De Ierse Ibrahim Halawa bracht vier jaar van zijn leven door in een Egyptische gevangenis. Op zijn 17e werd hij samen met zijn drie zussen opgepakt tijdens gewelddadige protesten in Cairo. Dit waren protesten tegen de afzetting van de toenmalige Egyptische president Morsi. De zussen van Ibrahim werden na twee maanden al vrijgelaten, maar voor hem werden het uiteindelijk 48 maanden gevangenschap. Dankzij het werk van Amnesty werd hij uiteindelijk bevrijd. Ibrahim is het levende bewijs van het werk van Amnesty en nu zet hij zich, net als Amnesty, in voor de mensenrechten.

Foto: Joey Rietveld

Wat is er precies gebeurd in Egypte?

‘Mijn ouders komen oorspronkelijk uit Egypte, dus eigenlijk gaan we ieder jaar naar Egypte om familieleden en vrienden die daar nog wonen op te zoeken. Ik was net klaar met studeren, dus ik had zin in een heerlijke vakantie en om te genieten van de zon. Maar dat liep toch heel anders. Tijdens protesten voor democratie in Egypte werden twee vrienden van mij doodgeschoten nadat zij zich hadden geuit en opkwamen voor hun mening. Meer niet. Ik werd boos op het Egyptische regime en ging protesteren voor vrijheid. Ik werd gearresteerd en ervan beschuldigd anderen te hebben aangezet om geweld te gebruiken. Dat was het begin van mijn vier jaar gevangenschap.’

Hoe heb je die jaren in de gevangenis ervaren?

‘Vergeet alles wat je hebt gezien in films of series. Het is echt 1000 keer erger dan dat. Zodra je de gevangenis in komt, wordt je uitgekleed, kaalgeschoren en mishandeld. Het eerste jaar was sowieso het zwaarst. Ik wist dat mijn zussen net als ik door een helse periode gingen. Ik werd veel gemarteld door cipiers om de meest onbenullige dingen. Een cipier vroeg waar ik vandaan kwam, dus ik zei dat ik uit Ierland kwam en vervolgens werd ik geslagen met een ijzeren ketting. Dat was normaal. Iedere ochtend wanneer de deur van mijn cel openging, stond ik eigenlijk te wachten om weer gemarteld te worden. Echt onmenselijk!

Ik ben in totaal negen keer overgeplaatst naar een andere gevangenis. Dit werd expres gedaan, omdat je anders “machtig” binnen één gevangenis zou kunnen worden door bijvoorbeeld te werken. Doordat je telkens in een nieuwe gevangenis komt, moet je weer van begin af aan beginnen. En dat begin is altijd een marteling.’

Hoe waren de leefomstandigheden in de gevangenis?

‘De leefomstandigheden waren verschrikkelijk. Ik leed ontzettend veel honger. Toen ik de gevangenis in ging, woog ik ongeveer 120 kilo, maar na een paar maanden woog ik nog maar 75 kilo. Een keer in de week kreeg je eten van familie, maar de bewakers namen daar een deel van. Als mijn moeder een maaltijd voor zeven personen maakte, voor mij en mijn medegevangenen, dan hielden we maar een maaltijd voor drie personen over omdat de bewakers een deel voor zichzelf hielden. Ze namen zelfs kleding van gevangenen in als ze die mooi vonden.’

Hoe wist Amnesty dat jij in Egypte gevangen zat?

‘Mijn zussen zaten natuurlijk ook twee maanden bij mij in de gevangenis, maar die werden toen al vrijgelaten. Toen zij terug in Ierland waren, gingen ze naar het kantoor van Amnesty. Daar hebben zij mijn situatie helemaal uitgelegd.’

Wat was de reden dat Amnesty jou uit de gevangenis kreeg?

‘Ik was onschuldig, maar zat toch in de gevangenis. Amnesty komt op voor de mensenrechten. In dit geval beschermden ze mij van de strijd  tegen politiek geweld. Zij zijn in actie gekomen voor gerechtigheid, vrijheid, menselijke waardigheid en gelijkheid. Ze hebben dus een vuist gemaakt tegen het onrecht dat ze mij hebben aangedaan en dat is mijn geluk en redding geweest.’

Voel je je nog weleens angstig?

‘Ja, soms voel ik me nog wel eens angstig. Ik kan me nog herinneren dat ik net vrij was. Ik zat in een hotel in Egypte te wachten totdat ik terug naar Ierland zou gaan. In het hotel voelde ik de angst om weer gearresteerd te worden, omdat de politie daar in de buurt was. Ik was bang dat ze me kwamen halen. Eenmaal bij thuiskomst in Ierland, voelde het normale leven raar, omdat je gewend raakt aan het gevangen zijn.’

Hoe ben je nu nog verbonden met Amnesty?

‘Voor Amnesty reis ik veel en geef ik overal lezingen. Ik spreek ook op scholen. Dat is af en toe wel lastig, want hoe vertel je aan 8 tot 12-jarige kinderen over marteling en gevangenschap? Dit probeer ik zo positief mogelijk te doen en veel metaforen te  gebruiken. Ik probeer zoveel mogelijk over te brengen op kinderen dat het leven zo mooi is. Er is zoveel uit te halen. Wat mij echt veel heeft gedaan, is dat ik na een lezing op een school een berichtje kreeg van een 12-jarig meisje. Het leven was voor haar niet leuk meer en ze was van plan om zelfmoord te plegen. Nadat ik langs was geweest op haar school en had verteld over hoe mooi het leven eigenlijk is, naast de donkere dagen die we allemaal wel eens hebben, heeft ze besloten om toch vol voor het leven te gaan. Als je dan zo’n berichtje leest, doet dat zo veel met je.’

Hoe hebben die vier vreselijke jaren toch bijgedragen aan jouw geluk in het leven nu?

‘De dingen die ik daar heb meegemaakt, heeft mij meer inzicht gegeven dat je van alle kleine dingen in het leven moet genieten. Toen ik uit de gevangenis kwam, ging ik uiteten met mijn zussen. Ik bestelde alles wat er op de kaart stond en genoot er zo ontzettend van. Mijn zus keek haar ogen uit. Maar wat ik daarmee wil zeggen, is dat ik nu van de kleinste dingen in het leven kan genieten. Een burger, de zon die schijnt… Cliché, maar waar.’

Amnesty in actie

Amnesty heeft nu een ludieke actie, waarbij je wereldvrede kunt kopen! Zo draag jij dus bij aan een beetje vrede op deze wereld. Benieuwd naar deze actie? Lees er hier alles over!