In de rubriek ‘Vrouwen met Impact’ spreekt WENDY met vrouwen die een verschil maken voor onze maatschappij. Deze week is het de Week tegen Eenzaamheid en spreken wij met Yvon Kanters (24). Door middel van zang maakt Yvon contact met mensen met dementie en helpt ze hen weer herinneren en herkennen. Ze vertelt over de mooie ervaringen die bij haar werk komen kijken en het belang van belevingsgerichte zorg bij dementie.
‘De eerste man voor wie ik zong was altijd erg boos tegen alle bewoners, omdat hij zo moeilijk te bereiken was. We zette hem apart in een kamer en ik zong een muziekstukje voor hem. Hij begon met zijn hand mee te bewegen en de tranen sprongen in zijn ogen. De onrust en woede werd vervangen door liefde en emotie.’
Hoe ben je met dit werk in aanraking gekomen?
‘Sinds mijn achtste heb ik altijd al een passie voor zingen gehad. Ik wilde dan ook graag iets met muziek doen, maar mijn ouders hadden mij vriendelijk doch dwingend afgeraden om dat te gaan doen. Ik heb maatschappelijk werk gestudeerd, maar ik verlangde toch naar werken met muziek. Tijdens corona ben ik mijn baan verloren en ik ging meteen op zoek naar nieuw maatschappelijk werk.’
‘Ik besloot vrijwilligerswerk te doen bij een verzorgingshuis en leerde daar de activiteitenbegeleidster kennen die als werk contact maakte met dementerende mensen door mimiek te gebruiken. Ze vroeg aan mij of ik een keertje zou willen zingen op de afdeling. Zingen vond ik heel leuk, en ik had op dat moment niets te doen. Ik ging zingen en tegelijkertijd zocht zij contact met de ouderen door hun handen vast te houden en mee te bewegen. Ik zag meteen dat het ze enorm raakte. Dat was mijn motivatie om dit werk voort te zetten.’
Waarom raakt muziek mensen met dementie zo?
‘Muziek is het laatste dat verdwijnt in de hersenen van een dementerend persoon. Als ze niet meer bereikbaar zijn en ze niet meer kunnen praten, zit er altijd nog een linkje naar muziek. Mijn doel is iemand een stukje identiteit terug te geven en dat zie ik ook gebeuren zodra ze mij horen zingen. Hun hersenen worden getriggerd en hun ogen gaan meer open staan: plots herinneren en herkennen ze weer dingen. Als ik bijvoorbeeld ‘Ave Maria’ zing kunnen ze zich een bruiloft herinneren en zelfs als ik in het Latijn zing kunnen ze ineens hele zinnen meezingen, terwijl ze voorheen nooit echt praatte.’
Waar zing je allemaal?
‘Ik zing op verschillende gelegenheden zoals jubileums of uitvaarten, maar vooral bij verzorgingshuizen word ik vaak gevraagd door activiteitenbegeleiders om langs te komen. Ook kinderen en zelfs kleinkinderen boeken mij wel eens, dan vragen ze of ik bij hun opa of oma langs kan komen. Zij kunnen van tevoren op mijn repertoire liedjes kiezen die ik al ingestudeerd heb, maar ze mogen natuurlijk ook zelf een verzoek insturen.’
‘Als ik langsga bij een verzorgingshuis begint mijn dag altijd op dezelfde manier. Ik ben graag een halfuur van tevoren aanwezig, zodat ik lang de tijd kan nemen om me voor te stellen. Ook als ik vaker op dezelfde locatie kom doe ik het elke keer opnieuw. Sommigen herkennen me dan nog van de vorige keer, anderen weten niet meer wie ik ben. Ik maak met elke bewoner een praatje zodat ze zich op hun gemak voelen en er al een vorm van contact tussen ons is gelegd. Vaak is er van tevoren niet afgesproken wat ik zing, dus spring ik gewoon in op de sfeer en de mensen. Als mensen nog slapen begin ik met rustigere liedjes, en mocht de sfeer omslaan doe ik weer wat vrolijke nummers. Soms is er een afdeling waar ze alleen maar willen dansen en dan pas ik me natuurlijk daaropaan. Ik zing vaak twee keer een halfuur, nooit meer dan dat, omdat je hun hersenen met het zingen natuurlijk al prikkelt en je ze niet wilt overprikkelen.’
Vind je het zwaar werk?
‘Ik krijg vaak de vraag of ik het werk lastig vind. Mensen vinden het knap dat ik het droog houd en niet in huilen uitbarst, maar ik zie het niet als iets verdrietigs. Om iemand zo te zien opbloeien is prachtig en ik ben blij dat ik dan even iets mag raken waar ze zelf niet meer bij kunnen komen. Niet alleen is het echt het mooiste werk dat er is, het is ook het meest dankbare werk dat je kunt doen.’
‘Wat ik altijd mooi vind om te doen is een connectie leggen tussen echtparen. Ik kwam een keer op een afdeling waar net een jong dementerende man was opgenomen. Dit was voor hem en zijn vrouw een heftige dag want hij besefte zich goed dat hij niet meer thuis kon wonen, en zijn vrouw bereidde zich voor op dat ze die avond alleen terug naar huis zou gaan. Hij zat heel erg voorovergebogen te staren, en zij zat er zwijgend naast. Er waren geen woorden meer over tussen hen. Ik raakte aan de praat met de verdrietige vrouw en zij gaf aan dat Love of my life van Queen hun favoriete lied was. Ik mocht dit nummer voor het echtpaar zingen en ik zag dat er weer een connectie ontstond tussen de twee. Ze begonnen beiden te huilen en ik zag de liefde weer verschijnen.´
Wat voor reacties krijg je op sociale media?
´Ik deel online regelmatig filmpjes van wat ik doe, en daar krijg ik heel veel positieve reacties op. Mijn doel is dat mensen leren wat het effect van muziek kan zijn op dementerende ouderen, maar vooral dat familieleden gaan inzien hoe belangrijk het is om er nog voor je ouders of grootouders te zijn. Ik hoor regelmatig van kinderen dat ze niet meer op bezoek gaan bij hun dementerende grootouders, omdat ze niet weten hoe ze er mee om moeten gaan. Hopelijk gaan mensen, en vooral jongeren, na het bekijken van mijn filmpjes zich beseffen dat ze toch nog iets kunnen betekenen voor hun opa of oma.´
Heb je nog een doel dat je wilt bereiken met jouw muzikale zorg?
‘Het doel dat ik wil bereiken met mijn werk, is dat mensen inzien dat muziek op allerlei manieren een helpende hand kan zijn. Op een therapeutische manier, maar ook in de vorm van een activiteit. Door samen met de bewoners een fijne sfeer neer te zetten, gebeurd er iets in de groepsdynamiek en bij henzelf creëert het rust. Daarnaast kan ik ook even voor het verzorgende personeel ruimte bieden om andere taken te doen, omdat de bewoners een geruime tijd bij mijn activiteit zijn. Zo maken we de zorg met zijn allen nog een stukje mooier!’
