In de serie Zonder jou vertellen mensen over het verlies van een dierbare. Hoe voelt diepe rouw? Wat geeft hen troost? In deze week waarin we elke dag een verhaal over kanker delen vertelt Petra de Haas (55) over het verlies van haar zoon Carim, die altijd zei dat hij niet ouder zou worden dan 26 en een maand na zijn verjaardag een hersentumor bleek te hebben.

‘Carim is op 2 januari 2015 overleden. De eerste vier jaar heb ik alles op zijn kamer – hij woonde bij mij op zolder – gelaten zoals het was. Het bordje met de kruimels erop waar hij het laatst van had gegeten, het flesje drinken. Het papiertje van het pilletje dat hij had geslikt op zijn nachtkastje, zijn bril die daar lag. Zijn schoenen die op de grond stonden, met zijn sokken erbij. Zijn geur was er nog en ik kon het niet over mijn hart verkrijgen om zijn kamer op te ruimen. Als ik in zijn kamer kwam, was hij toch nog een beetje bij me. Ik heb ook altijd gezegd dat ik nooit zou verhuizen uit het huis waar mijn zoon was overleden. Maar twee jaar geleden ben ik toch zijn spulletjes gaan opruimen, nadat ik er eerst foto’s van had gemaakt. Ik heb nog drie kinderen en ik moet verder. Dat zou Carim ook gewild hebben. Zo vaak heeft hij gezegd: “Jij moet verder, jij moet nog genieten van het leven.” Dat geeft mij kracht. Onlangs heb ik ook besloten om toch te gaan verhuizen, ik moet een nieuwe start maken.’

Hersentumor

‘Je kind verliezen… Erger is er niet. Zoiets zag ik weleens op de televisie en dan dacht ik: wat erg voor die mensen, en toen overkwam het mijzelf. Het gekke is dat Carim altijd heeft gezegd dat hij nooit ouder zou worden dan 26. Het is altijd een jongen geweest die veel dingen aanvoelde en op zijn veertiende zei hij al dat hij niet oud zou worden. Ik zei dan altijd: Doe niet zo gek, natuurlijk word jij gewoon oud, niet wetende dat hij nog gelijk zou krijgen ook. Op de dag dat hij 26 werd, op 10 oktober 2014, zei Carim: “Mam, ik ben 26 geworden, had jij dat ooit gedacht?” Weer zei ik: Doe niet zo raar, ik werd er bang van, maar ergens heeft hij zijn dood altijd voorvoeld, want op 15 november bleek dat er in zijn hoofd een tumor van zeven centimeter zat, een multiblastoom dat gewoonlijk alleen bij jonge kinderen voorkomt en 1, 5 centimeter groeit in twee weken; het was meteen duidelijk dat hij geen overlevingskansen had. En terwijl ik in het ziekenhuis in de foetushouding lag en alleen maar kon huilen, bleef Carim vrij onbewogen over zijn naderende dood. “Het geeft niet”, zei hij, “Ik heb het altijd geweten.”

Dapper

‘Op zijn grafsteen hebben we gezet: Zo bijzonder, zo moedig, zo lief, een voorbeeld, onuitwisbaar is de herinnering aan jou. Carim is altijd zo’n lieve jongen geweest. Toen hij een periode uit huis was, belde hij elke dag. Attent was hij, en vaak nam hij een bloemetje of een doosje chocolaatjes voor me mee. Toen zijn relatie uitging, kwam hij weer thuis wonen, en achteraf is het een troost voor mij dat hij bij mij is overleden, in zijn eigen ouderlijk huis. Boos op wat hem was overkomen is hij nooit geweest, het leek wel of het hem niet zo erg boeide dat hij dood ging. Als we op straat mensen tegenkwamen vroeg hij aan hen hoe het ging, dat hij zelf dood ging vertelde hij zonder veel drama. Hij bekommerde zich vooral om anderen. Toen zijn tweelingbroer ziek werd toen hij zelf al ziek was, was het Carim die meeging naar de onderzoeken in het ziekenhuis. Hij wilde ook alles goed geregeld hebben en ons goed achterlaten. Hij ruimde zijn kamer op – hij ging dood dus alles moest weg, zei hij. Hij zocht een graf uit bij Driehuis Westerveld en zei dat hij Kerst nog graag wilden meemaken. Omdat Carim snel achteruit ging vierden we het eerder en maakten we alles voor hem wat hij lekker vond, maar hij haalde mijn verjaardag op 30 december nog en oud en nieuw. Op oudejaarsavond hielpen zijn broers hem uit zijn rolstoel en staken ze samen een laatste vuurpijl af. De hele buurt stond te applaudisseren. Daarna is Carim naar binnen gegaan en heeft hij nog iets gegeten en gedronken. Hij stond op en bedankte iedereen en pakte mij extra beet om me te bedanken. ‘s Nachts heeft hij nog veel uit zijn telefoon gewist en daarna is hij op zijn kamer langzaam in een coma geraakt. Op 2 januari is hij overleden. Ik vind het nog steeds ontzettend dapper en krachtig hoe hij alles heeft afgesloten.’

Voorbeeld

‘Ik leef nog elke dag met het verlies van Carim. Soms valt het nog steeds niet te bevatten dat hij er niet meer is, dan lijkt het alsof het nog steeds niet tot me doordringt. Ik begrijp nu ook niet meer hoe ik het allemaal heb gedaan. Als ik bij zijn graf sta denk ik: waar heb ik toen de kracht vandaan gehaald om mijn kind naar zijn laatste rustplaats te brengen? Dat verdriet slijt geloof ik niet, ik zal Carim altijd bij me blijven dragen. Maar dat hij heeft gezegd dat ik door moet leven en van het leven moet genieten geeft me kracht. Ik heb een grote foto van hem in de kamer hangen, met een kaarsje erbij en vaak praat ik via de foto nog met Carim. We gaan er vandaag maar weer iets van maken, zeg ik dan. Mijn oudste zoon heeft zijn kind naar hem vernoemd als ik mijn kleinzoon zie, gaat het zonnetje schijnen. Carim was voor iedereen een voorbeeld. Ik heb al laten vastleggen dat ik bij Carim begraven wil worden. Als ik kom te overlijden vind ik het mooi dat ik naast hem mag plaatsnemen.’