. Als ik nu lach, denken ze dat ik echt plezier heb. Ik lach wel, maar ik ben niet blij. Natuurlijk gebeuren er ook grappige dingen, maar ik heb ook altijd pijn. Vroeger had ik dat niet. Het is nu weer anders dan een maand geleden. Het verandert en er komt meer ruimte. Maar het wordt nooit meer zoals het was. Ik hoef ook niet weer onbezonnen blij en gelukkig te zijn. Ik weet waar ik vandaan kom. Hoeveel pijn ik heb gehad en waar ik nu sta. Dat is zo’n enorme stap. Als het hierbij blijft, vind ik dat prima.’

Gedachtes aan Max

‘Max zit altijd in mijn gedachtes. De eerste dagen en weken dacht ik elke seconde van de dag aan Max. Momenteel sta ik er meer bij stil, maar ik denk ook veel aan mijn dochter Ivy. Bij de meest simpele dingen schieten de gedachtes door mijn hoofd. Als ik een gitaar zie hangen, denk ik er meteen aan dat ik nooit meer zal horen hoe Max hem bespeelt. Toen hij nog leefde waren die gedachtes anders, dan dacht ik meer na hoe hij was op dat moment. Nu schieten er ook gedachtes door mijn hoofd van Max als baby en als tiener.’

Kaarsje

‘Bij zijn graf staat een kaarsje dat altijd negen dagen brandt. Daarna is hij opgebrand. Elke negende dag ben er ik daarom altijd om een nieuw kaarsje neer te zetten. Ik praat graag over hem. En dat kan ik doen met mijn vriendinnen, maar die kennen Max niet hoe ik hem heb gekend. Daarom vind ik het fijner om over hem te praten met zijn vrienden, die ook nog vaak op bezoek komen. Zij hebben ook verdriet om Max. Elke keer komt er wel een anekdote naar boven. De herinneringen blijven levend. Laatst kwam er een vriendin van hem van de middelbare school langs, waar hij piano van heeft leren spelen. Zij speelde wat stukken die Max had geleerd. Dan schiet ik enorm vol. Het is ook heel fijn, maar ook altijd heel dubbel.’

Max

‘Max was echt een heel leuk kind. Ontzettend slim en hij had idioot veel energie. Het ging maar door, van het ene idee naar het andere. Hij had ook echt lol in het leven. Het was niet dat hij het negatief bekeek. Hij zag kansen en die pakte hij ook daadwerkelijk aan. Hij was geen surfer, maar hij vond het leuk, net als gitaar spelen. Max stond midden in het leven. Zijn studie had hij bijna afgerond en hij was al klaar voor de volgende studie. Het was zo leuk dat als hij binnenkwam, hij vol zat met verhalen en energie. Dat merkte je in een ruimte. Een heel fijn kind.’

Rauw

‘In het begin van de periode van rouw begon ik brieven te schrijven aan mijn dochter, zodat zij haar broer zou leren kennen. Maar ook zodat ik mijn pijn aan haar kon uitleggen, ze was toen nog veel te jong om dat te begrijpen. Ik bleef schrijven. Op een gegeven moment schreef ik op wat er precies was gebeurd. Het was voor mij zowel tijdsbesteding als een manier, om mijn gedachten op orde te houden. Voor mijn gevoel heb ik alles twee keer beleefd. Tijdens het schrijven moest ik nog een keer terug naar de verschrikkelijkste dagen uit mijn leven. Alle verhalen zijn gebundeld als boek. Ivy is nu negen en is nog te jong om het boek te lezen. Af en toe lees ik haar een stukje voor. Ze wil het later graag lezen.

Hoewel het begon met brieven aan mijn dochter, denk ik dat dit boek ook nodig is. Ik las ieder boek dat ik kon vinden over dit onderwerp, maar vond nergens die rouwemotie en de chaos van het eerste jaar. Ik hoop dat die moeder die het net is overkomen, er steun uit haalt.

De opbrengst van het boek gaat naar de KNRM. Die mensen hebben hun leven gewaagd om mijn zoon uit het water te halen.’

Het boek Rauw is te koop voor 22,00 via deze site.