Elsemieke kreeg negen jaar geleden de diagnose borstkanker. Na intensieve behandelingen begint ze met een fotografieproject om de kracht en schoonheid van kankerpatiënten vast te leggen. Gedeelde ervaringen hebben haar perspectief op het leven veranderd, waarbij ze anderen wil inspireren.

‘Een van de meest uitdagende momenten voor mij was het besef dat ik mijn haar moest afscheren. Terwijl ik onder de douche stond, zag ik enkele minuten later het putje vol met haren. Het voelde als het verlies van een stukje van mijn identiteit. Plotseling was voor iedereen duidelijk dat ik ziek was. Voorheen kon ik nog een façade opzetten, maar nu liep ik kaal rond en moest ik een muts of pruik dragen om naar buiten te gaan. Zelfs mijn wimpers en wenkbrauwen gaven me niet langer het vertrouwde uiterlijk.’

Diagnose

‘Ik zat op Curaçao voor mijn stage toen ik voor het eerst een knobbeltje in mijn borst voelde. Ik heb een dokter bezocht en zij dachten dat het weleens een cyste kon zijn, dit konden zij daar weghalen. Toch deed ik dit liever in Nederland. Ik had nog maar twee maanden stage en wij waren het er allemaal over heen dat de kans op een tumor nihil was: ik was nog jong, pas 21, en het zat niet in de familie. Toen ik terugkwam in Nederland, ben ik naar de dokter gegaan. Ze zeiden tegen mij dat ze niet dachten dat er iets slechts uit het onderzoek zou komen, want ik was natuurlijk nog zo jong. Het protocol van mijn huisarts was dat je het toch altijd even moet laten checken in het ziekenhuis. 

In het ziekenhuis werd een echo gemaakt. De dokter zei dat de kans groter was dat ik de loterij won dan dat ze iets slechts zouden vinden in de scan. Met een gerust hart ging ik naar huis. De volgende dag werd ik gebeld met het nieuws dat het toch niet goed was. Ik had borstkanker. Dan begint de hele achtbaan. Uiteindelijk bleek het dat het niet was uitgezaaid en het goed te behandelen is, maar zeker op zo’n jonge leeftijd is het erg heftig. Je leven staat stil terwijl iedereen en alles in de bloei van hun leven doorgaat.’

Uitzonderingsgeval

‘Mijn omgeving reageerde geschokt op de diagnose: hoe kon iemand van mijn leeftijd nou borstkanker hebben? Ik volgde een opleiding in de sportwereld en voelde me in topconditie. En dan, uit het niets, dit verwoestende nieuws. Na de diagnose in de zomer, onderging ik slechts twee weken later een borstsparende operatie, waarbij de tumor werd verwijderd. Dit werd gevolgd door 25 sessies van bestraling gedurende vijf weken, op elke doordeweekse dag. Vervolgens onderging ik nog acht chemotherapie behandelingen, een jaar immuuntherapie en een vijf jaar hormoontherapie.

Het was een ongelofelijk lange en uitputtende reis. Op dat moment was ik ook student, en door de behandelingen moest ik een volledig jaar stoppen met mijn studie. Na de intensieve chemotherapie periode keerde ik terug naar een fulltime baan. Het was opmerkelijk om te zien hoe mijn lichaam, ondanks mijn jeugdige leeftijd, krachtig genoeg was om de draad weer op te pakken. Maar toen de chemotherapie voorbij was, stortte ik een beetje in een zwart gat, want mijn leven had een ander ritme gekregen. Ik had de behoefte om iets concreets in handen te hebben, om mijn leven weer vorm te geven. Daarom besloot ik weer fulltime te gaan werken, wat verrassend goed ging. Ik had bijvoorbeeld geen last had van vermoeidheid of concentratieproblemen.’

Innerlijke en uiterlijke strijd

‘Na elke chemotherapie sessie trok ik voor een week naar het huis van mijn ouders, op dat moment woonde ik namelijk in Nijmegen. Ze stonden klaar om voor me te zorgen, wat een warme, geruststellende omgeving creëerde. Desondanks worstelde ik intern met een dilemma. Ik wilde na niet afhankelijk zijn of anderen tot last zijn, ondanks het comfort van mijn vertrouwde omgeving met zorgzame familieleden. Tegelijkertijd besefte ik me dat ik op mijn 21e juist zelfstandig moest leren zijn. Tijdens die weken bij mijn ouders, voelde ik me vaak hondsberoerd, en ik bracht het grootste deel van mijn tijd door in bed.

Een van de meest uitdagende momenten voor mij was het besef dat ik mijn haar moest afscheren. Terwijl ik onder de douche stond, zag ik enkele minuten later het putje vol met haren. Het voelde als het verlies van een stukje van mijn identiteit. Plotseling was voor iedereen duidelijk dat ik ziek was. Voorheen kon ik nog een façade opzetten, maar nu liep ik kaal rond en moest ik een muts of pruik dragen om naar buiten te gaan. Zelfs mijn wimpers en wenkbrauwen gaven me niet langer het vertrouwde uiterlijk.

Dit had een aanzienlijke impact op mijn zelfvertrouwen. Het kostte me veel moed om de deur uit te gaan, vooral naar plaatsen waar ik niet bekend was. Als ik me enigszins goed voelde, overwoog ik af en toe om een drankje te doen in de stad, maar dan moest het wel een rustige locatie zijn waar ik niet voortdurend werd aangestaard. Het was een emotionele en mentale strijd om mijn zelfbeeld te behouden in een wereld die me anders zag.’

Steun van omgeving

‘Ik ervaarde een overweldigende hoeveelheid steun tijdens mijn behandeling. In het ziekenhuis merkte ik dat ik een beetje een uitzondering was. Vooral vanwege mijn jonge leeftijd, werd ik met extra aandacht omringd. Iedereen kende me bij naam, en voor mijn behandelingen hoefde ik nooit lang te wachten. De artsen zeiden altijd direct: wacht maar even in de wachtkamer, dan ga ik meteen aan de slag. Mijn situatie als jonge borstkankerpatiënt maakte dat ik een beetje in de watten werd gelegd.

Ik werd zelden alleen gelaten; bij elke chemotherapie- en immuun therapiesessie waren er altijd vrienden en familieleden die met me mee gingen. Hoewel ik soms de behoefte had om deze uitdaging alleen aan te gaan, waren deze dierbaren er altijd om me te steunen.’

Fotografie en herstel

‘Mijn perspectief op het leven is grondig veranderd. Kanker heeft me met de neus op de feiten gedrukt: het leven is fragiel en kan zo voorbij zijn. Hierdoor heb ik geleerd om te genieten van de kleine dingen, zoals een mooie, zonnige dag. Deze bewustwording heeft mijn zelfvertrouwen versterkt en me geleerd om goed voor mijn lichaam te zorgen en mijn grenzen te respecteren.

Tijdens mijn behandeling vroeg de huisgenoot van een vriendin, die bezig was met haar opleiding fotografie, of ik geïnteresseerd was in een fotoshoot. Deze uitnodiging was behoorlijk spannend voor mij. Ik moest me hiervoor ontzettend kwetsbaar opstellen. Een aantal jaren na de behandeling besefte ik pas echt de onschatbare waarde van die foto’s. Ze vormen het enige tastbare bewijs van hoe ik eruit zag en me voelde tijdens die zware periode. En als ik dan terugkijk zie ik hoe diep ik eigenlijk heb gezeten en hoe hard ik heb gevochten om uit die put te komen en beter te worden.

Enkele tijd na mijn behandeling ben ik zelf met fotografie begonnen, Studio Laset, nadat ik deze foto’s per toeval weer tegenkwam. Dit bracht me tot het inzicht dat ik hier iets mee moest doen. Niet alleen wil ik mijn eigen verhaal delen, maar ik wil ook de emotionele lading van deze foto’s overbrengen naar anderen die een vergelijkbare reis doormaken. Ik wil laten zien dat, ongeacht hoe diep ze ook zitten en hoe moeilijk de strijd is, ze nog steeds prachtige mensen zijn. Ik wil de vastberadenheid die deze foto’s uitstralen vastleggen, zodat anderen er op dat moment en in de toekomst naar kunnen kijken en inspiratie kunnen vinden.’

Foto gemaakt door Elsemieke

Gedeelde ervaring

‘Ik heb veel positieve reacties ontvangen op de fotoshoots. De verhalen van de mensen die ik heb gefotografeerd, zijn stuk voor stuk bijzonder. Mijn eigen ervaring met kanker stelt me in staat om een sterke connectie te maken met hen, wat de fotoshoots extra waardevol maakt. Voorafgaand vinden mensen de shoot vaak spannend, maar door onze gedeelde ervaring kunnen we een sfeer creëren die de spanning wegneemt. Het geeft een warm gevoel en het feit dat ik begrijp wat ze doormaken, helpt hen om zich kwetsbaar op te stellen.

Belangrijk vind ik dat alleen eventuele reiskosten in rekening worden gebracht, verder bied ik de shoot kosteloos aan. Tijdens een ziekteperiode worden mensen geconfronteerd met veel financiële kosten. Het is voor mij essentieel dat ze een blijvende herinnering hebben aan deze moeilijke tijd. Mijn intentie is niet om er winst mee te maken.’

Kracht van fotografie

‘Het fotografieproject heeft me aanzienlijk geholpen in mijn eigen genezingsproces. Wanneer ik een vrouw voor de camera heb gehad en haar verhaal heb gehoord, voel ik me sterker worden. Het project heeft me ook geholpen me minder eenzaam te voelen, omdat er weinig jonge vrouwen zijn die kanker hebben meegemaakt. Het geeft me een diep gevoel van voldoening als ik zie hoeveel betekenis ik kan hebben voor anderen.

Bij het fotograferen van vrouwen met kanker richt ik me altijd op hun ogen, omdat daar een enorme kracht schuilt. De ogen vertellen veel. Mijn doel is om mensen eerst op hun gemak te stellen, zodat ze zich comfortabel voelen voor de camera. Soms laat ik ze eerst wat bewegen, zodat ze ontspannen raken. Op een gegeven moment laten ze hun emoties zien, en soms leidt dat tot tranen. Het is een intens proces waarin ze zich bevinden.’

Samen sterk

‘Er was een specifieke vrouw die ik heb gefotografeerd samen met haar vriend. Vaak brengen vrouwen iemand mee ter ondersteuning. Deze vrouw wilde graag met haar vriend op de foto, zodat ze later een herinnering zou hebben aan wat hij voor haar heeft betekend tijdens die moeilijke periode. Uiteindelijk werd de fotoshoot een soort ‘liefdesshoot’ voor het stel, en je zag al haar angst en verdriet geleidelijk verdwijnen. Dit liet echt zien welke positieve invloed de steun van je omgeving kan hebben. Dit raakte me diep en was een bron van inspiratie. Daarom vraag ik nu altijd aan vrouwen of ze een dierbare willen meenemen voor de fotoshoot.

Ik hoop dat mensen de schoonheid en kracht zien van iemand die het erg zwaar heeft. Je denkt bij kanker aan een ziek persoon die vaak in bed ligt, maar mensen in zo’n proces zijn veel meer dan dat. Ik hoop dat mensen zien dat je naast je ziekte gewoon een mens bent.’