Met Goed gevoel schreef zenmonnik Paul Loomans het vervolg op zijn eerste, zeer succesvolle boek Ik heb de tijd. In zijn eerste boek leerde hij ons ‘tijdsurfen’, in zijn tweede boek leert hij ons ’emotiesurfen’. Wij spraken de auteur.In jouw boek Goed gevoel zeg je: als we leren omgaan met negatieve emoties, kunnen die het medicijn blijken dat onze wonden kan helen en onze pijn kan verzachten. Maar hoe kunnen we die negatieve gevoelens leren omarmen?
‘Wanneer je je hoofd stoot tegen een balk, zul je waarschijnlijk jezelf uitfoeteren en tegelijk je spieren samentrekken alsof je wilt zeggen: pijn ga weg. Je verkrampt je lichaam. Het is dan alsof je aan de pijn zelf nog iets toevoegt, namelijk de gedachte dat deze pijn ongewenst is en zo snel mogelijk dient te verdwijnen. Door het verzet tegen de pijn, vergroot je hem. Als je deze weerstand weet op te heffen, zal ook de pijn verzachten. Hetzelfde principe gaat op voor geestelijke pijn. Als je geconfronteerd wordt met verlies, zul je je verdrietig voelen. Verdriet is geen aangename gewaarwording. Onbewust zul je waarschijnlijk een deel van het verdriet onderdrukken.
Het negatieve omarmen, betekent jezelf vertrouwd te maken met deze onaangename gewaarwording en het verdriet toestaan aanwezig te zijn. De bonus die je krijgt is dat je nu het verlies aan het verwerken bent en het verdriet zal afnemen.’
Wanneer ben je zelf tot inzicht gekomen?
‘In het boek beschrijf ik dit moment. Ik zit in de auto en door de muziek die ik heb aanstaan, word ik herinnerd aan een pijnlijk moment uit het verleden, het moment kort voordat mijn eerste vrouw Pauline overleed. We hadden een baby van 8 maanden oud. Mijn vrouw had een hersentumor in de laatste fase, wist dat ze ging sterven maar wilde gewoon thuis zijn en niet naar het ziekenhuis. Op een cruxiaal moment was de enige die aanwezig was en mij kon helpen een negenjarige buurmeisje, Lucie. Dat deed ze goed maar de situatie was voor mij omgeven door angst en wanhoop.Ik had deze hele scene plus enkele andere verdrongen naar een achterkamertje van mijn bewustzijn.
Op het moment dat de muziek in de auto vijftien jaar later mij terugbracht naar dit moment, was ik het onderwerp emoties al aan het onderzoeken. Dat maakte dat ik dit keer het gevoel bij deze herinnering niet wegdrukte maar toeliet. En inderdaad had dit tot gevolg dat ik hiermee de gebeurtenissen van destijds kon verwerken.’
Lukt het jou altijd om dit in praktijk te brengen?
‘Soms ben ik moe en val ik uit tegen mijn puberende dochter omdat zij iets naar mij roept wat mij kwetst. Maar wij (her)kennen deze situatie allebei. Als ik mij heftig geraakt voel, ga ik naar buiten en maak een wandeling. Daarbij zorg ik ervoor dat ik de emotie niet extra voed door in te gaan op allerlei negatieve gedachten. Daardoor zakt de emotie snel weg en kom ik weer tot rust. Mijn dochter heeft hetzelfde van mij geleerd. Als ze zich gekwetst voelt, gaat ze naar haar kamer. Misschien slaat ze de deur nog met een knal dicht. Dan duurt het even en vervolgens komt ze haar kamer uit en maken we het weer goed.’
Je bent zenmonnik en oprichter van de StressOntknoping. Wat was het kantelpunt in jouw leven dat jou deed beslissen je leven hier aan te wijden?
‘Dat moment heb ik in het eerste boek ‘Ik heb de tijd’ beschreven. Ik was acteur en regisseur met veel verschillende projecten tegelijkertijd. Daarnaast was ik verantwoordelijk voor het European Zen Centrum in Amsterdam en had een gezin met jonge kinderen. Ik had veel stress om dit allemaal goed te managen. Voor een monnik in een klooster is het gemakkelijk om zonder stress te leven. Midden in de maatschappij met een intens sociaal leven veel lastiger. Ik vond het een interessante uitdaging om de handschoen op te nemen en te kijken waar stress ontstaat en wat je eraan kunt doen.’
Hoe wordt je een zenmonnik?
‘In de richting van zen die ik beoefen, wordt de oude kloostertraditie gedeeld met een sociaal leven. Niet door water in de wijn te doen maar door ze op aparte momenten te beleven. Zo begin ik de dag met intensieve meditatie en breng ik veel van mijn vakanties door in de zentempel. Daar kun je de monnikswijding vragen aan de meester. Dit geeft je geen aparte verplichtingen of restricties maar wil vooral zeggen dat je de zenmeditatie beleeft als bron van jouw leven.’
Wat was voor jou de zwaarste beproeving tot nu toe? Of zie je het niet als beproevingen; de verleidingen, angst, verdriet, pijn.
‘Toen Pauline overleed, bleef ik alleen achter met onze dochter. Ik heb geen moment nagedacht maar de bladzijde omgedraaid, mijn theaterleven teruggeschroefd en ben voor mijn dochter gaan zorgen. Ik heb dit ervaren als een opdracht. Het was ook mooi, de relatie tussen papa en dochter. En ik denk dat de hele StressOntknoping, mijn huidige werk, indirect hieruit voortgekomen is.
Vervolgens ben ik teruggekeerd naar Nederland. Het bleek voor mij lastig hier werk te vinden in de theaterwereld, ik kende niemand en had een techniek geleerd die hier niet gangbaar was. Dat was iets wat ik niet verwacht had en als een moeilijke periode ervaren heb. Wat later is het overigens wel gelukt hier theateropdrachten te verkrijgen.’
Wanneer is de laatste keer dat je hebt gehuild?
‘Het laatst heb ik echt gehuild is drie jaar terug bij de dood van mijn vader. Wij hadden een bijzonder goede relatie. Ik heb toen één keer heel intens gehuild. Dat was een belangrijk moment voor de verwerking. Later was ik nog wel emotioneel, maar heb niet meer zo tranen gestort. Dat is ook typerend voor hoe ik begrijp dat verwerking kan plaats vinden. ‘Ontroostbaar verdriet’ ontstaat door de emotie tegen te houden. Het verdriet keert dan telkens weer terug, omdat het nog niet verwerkt is. Het is daarnaast belangrijk het volgende te begrijpen: Als je huilt bij verlies is dit een primaire reactie. Maar als je huilt bij tegenslag of omdat je je gekwetst voelt, is huilen niet de eerste maar een secundaire emotie. Huilen helpt dan niet om het voorgevallene te verwerken. Het kan zelfs een afleidingsmanoeuvre zijn om de klap niet echt te hoeven voelen. De primaire emotie bij dit soort situaties is schrik of pijn.
Mijn reactie bij tegenslag zal zich dus niet uiten door tranen te vergieten maar door de klap te voelen.’
Voor wie heb je Goed gevoel geschreven?
‘Goed gevoel is in principe voor iedereen geschreven, want we krijgen allemaal te maken met verlies en tegenslag. Veel van ons lijden en onze stress wordt veroorzaakt door het verzet dat wij plegen tegen emoties. We stokken onze gevoelens op en laten ze als oude wonden in ons voortwoekeren. Het boek geeft een praktisch handleiding en biedt ook begeleiding aan door geluidsopnames die je kunt beluisteren als je iets te verwerken hebt.
Overigens komen in het boek ook de positieve emoties als geluk, liefde en lachen aan bod. Goed begrip van deze gevoelens helpt ons ook te zien wat in het leven echt belangrijk is.’
Het thema van de Maand van de Spiritualiteit 2017 is Compassie. Wat betekent compassie voor jou?
‘Compassie betekent letterlijk meevoelen. Als iemand iets heftigs meemaakt en dit met je deelt, kunnen we de neiging hebben goede raad te geven of te vertellen over iets soortgelijks wat wij zelf hebben meegemaakt. Dat is echter een reactie van het verstand. In mijn ogen is het meest behulpzame wat je kunt doen: meevoelen met de ander. Je hoeft niet veel te zeggen, je helpt de ander door het hem mogelijk te maken bij zijn gevoel te komen en dit samen met jou te doorleven. Hierdoor kan hij tot verwerking komen.’
Winnen?
Wil je een van de drie exemplaren winnen van Goed gevoel?
Mail naar winactie@wendymultimedia.nl o.v.v. Goed gevoel. Vergeet niet je adresgegevens te vermelden.
De actie loopt tot 3 februari. Op deze prijsvraag gelden onze voorwaarden.
Tot volgende week! Janneke
Janneke is Hoofdredacteur Boeken bij bol.com en doet daar wat ze het allerliefste doet: inspireren en auteurs en lezers verbinden. Op televisie bij de NPO praat ze je iedere eerste vrijdag van de maand bij over de nieuwste boeken, en voor Wendy zoekt Janneke met liefde naar boeken die jou geluk brengen, je het leven even doen vergeten of juist extra laten sprankelen.
