Een op de vijf mensen is hoogsensitief. Maar wanneer ben je een hsp’er en wanneer ben je gewoon gevoelig? Belangrijk om te weten, want als hsp’er kun je vastlopen als je dit niet weet. Hsp-coach Felix Brabander van de HSP Academy legt uit hoe het werkt.
Hoogsensitiviteit is een onderwerp waar nu ruim 20 jaar in toenemende mate over wordt geschreven. De belangstelling is vooral gegroeid sinds 1996 met het verschijnen van het boek Hoogsensitieve Personen van Dr. Elaine Aron, een Amerikaanse psychotherapeute, onderzoekster en universitaire docente.
Aangeboren
Een op de vijf mensen blijkt hoogsensitief. Je word ermee geboren of niet. Het is dus niet iets wat je aanleert. Het zit echt in je systeem. Sommige mensen noemen het een persoonlijkheidskenmerk, maar dan wel een die erfelijk is en bepaald wordt door een fysieke eigenschap. Er is een groot verschil tussen gewoon gevoelig en hoogsensitief. Je bent hoogsensitief doordat je een zenuwstelsel hebt dat veel gevoeliger is dan dat van de meeste mensen. Er zijn gradaties, maar feitelijk zit er nauwelijks een filter tussen jou en de rest van de wereld. Alles komt enorm bij je binnen. Die geraaktheid heeft consequenties. Het leidt er niet alleen toe dat je erg makkelijk kan worden afgeleid van jezelf, maar ook dat je heel snel ‘vol loopt’ met al die prikkels en ‘energie’ van buiten. Zonder dat je het beseft word je al vanaf je geboorte door externe invloeden ‘geprogrammeerd’ om buiten jezelf te leven.
Afkicken van prikkels
Je aandacht ligt buiten jezelf. Je komt pas aan jezelf toe wanneer je leert afkicken van die externe gerichtheid. Dat vraagt echter eerst bewustzijn van wat er met jou gebeurd is vanaf je geboorte en wie je werkelijk bent. De extreme mate waarin HSP’s onbewust leren afstemmen op hun omgeving is iets waar je als HSP niet aan kunt ontsnappen. Deze constitutie helpt dan ook niet bij het ontwikkelen van een eigen identiteit, een sterke eigenwaarde en positief zelfbeeld. Het kan ook lange tijd duren voordat je ‘ontdekt’ dat je hoogsensitief bent. Veel HSP’s ontdekken het pas op latere leeftijd. Hoewel het confronterend kan zijn, valt er dan wel heel veel op z’n plaats.
Kwetsbaarheid
De essentie van hoogsensitiviteit is het vermogen tot diepe geraaktheid. Als je de energie om je heen weet te managen, dat wil zeggen doseren en selecteren, wordt die geraaktheid je grootste talent. Het gaat hier echter over kwetsbaarheid en dat is voor alle hoogsensitieve mensen de grootste uitdaging, omdat je met zoveel sensitiviteit aanvankelijk juist helemaal niet geraakt wilt worden. Het automatische defensiemechanisme is dan om jezelf af te schermen. Dit heeft als gevolg dat vrijwel alle HSP’s al vrij snel geen contact meer hebben met hun gevoel en in hun hoofd leven. Dit wordt nog eens enorm versterkt wanneer er in de opvoeding extra belastende zaken spelen. Er is meestal een (flinke) crisis voor nodig om dit weer om te keren. HSP’s zijn namelijk echte overlevers. En maar doorgaan tot je erbij neervalt. Dan pas volgt de conclusie: ik ben (blijkbaar) hoogsensitief en ik moet er nu echt wat mee.
Gestreste samenleving
Het onderwerp verspreidt zich de laatste tien jaar als een inktvlek. Er zijn vooral door hoogsensitieve mensen zelf veel initiatieven ontwikkeld om er meer bekendheid aan te geven door voorlichting, workshops, coaching, training en het schrijven van artikelen en boeken.Het thema leeft naar mijn idee ook steeds meer door onder andere de toenemende druk van een gestreste samenleving. Als je gevoelig bent heb je daar namelijk sneller last van, met een groter risico van overbelasting en zelfs burnout. Gevoelig zijn lag maatschappelijk altijd wat moeilijk en dat is eigenlijk nog steeds. Ook is het zo dat hoogsensitiviteit heel moeilijk uit te leggen is aan mensen die deze eigenschap niet hebben. Officiële instanties ontkennen het vaak en willen er zelfs niets van weten.
Bekendheid
Toch komen steeds meer hoogsensitieve personen (HSP’s) ermee naar buiten, vaak gedwongen door stress. En het wordt vanwege de grotere beschikbaarheid aan informatie dankzij internet makkelijker herkend door bijvoorbeeld vrienden en familie en dat helpt enorm. De vraag naar relevante informatie lijkt het aanbod echter nog steeds te overtreffen. De behoefte wordt steeds groter omdat de druk van buiten steeds groter wordt. Als je niet bewust leert omgaan met je hoogsensitiviteit wordt het onleefbaar. Als je ontdekt hebt dat je niet gewoon gevoelig bent maar echt hoogsensitief, dan wil je absoluut weten hoe je ermee om moet gaan en jezelf beter begrijpen. Ook bij ouders met een hoogsensitief kind is er een grote behoefte aan informatie: Hoe ga ik om met een kind dat hoogsensitief is en bijvoorbeeld niet meer naar school wil omdat alles teveel is en het niet wordt begrepen?
Creatief
De grote uitdaging voor de meeste HSP’s is om te leven vanuit hun eigen impulsen. Het kan jaren duren voordat je een krachtig zelfbesef ontwikkelt en je leert ontdekken wat je hier te doen hebt c.q. waar jouw leven over gaat. Een makkelijke eigenschap is het niet, vandaar dat er vaak nogal problematisch over wordt geschreven en gesproken. Zodra je echter leert om er goed mee om te gaan, komen ook de bijzondere creatieve, empathische en aanvoelende eigenschappen beter uit de verf. Het vermogen tot diepe geraaktheid is de kern.
Welke eigenschappen heb je als hsp’er?
1. Heel gevoelig voor indrukken, tot in detail
2. Zeer gevoelig voor sfeer in de zin van harmonie – disharmonie
3. Haarscherp voelen of dingen kloppen of niet
4. Sterk inlevingsvermogen en begrip
5. Mensen kunnen lezen, dwars door mensen heen kunnen kijken
6. Situaties doorgronden, snel aanvoelen wat er nodig is
7. Grote hang naar authenticiteit, puurheid en diepgang
8. Sterk rechtsvaardigheidsgevoel omtrent zowel zichzelf als de wereld.
Ieder van deze punten zijn extreem aanwezig. Bij ieder punt zit er een zeer positieve kant en een zeer negatieve kant. Het vraagt veel levenservaring om dit allemaal in balans te krijgen en te houden. En hoewel hoogsensitiviteit ook vele gradaties kent, heeft iedere HSP vergelijkbare uitdagingen, bij de een heftiger dan bij de ander.
Leren leven met hooggevoeligheid
Feit blijft dat je als HSP, door die diepere beleving van alles, toch echt anders in elkaar zit. Het gevoel van anders zijn draag je vaak al heel lang met je mee en daar komt naarmate je ouder wordt ook geen verandering in. Het wordt eigenlijk alleen maar sterker. Dat zal je moeten accepteren. Wat wel kan veranderen is dat je er meer vertrouwd mee raakt, het meer leert waarderen in jezelf. En als je er echt kleur in bekend, ga je ook meer in contact kunnen komen met anderen die dat ook gedaan hebben en dan wordt het weer leuker. Het is zeker mogelijk om als HSP een sterk gevoel van eigenwaarde te ontwikkelen. De voorwaarde is wel dat je deze eigenschap echt helemaal omarmt en niet nog ergens de neiging hebt om te willen zijn zoals alle anderen. In dat geval ga je namelijk weer structureel over je eigen grenzen heen en voordat je het weet zit je weer in de overspanning. Je bent het verplicht aan jezelf en je wordt er zelfs fysiek en mentaal toe gedwongen om totaal je eigen pad te gaan en er finaal mee op te houden om je op anderen te richten.
Positief
Voor de meeste HSP’s is dit een zeer moeilijk punt. De behoefte om steeds maar weer erkenning te zoeken buiten zichzelf kent zulke proporties dat het welhaast een onmogelijke opgave is om je los te scheuren van wat bonton en sociaal geaccepteerd is. Je dient jezelf op de eerste plaats te zetten, op een positieve manier, zodat het sterk aanwezige verlangen om iets voor anderen te betekenen ingebed is in een gezond lichaam en een gezonde geest.
Leven met hoogsensitiviteit betekent leven in een zuiverheid die garandeert dat je jouw systeem op geen enkele manier meer laat vervuilen door mensen, situaties, voeding, stress en energie. En ondanks dat HSP’s gebaat zijn bij juist totale ontspanning en afwezigheid van stress, vraagt omgaan met deze eigenschap een hoog bewustzijn/ alertheid die daar haaks op staat. Leven met hoogsensitiviteit blijkt in de praktijk leven met grote tegenstellingen. Het is Kunst met een grote K.
Felix Brabander is HSP-coach en oprichter van de HSP Academy, waar mensen die hoogsensitief zijn diverse workshops kunnen volgen. Hij schrijft regelmatig over hoogsensitiviteit voor wendyonline.nl
Voor meer informatie:
Lees ook:
Liesbeth Kamerling & Lieke Zunderdorp over hoogsensitiviteit en hun imperfecties
Wat te doen als je hooggevoelig bent
