Van Bed & Breakfast van Liefde tot Love Island en All You Need is Love – liefde is een onuitputtelijk onderwerp. Te midden van een groeiend aantal singles in Nederland, zo’n ruim drie miljoen, duiken we op Valentijnsdag dieper in de liefde en de mogelijkheden om haar koers te beïnvloeden.

Volgens Dr. Sandra Langeslag, een autoriteit op het gebied van verliefdheid en emoties, is het namelijk niet zo onmogelijk als het lijkt om invloed uit te oefenen op onze liefdesgevoelens. In meerdere studies heeft ze aangetoond dat verschillende gedachten en acties kunnen bijdragen aan het versterken of verzwakken van liefde, deelt ze met WENDY.

Droombaan

Dr. Sandra Langeslag is een gerenommeerd onderzoeker op het gebied van verliefdheid en emoties. Op de middelbare school had ze een vakkenpakket met biologie, natuurkunde, scheikunde, en wiskunde B. Op een open dag van een Universiteit ontdekte ze dat er een vakgebied is dat Biologische Psychologie heet en toen wist ze, dit wil ik studeren.

De biologische psychologie is de wetenschappelijke bestudering van de biologische basis van het gedrag en de psychische processen denken, voelen en bewustzijn van mensen. Toen haar vriend van de middelbare school het uitmaakte, had ze enorm liefdesverdriet. Ongeveer een half jaar later, een paar weken voordat ze begon met studeren, werd ze verliefd op iemand anders.

‘Ik vroeg me steeds af wat er in mijn lijf en hersenen gebeurde tijdens die twee totaal tegenovergestelde ervaringen. Als ik voor een psychologie vak een paper moest schrijven, probeerde ik het altijd over de neurobiologie van verliefdheid te doen als ik dat in de opdracht kon passen. Zo kwam ik erachter dat daar nog helemaal niet zoveel onderzoek naar gedaan was. En toen besloot ik dat onderzoek maar zelf te gaan doen. Dit heeft me mijn droombaan gebracht.’

Meerdere soorten liefde

Hoe verliefdheid verschilt van andere emoties, zoals passie of vriendschap, op neurobiologisch niveau vertelt Langeslag dat wetenschappers het erover eens zijn dat er meerdere soorten liefde zijn, maar niet over hoeveel en welke soorten precies. ‘In mijn onderzoek ga ik ervan uit dat mensen lust, verliefdheid, en houden van ervaren. Er is onderzoek dat suggereert dat testosteron en oestrogeen betrokken zijn bij lust, en oxytocine en vasopressine bij houden van. De neurobiologie van verliefdheid is moeilijker te onderzoeken omdat we niet weten of dieren dat ervaren en hoe we dat zouden kunnen zien, en omdat veel neurobiologisch onderzoek te invasief is om bij gezonde, menselijke vrijwilligers uit te voeren. Maar de hypothese is dat dopamine en serotonine erbij betrokken zijn.’

Neurobiologische processen bij verliefdheid

Een diepgaand begrip van verliefdheid vereist een analyse van de complexe neurobiologische processen die ermee gepaard gaan.

‘Het begrijpen van de neurobiologische processen bij verliefdheid is inderdaad een complex vraagstuk. Verliefdheid beïnvloedt een breed scala aan aspecten, waaronder emoties, gedragingen en lichamelijke reacties. Deze processen worden gereguleerd door diverse hersennetwerken, neurotransmitters en hormonen. Hoewel sommige studies wijzen op specifieke hersengebieden die actiever zijn tijdens het aanschouwen van een geliefde, is er weinig vergelijkend onderzoek naar veranderingen in hersenactiviteit vóór en na het ontstaan van verliefdheid.’

Signalen en gedragingen van verliefdheid

 Van subtiele gebaren tot diepgaande verlangens. Er zijn specifieke gedragspatronen en tekenen die kunnen wijzen op verliefdheid bij mensen. ‘Er is zeker een specifiek patroon van verliefdheid, maar ik weet niet of we al precies weten wat. Het is sowieso niet alleen gedrag, maar ook gevoelens, gedachten, en lichamelijke reacties legt Langeslag uit.

Ik heb een vragenlijst (Infatuation and Attachment Scales) ontwikkeld die bedoeld is om de intentie van verliefdheid en houden van apart van elkaar te meten. De vragen die verliefdheid meten zijn o.a.:

Ik zit te staren wanneer ik aan ___ denk.

Als ik bij ___ in de buurt ben, heb ik knikkende knieën.

Mijn gevoelens voor ___ zorgen ervoor dat ik minder eetlust heb.

Mijn gedachten over ___ maken dat ik me moeilijk op iets anders kan concentreren.

Ik ben bang dat ik iets verkeerds zeg als ik met ___ praat.

Als ik bij ___ ben, heb ik last van zweethanden.

Ik word nerveus wanneer ik in de buurt van ___ ben.

Ik kan niet goed slapen, omdat ik steeds aan ___ moet denken.

Beheersing van Liefdesgevoelens: Feit of Fictie?

Mensen twijfelen vaak aan de mogelijkheid om hun liefdesgevoelens bewust te beïnvloeden. ‘Mijn onderzoek heeft echter aangetoond dat individuen verschillende strategieën kunnen toepassen om hun liefdeservaringen te versterken of te verzachten. Simpele handelingen zoals het bekijken van foto’s van je partner kunnen de gevoelens van verliefdheid en genegenheid versterken, terwijl positief denken over je partner liefde en intimiteit kan vergroten. Aan de andere kant kan het focussen op negatieve aspecten van de relatie de intensiteit van verliefdheid verminderen.’

Misvattingen over verliefdheid

In een wereld vol tegenstrijdigheden en misvattingen over liefde, blijft het onderwerp intrigeren. Sommigen zweren bij liefde op het eerste gezicht en koesteren de overtuiging dat er slechts één grote liefde in het leven is. Anderen vinden liefde in de kleinste gebaren en momenten, verspreid over het alledaagse.

‘Ik werk momenteel aan een artikel over misvattingen rond liefde licht Langeslag toe. Het is nog in ontwikkeling, maar hier zijn enkele van de meest voorkomende misvattingen die ik tegenkom bij zowel leken als andere onderzoekers: Liefde is niet per se een puur sociaal proces; liefde is niet altijd positief of plezierig; liefde is niet oncontroleerbaar; liefde is niet slechts een emotie; er staat geen liefdespil op het punt om geïntroduceerd te worden; liefde is niet gelijk aan verslaving; en er is geen specifiek liefdes-gerelateerd hersengebied, neurotransmitter of hormoon. Het onthullen van deze misvattingen vereist meer onderzoek en een zorgvuldige selectie van wetenschappelijke bevindingen boven ideeën, suggesties en hypothesen van andere onderzoekers.’

Persoonlijke noot

Op de vraag of Dr. Sandra Langeslag zelf verliefd is en of ze haar uitkomsten van het onderzoek herkende zegt ze het volgende: ‘Ik ben getrouwd en heb twee kinderen. Na meer dan 10 jaar ben ik niet meer verliefd op mijn man, maar ik hou wel veel van hem en van mijn kinderen. Ik probeer de uitkomsten van mijn onderzoek (zoals over liefdesregulatie) wel in mijn voordeel te gebruiken, haha.‘

Dr. Sandra Langeslag (42) is op dit moment verbonden aan de universiteit van Missouri – St. Louis waar ze in haar nieuwe onderzoekslijn onderzoek doet naar de overeenkomsten én verschillen tussen liefde en verslaving.