Continu wordt Sam van den Haak geconfronteerd met haar verleden. Ze is niet geboren op de datum die in haar paspoort staat en daarmee slachtoffer van adoptiefraude. Hoewel ze al veel heeft meegemaakt, haalt ze er juist haar kracht uit en verbindt ze mensen met haar pubquizzes.

‘Op mijn derde, nou eigenlijk was ik dus 2,5, ben ik vanuit Sri Lanka geadopteerd. Ik kwam terecht in een gezin met twee meervoudig gehandicapte broers en een andere broer. Het was mij al snel duidelijk dat het kamertje waar ik in sliep, niet voor mij bedoeld was. Mijn adoptieouders zouden namelijk eerst een Indonesisch meisje adopteren. Ik kan mij niet voorstellen dat je tegen een klein meisje zou zeggen dat er eerst een ander kind kwam. Het is niet van toegevoegde waarde. Het voelde niet als een warm welkom.’

Enige vorm van verbinding

‘Als kind was ik al een gezelligheidsmens, maar daarvoor was geen ruimte bij ons thuis. De enige vorm van gezelligheid die er was, was op het moment dat we uit school kwamen en mijn oudere adoptiebroer in detail zijn dag vertelde. We deden soms een spelletje voor mij tussen de middag. Dat was het leukste van de hele dag. Deze mensen wilden alleen maar puzzelen en kranten lezen. Het gevoel van eenzaamheid overheerste.

In het weekend ging ik vaak naar de slaapkamer van mijn adoptieouders om met ze te kroelen en te knuffelen. Als mijn adoptiemoeder dan wegging, veranderde dat in andere dingen. Voor mij was dat op dat moment heel normaal. Dat was een manier om elkaar te laten zien dat je elkaar lief vond, dacht ik toen.  Als kind had ik op een gegeven moment wel door dat het niet normaal was. Ik was een jaar of tien toen ik een vriendinnetje van mijn nichtje vroeg hoe dat bij haar zat. Ze vertelde dat het bij haar hetzelfde ging. Achteraf weet ik dat zij ook misbruikt werd door adoptie broer en -vader. Op een gegeven moment kreeg ik vriendjes. Toen wist ik: dit is niet wat je doet met familieleden. Ik ben die kamer niet meer ingegaan en toen is het gestopt. 25 jaar lang heb ik er niet over gesproken. Ik schaamde mij kapot.’

Op eigen benen staan  

‘Op mijn zeventiende hadden we de zoveelste ruzie. “Lever je sleutels maar in en ga maar weg”, zei mijn adoptievader. Vanaf dat moment moest ik op eigen benen leren staan. Ik ging van baantje naar baantje, van studie naar studie. Ik was alleen maar aan het racen. Soms had ik niet eens geld om te eten. Maar het belangrijkste was dat ik een dak boven mijn hoofd had, want de huur kon ik wel betalen. Als afwasser werkte ik een tijdje bij een Italiaans restaurant. Soms hadden mensen eten laten liggen op mijn bord, die restjes at ik op. Af en toe kreeg ik wat toegestopt van de kok. Ik wilde aan niemand laten zien dat slecht met mij ging.’

De zoektocht

‘Mijn biologische ouders wilde ik altijd al opzoeken, de drang werd alleen maar groter. Uiteindelijk ben ik terecht gekomen bij een moeder van een vriendin van mij. Elk jaar vroeg ik haar om met mij de zoektocht naar mijn biologische ouders te starten in Sri Lanka. Omdat ik van alle kanten hoorde dat het beter was om eerst mijn studie af te maken, wachtte ik vier jaar. Ik googelde naar ‘guesthouse Sri Lanka zoektocht’. Bam, bovenaan kwam de site van Siri te staan. Mijn gevoel zei dat ik hem moest hebben. Ik stuurde al mijn papieren naar hem op. Eenmaal aangekomen op het vliegveld in Sri Lanka vertelde hij dat al mijn papieren waren vervalst, alsof het de normaalste zaak van de wereld was. Daar kwam ik erachter dat dat veel vaker voorkomt. Gelukkig had ik nog een papiertje van mijn biologische moeder, dat mijn adoptiemoeder mij had doorgegeven. Op dat papiertje stond een adres waar Suri langsging. Bij het ontbijt de volgende dag kreeg ik te horen dat Siri mijn familie had gevonden en dat mijn moeder niet meer leefde. Maar mijn oma, tante en broer leefden daar nog wel. De eerste ontmoeting was alles behalve een spoorloosmoment. Siri had tegen mij gezegd: “Srilankanen zien jou als een wandelende portemonnee.” Daardoor had ik een sceptische houding. Ineens stond mijn broer recht tegenover mij. Hij pakte mijn hand en zocht naar een litteken. “Nangi”, zei hij. Dat betekent ‘zusje’. Siri vertaalde dat ik – toen ik klein was – had geholpen met het kappen van bamboe en dat mijn broer toen in mijn vinger had gesneden. Hij wilde zeker weten dat ik het was en dat litteken was zijn antwoord, dus voor hem was ik geen portemonnee.

Zonder het briefje was ik nergens. Ik heb negentig procent van mijn antwoorden gevonden, zoals mijn echte verjaardag. Maar nog steeds hangt de vraag in de lucht waarom mijn moeder mij heeft weggegeven. Mijn oma en broer hadden voor mij kunnen zorgen.’

Missie

‘Bijna dagelijks word ik geconfronteerd met een geboortedatum die niet van mij is. Er zijn 70.000 in Nederland die niet hun eigen verjaardag in hun paspoort hebben staan. Geadopteerden zijn hier nog niet eens bij opgeteld. Er zijn mensen in de politiek bezig om ervoor te zorgen dat geadopteerden hun gegevens kunnen wijzigen. Omdat ik mijn eigen geboortedatum in mijn paspoort wil, ben ik samen met 20 andere geadopteerden bezig met het voorbereiden van een rechtszaak tegen de Nederlandse overheid, waar we ze verantwoordelijk stellen voor de adoptiefraude. De rechter zegt straks: “Bewijs het maar.” Je kunt er niks mee. Zij hebben gefraudeerd, maar verwachten wel dat ik met bewijs kom.’

Ommekeer 

‘Op een oudejaarsavond zat ik met een toastje op de bank. Mijn zoon van drie lag boven in bed en al mijn vrienden waren aan het feesten. Dit was het laagste punt dat ik kon bereiken, dacht ik. Vervolgens pakte ik de draad op en deed ik mee in een jaarprogramma van 365 dagen succesvol. Daar heb ik zoveel geleerd dat ik uiteindelijk ook heb geleerd wat ik het leukste vind om te doen; het spelen van spelletjes. Ik heb een bedrijf opgezet ‘Sam’s Pub Quiz’. Ik ben alleenstaande moeder met een succesvol spelletjesbedrijf. Als ik kan rondkomen met dat wat ik het allerleukste vind om te doen, spelletjes spelen, dan zou iedereen het moeten kunnen.’

Leven nu

‘Ik ben uit de slachtofferrol gekropen. Ik had al deze nare gebeurtenissen willen missen, maar als ik kijk hoe ik eruit gekomen ben en wat voor bedrijf ik heb opgezet, ben ik ontzettend trots. Als klein meisje heb ik nooit geleerd wat onvoorwaardelijke liefde is, ondanks dat heb ik een bedrijf waarin een diepere connectie tussen mensen creëren centraal staat. Daarom zeg ik ook altijd: je kunt alles worden wat je wil, maar vooral jezelf.’

‘Niet geboren op mijn verjaardag’ is uitgegeven bij Growingstories en voor 20.99 te koop via deze link.