In de rubriek ‘Vrouwen met impact’ spreekt WENDY met vrouwen die een verschil maken in onze maatschappij. Eén van deze inspirerende vrouwen is Gwendolyn (41), een afscheidsfotograaf die ooit begon als hobbyfotograaf. Inmiddels is ze meer dan tien jaar bezig, heeft ze haar eigen bedrijf en biedt ze een opleiding tot afscheidsfotograaf aan.

Hoe ben je begonnen als afscheidsfotograaf?

‘Toen de moeder van mijn beste vriendin overleed, werd ik gevraagd of ik de dag van de uitvaart beelden wilde maken. Ik had helemaal geen ervaring met afscheidsfotografie. Ik weet nog dat ik de reactie van mijn vriendin op de beelden enorm bijzonder vond. Ze zag dingen terug op die beelden die ze op het moment zelf niet bewust had meegemaakt. Daar is dat zaadje gepland. In die tijd was er nog geen opleiding voor afscheidsfotograaf, dus heb ik meerdere cursussen gevolgd. Inmiddels heb ik een diploma voor uitvaartondernemer, omdat ik dat vak beter wilde leren kennen.’

Wat maakt afscheidsfotograaf zo’n mooi beroep?

‘Dit vak is echt een soort roeping. De dood raakt mij enorm en ik wil graag betekenisvol zijn in die fase van mensen hun leven. Wat beelden voor mensen kunnen betekenen is enorm waardevol. Dat ik een puzzelstukje kan zijn in het proces wat na het verlies komt is heel dankbaar werk. Mensen zijn angstig om het woord blij te gebruiken in de combinatie met de dood. Maar als een familie mij belt na het kijken van de foto’s wordt het woord blij wel vaak gebruikt.

Zo ook bij fotografie voor mensen die weten dat er een overlijden aankomt. Die portretshoots vind ik net zo belangrijk. Ze weten dat de dood er voor hun dierbaren aankomt en willen de laatste momenten nog vastleggen. Ik creëer een beleving waarin we herinneringen gaan ophalen en toekomst plannen delen. Dan vraag ik bijvoorbeeld: ‘Waarom ben je zo trots op je dochter? Vertel haar dat eens’. De woorden die een moeder dan uitspreekt, het gevoel wat daarbij los gemaakt wordt, zie je terug op de foto’s.

Het brengt mensen hetzelfde; het zijn foto’s die je terugbrengen naar dat moment en je in elke vezel laat voelen wat je toen voelde om je te omringen met de troost waar je naar verlangt.’

Wat zijn de moeilijke kanten van het vak?

‘Uitvaarten van kinderen zijn het moeilijks want die zijn het oneerlijks. Ik word door ouders op hele intieme momenten toegelaten. Vaak worden kinderen thuis opgebaard en dan maak ik foto’s van een kindje dat in bed ligt. Maar het zijn ook de uitvaarten waarbij ik de diepste band heb met de nabestaanden. Ondanks de heftigheid van die dag maak je enorm veel impact.

Soms sta ik op een uitvaart waar ik veel bekenden tegenkom. Recentelijk heb ik een uitvaart gehad van een man net in de veertig, dus rond dezelfde leeftijd. Op de uitvaart waren mannen aanwezig, waar ik in mijn privéleven ook mee omga. Het is moeilijk om bekenden emotioneel te zien. Daarna kies ik er bewust voor om de dagen erna wat ruimte te nemen, om die emoties te verwerken’

Hoe ga je om met eigen emotie?

‘Pas als ik uit de situatie ben en in de auto stap, laat ik de emoties tot me doordringen. Soms heb ik een momentje nodig om de emoties die ik op de dag niet toe kon laten, te verwerken. Op werk moet ik toch presteren, en doen waarvoor ik ben gekomen. Ik laat de emoties niet in volledigheid toe. Daarna kan ik in de auto weleens een emotioneel nummer opzetten en een goed potje janken.

Als ik de foto’s thuis bewerk, kijk ik er weer professioneel naar. Het enige moment dat het me opnieuw kan raken is wanneer de beelden achter elkaar staan, met de muziek van de dienst op de achtergrond. Vaak kijk ik die beelden dan samen met de nabestaanden. Vaders, die meestal heel sterk zijn op de uitvaart, worden in zo’n intieme setting dan toch emotioneel. Dat mensen zich zo kwetsbaar durven te tonen, ontroert mij.’

Wat is jouw drijfveer?

‘Het winnen van de Dutch funeral Awards in 2022 voelde als een kroon op mijn werk. Om überhaupt genomineerd te worden moet je echt impact maken in de branche en in de samenleving. Dat de jury erkent dat ik op een innovatieve manier binnen de uitvaartbranche bezig ben, vind ik geweldig.

Ik stond te beelden te maken bij een uitvaart waar een jonge man zijn moeder had verloren. Opeens werd ik gebeld toen het Nederlands elftal speelde; een hele ongebruikelijke tijd. Ik kreeg een jongeman aan de telefoon die zei: ‘een vriend heeft zijn moeder verloren en ik wil hem graag de reportage cadeau doen’. Dan besef ik waarvoor ik het doe. Dat is het allergrootste compliment dat ik kan krijgen.’

Wat is jouw doel?

‘We moeten de dood niet wegstoppen. We weten als maatschappij niet hoe we om moeten gaan met rouwende mensen. Met mijn foto’s kan ik nabestaanden een stukje houvast geven. Mensen kunnen samen de beelden bekijken waardoor je een gesprek kan voeren, met bijvoorbeeld je kinderen. Het is geen eng onderwerp.

Ik wil dat fotografie bij uitvaarten gewoner wordt en dat mensen beseffen hoe waardevol het kan zijn. Ik werk nu met een team van fotografen en dat wil ik graag uitbouwen. Als je als nabestaande een fotograaf zoekt, wil je er niet tien hoeven te bellen voordat je er eentje gevonden hebt. Ik wil bereiken dat je maar één belletje hoeft te plegen om een fotograaf te vinden. Als je een bruiloft plant is een fotograaf standaard geregeld, dat zou bij een uitvaart ook zo moeten zijn.’

Eerste foto: Zeeuwslief fotograaf
Tweede foto: Gonnie Bax emotiefotograaf