fbpx

Twee effectieve manieren om te stoppen met piekeren

Per dag kan een mens wel tot veertigduizend verschillende gedachten hebben. Al deze gedachten leiden tot piekeren en onrust in ons hoofd. Louël De Jong schreef voor  365 Dagen Succesvol een artikel waarin ze uitlegt waarom het soms beter is om juist níet denken en stil te zijn.

Zo vaak ben ik in gedachten. In het bos, onder de douche, op de fiets.  Ik denk over van alles. Over hoe die deadline te halen, welk verjaardagscadeau te geven, wat te eten die avond. Vrij praktische zaken. Maar ook: waarom voelde ik mij onverklaarbaar niet prettig tussen die mensen op dat zeiluitje? Waarom vind ik vliegen steeds enger? Besteed ik wel genoeg aandacht aan mijn ouders? Waarom blijf ik het moeilijk vinden dat het leven gewoon niet altijd leuk kan zijn? Eigenlijk plopt er bij die emotionele vraagstukken nooit een hapklaar antwoord op. Hoe kan dat, terwijl mijn hersenen overuren draaien?

Albert Einsteins filosofie

Dat komt omdat we in een kringetje ronddraaien. Het kringetje van onze eigen gedachten. Jouw manier van kijken naar de dingen ligt vast. ‘Denken kan alleen maar denken over wat het al weet’, schrijft trainer/inspirator Jan Bommerez. Ook Albert Einstein deed hier beroemde uitspraken over: ‘Problemen kunnen niet worden opgelost op hetzelfde denkniveau als waarop ze veroorzaakt zijn’ en ‘Geen van mijn ontdekkingen is het gevolg van een proces van rationeel denken.’

Hoe dan? Hoe dan ‘dingen’ te weten komen?

Wij denkverslaafden moeten vaker stil zijn. Juist níet denken is de oplossing volgens wijzen, zoals ook Eckhart Tolle. Stil zijn zodat iets nieuws zich kan aandienen, zodat een bewustzijnssprong gemaakt kan worden. Ruimte maken voor zuivere intuïtie. Niet dat dat gemakkelijk is, je hoofd stil krijgen, maar de natuur in of een rustige ruimte opzoeken helpt.

Je kunt schrikken van je eigen woorden, meestal niet van je eigen gedachten

Of ga praten met iemand. Spreek hardop je zorgen uit. Als Albert Einstein aan het piekeren was, ging hij in stilte wandelen of mediteren, óf hij ging met een vriend praten. Waarom praten zo belangrijk is bij het oplossen van een probleem of vraag?

‘Het verbaliseren van je probleem is stap 1; het onder woorden kunnen brengen van je gepieker ís al een deel van de oplossing’, legt Damiaan Denys uit. Hij is neurowetenschapper, filosoof en hoogleraar psychiatrie aan de Universiteit van Amsterdam en afdelingshoofd psychiatrie van het Academisch Medisch Centrum (AMC). In 2015 was hij te gast in Zomergasten. ‘Je abstraheert op die manier in woorden. Je komt bijvoorbeeld tot het besef dat de onrust die je voelt jaloezie is. Stap 2: door het naar buiten brengen neem je afstand. Zo ontstaat een verschil tussen zijn en hebben. Ik ben niet jaloers of angstig, ik heb gevoelens van jaloezie of angst. Zo maak je de emotie tot object en haal je het uit jezelf.’

Door het uit jezelf te halen vereenzelvig je je niet meer ermee. Je kunt er van een afstandje naar kijken, wat altijd meer lucht geeft. ‘Daarbij: als je iets hardop uitspreekt, is dat meestal in bijzijn van anderen die reageren en reflecteren op jou. Dat is een dynamiek die zich in je eigen hoofd niet afspeelt. Daar vindt geen evaluatie plaats. Je kunt schrikken van je eigen woorden, meestal niet van je eigen gedachten.’ Ben je geen prater? Tip van Damiaan: schrijf je zorgen eerst op voordat je ze uitspreekt. Schrijven helpt trouwens sowieso en is minder confronterend.

Laat gedachten niet ronddolen

Stop dus in ieder geval met eindeloos analyseren, piekeren en opnieuw overdenken. Want denken kan alleen maar denken over wat het al weet – onthoud dat vooral. Maak je hoofd stil zodat er ruimte komt voor nieuwe ingevingen of ga praten. Laat het in ieder geval niet in jou ronddolen, hoe constructief je ook denkt te denken. En dan zul je zien dat het in veel gevallen niet zo erg of ingewikkeld is.

David de Kock en Arjan Vergeer zijn de oprichters van 365 Dagen Succesvol Het is hun grote missie dat Nederland het gelukkigste land van de wereld is. Om dat te bereiken, schrijven ze boeken en artikelen en organiseren ze programma’s, live en online, allemaal gebaseerd op de unieke 365 methodiek. Ook het artikel hierboven, komt voort uit die methodiek. Wil je meer weten over 365 Dagen Succesvol? Ga naar 365dagensuccesvol.nl

Lees ook deze artikelen die tips bevatten van 365 Dagen Succesvol:

Leer je kinderen veerkrachtig zijn met deze drie tips

5 mooie eigenschappen van introverte mensen

12 tips om je zelfvertrouwen te vergroten

Waarom hoogsensitieve mensen extra piekeren in deze tijd

Expert Hoogsensitiviteit Esther Bergsma signaleert dat veel hoogsensitieve mensen het moeilijk hebben in deze tijd. Eén van de redenen daarvoor is dat het hoogsensitieve brein snel in de pieker-modus schiet. Ze legt uit hoe het hoogsensitieve brein werkt en hoe je jezelf als HSP’er kunt beschermen in deze tijd.

Hoogsensitiviteit is een eigenschap waarbij je veel informatie uit je omgeving opmerkt en dat diepgaand verwerkt. Je combineert informatie die je waarneemt met wat je al weet en vrijwel automatisch komen ook de risico’s en kansen van een situatie naar boven.

Beren op de weg

Stel dat er op je werk een nieuw plan wordt gepresenteerd, dan zie je als hoogsensitief persoon direct alle problemen die dat op de werkvloer zou kunnen oproepen. Wat het plan betekent voor de klanten; zowel de negatieve als de positieve effecten. En welke gevolgen het heeft voor jullie team. Anderen zeggen misschien dat je ‘altijd beren op de weg ziet’. Maar dit is gewoon hoe je hoogsensitieve brein werkt (en vaak zal je achteraf gelijk blijken te hebben ook!).

Onzekerheid leidt tot piekeren

In deze onzekere situatie met het Corona-virus raken veel hoogsensitieve mensen overspoeld door hun eigen gedachten. Vaak gaan die over de gevolgen voor de maatschappij, omdat hoogsensitieve mensen erg gericht zijn op de groep. Maar natuurlijk ook over de gevolgen voor henzelf en hoe het nu verder moet. Een voorbeeld van de gedachtestroom die een nieuwsuitzending over Corona op kan leveren.

Piekergedachten over de feiten

Wat is dat Corona-virus nu precies? Lijkt het op de griep? Is het erger? In wat voor zin dan? Is het besmettelijker of dodelijker? Is iedereen vatbaar of alleen de meest kwetsbaren? Hoe beschermen we die kwetsbaren dan? Wat zou de beste methode zijn?

Piekergedachten over maatschappelijke gevolgen

Dit virus heeft wereldwijd al heel wat slachtoffers gekost. Wat verdrietig voor al die families. Hoe gaan die nu verder? Hoe gaat het met hun eigen werk en bedrijf? Zouden ze nu naast hun dierbare ook hun werk verloren zijn? Moeten ze misschien zelfs uit hun huis? Dit gaat heel veel gevolgen hebben voor heel veel mensen. De afgekondigde maatregelen op zich al. Wat betekent dit op lange termijn voor het milieu? Nu zie je veel positieve effecten op de luchtvervuiling. We kunnen dus wel de uitstoot verminderen. Maar hoe doen we dat straks? Komen er nieuwe regels over het gebruik van de auto? En hoe moet dat dan voor alle mensen die in regio’s wonen waar er geen goed openbaar vervoer is? Wat betekent het verbod op samenkomsten voor alle mensen die veel tijd en energie hebben gestoken in concerten en evenementen die nu niet doorgaan? Zij krijgen nu niet betaald voor al die uren. Redden ze dat wel? Gaan die evenementen later alsnog door? Of krijgen we als maatschappij andere normen over wat belangrijk is om te doen? Nu we met zijn allen ervaren dat het ook anders kan, kiezen we na de Corona-crisis dan nog voor dezelfde dingen? En zo niet, welke dingen laten we dan als eerste vallen? Laten we luxe-producten straks meer staan, nu we ervaren hebben wat echt belangrijk is? Of gunnen we onszelf straks alle luxe na de ontberingen? Welk effect heeft dat dan op bepaalde beroepsgroepen? Zullen die flexibel genoeg zijn om straks nieuwe bronnen van inkomsten te vinden? Of hebben we na de crisis veel meer mensen die onder bijstandsniveau moeten leven? Wat zouden we kunnen doen om ervoor te zorgen dat iedereen straks een goed leven kan hebben?

Piekergedachten over het gezin

Hoe zal dat voor onszelf zijn? Hebben wij nog wel ons inkomen aan het eind van de crisis. Blijf ik in dienst/ draait mijn bedrijf nog goed? Hoe zou ik om moeten gaan met een verminderd inkomen? Welk effect heeft dat op mijn relatie en mijn kinderen? Kunnen mijn kinderen straks niet meer sporten vanwege lagere inkomsten? Nu kunnen ze ook niet sporten, dus net als nu verzinnen we er vast wel iets op. Of zullen ze het dan heel erg vinden als zij anders zijn dan hun vriendjes? Eigenlijk ook wel lekker om niet steeds dat gehaast te hebben naar de trainingen. Om gewoon in alle rust te eten. Zouden we dat straks niet ook kunnen regelen? Dit heeft ook voor ons als gezin wel voordelen. Maar aan de andere kant voel ik ook de spanning bij mijn partner / kinderen. Hoe kan ik het makkelijker voor hen maken? Doe ik het wel goed?

Piekergedachten over wat anderen vinden

Bij anderen lijkt het makkelijker te gaan. Die hebben leuke foto’s over ‘gezellig samen thuis’ op sociale media. Bij mij voelt het als een worsteling elke dag. Wat doe ik verkeerd? Maak ik het mezelf te moeilijk? Anderen lijken het minder nauw te nemen met de regels. Die gaan wel gewoon erop uit. Ben ik weer het braafste meisje van de klas? Maar we moeten het toch met z’n allen doen? Als ik boodschappen ga halen heb ik al het gevoel dat ik anderen veroordelend zie kijken. Maar ik haal echt niets extra’s. Dat is niet sociaal. Toch heb ik het gevoel dat ik het niet goed doe. Ik voel me zo lamgeslagen en verdrietig. Maar waarom? In ons gezin is niemand ziek. Niemand is ontslagen. Er zijn zoveel mensen die het slechter hebben. Ik zou me dankbaar moeten voelen. Anderen vinden me vast weer ‘te negatief’. Hoe kan ik het goed doen?

Piekergedachten over jezelf

Hoe kan ik dit allemaal goed aanpakken? Ik zie dat mensen er het positieve uit halen. Dat ze anderen gaan helpen, nieuwe projecten opzetten, inspirerende acties beginnen. Dat zou ik ook graag doen. Maar het idee alleen al leidt tot stress. Ik heb alle energie nodig om me staande te houden. Hoe kan ik uit dit gevoel komen? Ik wil niet als een bang muisje deze crisis overleven. Ik heb veel te geven. Ik kan wat betekenen! Ik weet gewoon niet goed wat ik nu moet doen.

Zelfkritisch

Hoogsensitieve mensen zijn vatbaar voor piekeren doordat zij de informatie uit hun omgeving diepgaand verwerken. Deze onzekere periode versterkt dat. De positieve kant is dat hoogsensitieve mensen zich erg bewust zijn van de gevolgen van hun gedrag op de groep. Ze zullen eerder kiezen voor wat goed is voor de maatschappij, dan wat goed is voor henzelf. Wat een groot nadeel is in deze tijd is dat ze steeds heel kritisch zijn op zichzelf. Ze hebben nu helemaal het gevoel dat ze het goed moeten doen. Dat legt een enorme druk op hen. Tegelijkertijd voelen ze alle onrust en emoties van anderen alsof die van henzelf, wat ook zeer uitputtend is.

Wees lief voor jezelf

Als hoogsensitief persoon zal je altijd een complexe manier van denken houden, zo werkt je brein nu eenmaal, maar je kunt er wel anders mee om gaan. Beperk bijvoorbeeld het aantal momenten dat je nieuws kijkt of leest over Corona. Zorg dat je daarna echt uit je gedachtenloop komt door iets anders te doen waar je ook je aandacht bij nodig hebt. Zo focus je op iets anders en doorbreek je de piekergedachten. Wees extra lief voor jezelf. Leg nadruk op de dingen die je goed hebt gedaan. Van nature ben je als hoogsensitief persoon zelfkritisch, maar dat verhoogt op dit moment de stress te sterk. Vier daarom de succesjes. Je zult merken dat je gemoed beter wordt en je meer energie overhoudt.

Esther Bergsma is expert Hoogsensitiviteit, sociaal-wetenschappelijk onderzoeker, spreker en auteur van “Hoogsensitieve kinderen” en “Het hoogsensitieve brein”. Zij richtte het online platform Hoogsensitief.NL op voor meer (h)erkenning voor HSP. Wil je meer over hoogsensitiviteit te weten komen? Neem dan een kijkje op dit YouTube kanaal en Instagram-account.

Ben je benieuwd naar meer artikelen over hooggevoeligheid? Lees dan ook:

Waarom hoogsensitief zijn kan voelen als een gevangenis (en hoe je daar uitkomt)

Wat maakt een hoogsensitief kind zo speciaal?

Hooggevoeligheid: aangeboren of aangeleerd?

Waarom vrouwen meer piekeren dan mannen

Je vraagt wekenlang aan manlief of hij een schilderij wil ophangen. Uiteindelijk gaat hij er mee aan de slag. Hij loopt naar boven en komt onderweg de wasmand, zijn eigen sporttas en wat wc-rollen tegen. Hij stapt er doodleuk overheen. Als je aan hem vraagt waarom hij die spullen niet mee naar boven nam, heeft hij geen idee waar je het over hebt. Hij was bezig met een schilderij ophangen en heeft daardoor geen aandacht voor iets anders. De gedachten van mannen en vrouwen kunnen zo langs elkaar heen lopen. Maar hoe kan dat? Onze brein-expert, Charlotte Labee, legt het uit. 

Verschil tussen mannen en vrouwen

Er is een verschil tussen het mannenbrein en het vrouwenbrein. Naast een ander hormoonhuishouden hebben we te maken met een verbindingsbrug die de linkerhersenhelft met de rechter verbindt. Deze brug is bij vrouwen breder dan bij mannen. Wat betekent dat vrouwen op microniveau (details) en mannen op macroniveau (groter plaatje) denken en handelen. Vrouwen piekeren meer op relatiegebied en mannen meer op taakgebied. Een vrouw zal dan ook veel meer bezig zijn met: ben ik wel goed genoeg voor mijn partner en doe ik het wel goed voor mijn kinderen? Terwijl een man eerder zal denken: hoe kan ik dat schuurtje aftimmeren of hoe rijd ik het beste naar de plek van de vakantiebestemming?

Vrouwen piekeren meer dan mannen

Een onderzoek van de universiteit van Leiden wijst uit dat zowel mannen als vrouwen gemiddeld 1 keer per week piekeren. Daarentegen piekeren vrouwen 50% vaker dan mannen. Hoe dat kan? Dat start in de programmatie en ontwikkeling van de hersenen.

Piekeren kost ons enorm veel tijd, vooral de gedachten die ons soms dagenlang mee terug nemen naar een bepaald moment. Dat ene gesprek waarin je beter iets anders had kunnen zeggen, of die opmerking van iemand die nog door je hoofd spookt en die weer andere gedachten veroorzaakt. Wat als ik morgen mijn examen niet haal… Stel dat ik afgewezen wordt op die sollicitatie… misschien had ik beter anders kunnen reageren, dan had ik me nu niet zo rot gevoeld… Zijn dan ook veel voorkomende gedachten die door je hoofd kunnen spoken. Van een onafgerond to-do-lijstje, tot het opruimen van je spullen. Het zijn allemaal momenten dat jij afgeleid bent van datgene waar je mee bezig hoort te zijn. Een onderzoek van Harvard wijst uit dat wanneer je afgeleid bent, je geen geluk kunt ervaren. En ruim 40% van jouw tijd zijn je hersenen afgeleid.

“Mannen zijn veel beter in hun hoofd leegmaken dan vrouwen, vrouwen kunnen dagenlang malen.”

Actiever brein

Uit onderzoeken blijkt dat het vrouwenbrein actiever is dan het mannenbrein. Wat voornamelijk geldt voor de prefrontale cortex, wat ik ook wel de PA van ons hersensysteem noem. Die aan het einde van de dag uitgeput en vermoeid kan zijn. Dit deel van het brein is belangrijk bij impulsbeheersing en concentratie. Maar ook het limbisch systeem staat ermee in contact, het gedeelte wat onze emoties beïnvloedt. Wat zou kunnen verklaren waarom alzheimer vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen, het brein is eerder opgebrand. De rek is eruit en het verouderd sneller. Vrouwen blijken dan ook veel vatbaarder te zijn voor depressies, burn-outs en alzheimer. Terwijl bij mannen vaker ADHD voorkomt en antisociale gedragsstoornissen.

De hersenen van de man bestaan, zoals Mark Gungor mooi uitlegt, uit verschillende boxen, iedere box heeft een onderwerp. Sporten, werk, kinderen, relatie, vrienden, eten en zichzelf en er kan maar 1 doosje tegelijk geopend worden. Als je bezig bent met de kinderen, dan moet je het niet ineens hebben over de boodschappen, want dan kan het brein van de man je totaal niet meer volgen. Dan is er nog the nothing box, waardoor mannen aan niks kunnen denken.

Wellicht is bovenstaand inzicht een reden om het functioneren en handelen van het andere geslacht vanuit een ander inzicht te bekijken. Vanuit een biologische functie waarin de gedachten van mannen en vrouwen van elkaar verschillen en niemand daar iets aan kan doen.

Over Charlotte

Na een fikse burn-out kreeg Charlotte Labee verlammingsverschijnselen en belandde bijna in een rolstoel. Na nog flink wat tegenslagen op zakelijk en privégebied (haar kledinglijn ging failliet en ze kreeg baarmoederhalskanker) hervond zij haar geluk onder andere in het geven van lezingen. Ze volgde diverse opleidingen en trainingen, waaronder Orthomoleculaire opleiding, tot voedinsgexpert tot de verdieping in de neuroscience, NCE, NLP en BMR. Ze ontdekte dat de hersenen een grote rol spelen in de weg naar een happy life in balans. En daar is niks moeilijks aan. Met haar methode ontdek je wat jij nodig hebt om helemaal jezelf te kunnen zijn.

Onderzocht: er is een relatie tussen werkstress en slaap + tips

Arbeidspsycholoog Michelle Van Laethem onderzocht de relatie tussen werkstress en slaap. Met dit onderzoek promoveerde ze aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ze kwam erachter dat als je veel (werk)stress ervaart, je meer piekert en slechter slaapt. Maar het geldt ook andersom: als je slecht slaapt pieker je meer en ervaar je meer (werk)stress. Wij vroegen haar wat stress met je kan doen en ze geeft tips welke dingen je als werkgever, maar ook als werknemer zelf, kunt doen om de vicieuze cirkel te doorbreken:

1. Wees je bewust van het probleem

Je moet eerst weten dat er een probleem is voordat je er wat aan kunt doen. Dus als je extreem veel werkstress hebt over een langere periode, of als je veel piekert of slecht slaapt, dan moet je daar wat aan gaan doen. En omdat deze drie problemen samen kunnen hangen is het belangrijk dat je je niet alleen op één probleem focust. Want als je bijvoorbeeld veel stress hebt en je daardoor slecht slaapt, moet je niet de hele nacht gaan doorwerken om de stress te verminderen, maar moet je er juist op letten dat je zorgt voor een goede nachtrust.

2. Vertel je leidinggevende erover

Houd je leidinggevende op de hoogte van eventuele werkstress- of slaapproblemen, bespreek mogelijke oplossingen voor bijvoorbeeld hoge werkstress. Je werkgever heeft er immers ook geen voordeel aan als je op een gegeven moment uitvalt omdat je te veel stress ervaart en dit consequenties heeft voor je gezondheid.

3. Tijd om te herstellen

Zorg ervoor dat je in je vrije tijd voldoende activiteiten onderneemt die je hoofd leeg maken zoals bijvoorbeeld hardlopen (of een andere sportieve activiteit), sociale activiteiten of gewoon een leuk boek lezen. Maar ook meditatie-oefeningen kunnen helpen om je te ontspannen en de stress en piekergedachten even opzij te zetten. Natuurlijk is een goede nachtrust ook zeer belangrijk, dus ga op tijd naar bed en zorg voor een bevorderende slaapomgeving. Een koele, donkere, rustige, geventileerde slaapkamer en geen alcohol of cafeïne voor bedtijd helpen hierbij.

4. Let op elkaar

Merk jij dat je partner vaak niet in slaap komt ‘s avonds in bed? Praat er dan over en probeer samen oplossingen te vinden voor het piekergedrag, maar ook voor de onderliggende problemen. Iedereen vindt het namelijk fijn om hulp te krijgen van een ander. Samen tot een oplossing komen gaat ook vaak sneller en beter. 

‘Stress- en slaapproblemen verminderen je geluksgevoel’

Michelle is ook bezig met een onderzoek waarbij de relatie tussen stress en technologie onder de loep wordt genomen, zo vertelt ze: ‘Het lijkt er wel op dat het gebruik van bijvoorbeeld smartphones  een rol zouden kunnen spelen in de stress-pieker relatie.’ Verder vroegen wij de stress-expert ook over wat stress met je lichaam en geest doet: ‘Stress over een lange periode en slecht slapen is zeker niet goed voor je geluksgevoel. Het is waarschijnlijk geen toeval dat stress vaak een grote rol speelt bij gezondheidsproblemen. Zo heeft onderzoek uitgewezen dat stress gerelateerd is aan cardiovasculaire problemen, angststoornissen en depressies. Ik denk dat het inperken en het kunnen loslaten van stress, maar ook een goede nachtrust, zouden kunnen bijdragen aan iemands geluksgevoel.‘ 

Weg stress met WENDY Workshop ‘Minder stress’

Zou jij willen leren om iets relaxter in het leven te staan? WENDY ontwikkelde in samenwerking met stressdeskundige Suzan Kuijsten een online workshop ‘Minder stress’. De workshop duurt vier weken.

workshop stress