Meike Bartels is hoogleraar ‘Genen en Geluk’ aan de Vrije Universiteit en onderzoekt wat ons nu echt gelukkig maakt. Wij interviewden Meike over die belangrijke vraag, want gelukkiger worden is iets waar we allemaal naar streven. Haar belangrijkste conclusies: stop met dingen doen die je ongelukkig maken en probeer te zijn wie je echt bent. Wat ook helpt: stop met oordelen over anderen.

Allereerst is het natuurlijk belangrijk om te weten wat gelukkig zijn precies inhoudt. Meike Bartels hanteert de volgende definitie van geluk: een persoon voelt zich goed en kan goed functioneren. ‘Dit is natuurlijk heel persoonlijk en is ook voor iedereen anders,’ vertelt ze. Geluk is voor iedereen anders, wat maakt dat het een subjectief onderwerp is. Hoe heeft Meike hier toch goed onderzoek naar kunnen doen? ‘We vragen aan mensen of ze op een schaal van 0 tot 10 kunnen aangeven welk cijfer ze aan hun leven geven. Ook vragen we of mensen tevreden zijn met hun leven en of ze als ze hun leven over mochten het anders zouden doen. Het is eigenlijk net zo goed te meten als depressie of persoonlijkheid.’

Geluksfactoren

Het geluk dat men ervaart hangt af van verschillende factoren. Een belangrijke factor is veiligheid. Als mensen zich veilig voelen in hun omgeving, draagt dat vaak bij aan hun geluksgevoel. ‘Naast veiligheid vinden mensen het ook belangrijk om het gevoel te hebben er voor iemand toe te doen. Voor sommigen zullen dit misschien heel veel vrienden zijn, terwijl anderen al genoeg hebben aan één dierbaar contact. Het is voor het geluksgevoel prettig als je het idee hebt dat er mensen om je geven. Er is soms een beeld dat je zoveel mogelijk vrienden moet hebben om gelukkig te zijn, maar daar geloof ik niet in.’

Eén van de vraagstukken waar Meike zich in heeft verdiept is de oorzaak dat de één gelukkiger is dan de ander. Meike vertelt hierover: ‘Ten eerste komt dat doordat we allemaal verschillend DNA hebben. De één heeft een hogere genetische aanleg voor geluk dan de ander. Voor sommigen is het dus makkelijker om gelukkig te zijn. Vervolgens zitten we ook allemaal in een andere omgeving. Die omgeving heeft ook nog eens een verschillend effect op ons, doordat we genetisch verschillend zijn. Als je hebt het over verschillen tussen mensen in geluksgevoel dan wordt 40% verklaard door genetische aanleg en 60% van de verschillen tussen mensen door de omgeving. De omgeving die je ervaart is ook weer afhankelijk van je DNA. Mensen zoeken op grond van hun DNA een andere omgeving uit en reageren er anders op. Het is erg met elkaar verweven.’

Zoektocht

We zijn allemaal hard op zoek naar ons eigen geluk, maar voor velen is dit een moeilijke zoektocht. Hoe komt het dat het soms zo moeilijk kan zijn om gelukkig te zijn? ‘Heel veel mensen laten zich leiden door adviezen van buitenaf, terwijl mensen over het algemeen het gelukkigst zijn als ze zo dicht mogelijk bij zichzelf blijven. Je moet jezelf afvragen: waar word ik gelukkig van? Dat is niet eenvoudig. We hebben natuurlijk een complexe maatschappij, waardoor er veel druk op mensen wordt gelegd. Het is daarbij ook heel belangrijk dat je de dingen waar je ongelukkig van wordt niet meer doet. We zijn soms wel goed in dingen uitproberen waar we gelukkig van worden, maar we durven het soms bijna niet te zeggen als iets ons niet gelukkig maakt, terwijl de rest van de wereld zegt dat je er wel gelukkig van wordt. De maatschappij verwacht soms dat je van bepaalde dingen gelukkig wordt, terwijl dat helemaal niet zo hoeft te zijn. Een voorbeeld hiervan is sporten. Er wordt altijd gezegd dat je van sporten gelukkig wordt. Dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Sommige mensen worden er zelfs diep ongelukkig van. Sporten is voor je fysieke gezondheid gezond, dus ik zal nooit adviseren om te stoppen met sporten. Wel adviseer ik om iets te zoeken wat jij prettig vindt aan bewegen. Dat hoeft niet per se hardlopen of naar de sportschool gaan te zijn. Zoek iets wat bij jou past. Een ander voorbeeld is yoga of mindfulness. Sommige mensen worden er heel gelukkig van, maar lang niet iedereen. Het is misschien wel lastig om te zeggen als je er niet gelukkig van wordt. Mensen reageren als snel van ‘dat kan niet’, maar dat kan wel. Je kan iets wat je eerst stom vond na een aantal jaar wel leuk gaan vinden, of andersom. Tegen de stroom in zwemmen is bijna altijd lastig, dat geldt voor alles,’ vertelt Meike.

Tips

Meike heeft wel een paar tips voor ons, zodat we onze zoektocht naar geluk een stukje makkelijker kunnen maken. ‘De eerste methode noemen we count your blessings. Bij deze methode schrijf je iedere avond even op wat je die dag gelukkig heeft laten voelen. Dit hoeft niet per se iedere avond, het kan bijvoorbeeld ook eens in de drie dagen. Waar het om gaat is dat je stilstaat bij waar je gelukkig van bent geworden, want dat vergeten we vaak. Je kunt jezelf bijvoorbeeld de vraag stellen waar je om hebt gelachen. Je kunt ook samen met je vrienden bespreken waar jullie de afgelopen week blij van zijn geworden. Het is belangrijk dat je je realiseert waar je geluksgevoel in heeft gezeten en dat tegen het licht houdt. Dat doen mensen nog te weinig. We zijn vaak geneigd om best veel te klagen over wat er allemaal tegenzit.

Een andere tip is practicing optimism. Dit houdt in dat je de positieve kant van dingen moet inzien. Dit is wel iets wat je echt moet trainen. Vaak zien we, zeker bij onverwachtse dingen, vooral de negatieve kant. Probeer ruimte te vinden om de positieve kant te zien van dingen die je meemaakt. Om niet altijd het glas half leeg te zien, maar juist halfvol. Dit kun je bijvoorbeeld doen door jezelf af te vragen wat je ervan hebt geleerd en wat je eraan over hebt gehouden. Nieuwe dingen zijn vaak spannend, maar hoeven niet per definitie slecht te zijn,’ aldus Meike.

Sleutel tot geluk

Volgens Meike ligt de sleutel tot geluk in twee factoren: zijn wie je bent en je realiseren dat iedereen anders is. ‘Het is heel belangrijk dat je bent wie je bent. Hierbij komt ook dat het belangrijk is dat we zoveel mogelijk accepteren dat iedereen verschillend is. Als je dat voor jezelf meer gaat accepteren, hoef je je ook minder druk te maken om anderen mensen en om wat zij doen wat jij niet begrijpt. Iedereen is anders. Het minder oordelen van anderen geeft ook veel energie. Zijn wie je bent en realiseren dat iedereen anders is zijn eigenlijk de twee belangrijkste factoren,’ vertelt ze.

Als je eenmaal zo ver bent dat je je persoonlijke geluk hebt gevonden, wil je dit geluksgevoel natuurlijk ook vasthouden. Dit doe je het best door je te realiseren waar dit geluk vandaan komt. Daarbij geldt dus ook dat je je nog steeds moet blijven realiseren wat de dingen zijn die juist níet gelukkig maken. Het belangrijkste is dat je je blijft ontwikkelen in de richting van hetgeen dat je gelukkig maakt. ‘Dat betekent helemaal niet dat elke dag heppie de peppie hoeft te zijn, zo is het leven natuurlijk niet. Je kunt je wel steeds bewust zijn waar je gelukkig van wordt en daar naar proberen te leven. Het is ook oké om je te realiseren dat je van sommige dingen ongelukkig wordt en dat sommige dingen niet goed bij je passen. De één is goed in het één en de ander is goed in het ander. Als je erachter komt waar je goed in bent en waar je gelukkig van wordt en dat blijft doen, dan volgt het geluksgevoel. Constant dingen doen waar je niet gelukkig van wordt werkt niet. Dan mag je ook zeggen: daar stop ik mee. Dat is helemaal niet erg.’

Lees ook deze artikelen: