fbpx

Te weinig vrouwen dagen op bij hun uitstrijkje. Kathinka: ‘Ik had baarmoederhalskanker en ben nu ongewenst kinderloos’

Zo’n 800 vrouwen in Nederland krijgen per jaar baarmoederhalskanker. Het overkwam de 32-jarige Kathinka en door haar ziekte is ze nu onvruchtbaar. Baarmoederhalskanker is een van de weinige kankers die voorkomen kan worden. Toch is de opkomst van het aantal vrouwen bij hun uitstrijkje laag. Waarom is het zo belangrijk om je te laten checken op het HPV-virus? En hoe zorgen we ervoor dat de opkomst hoger wordt?

Een jaar geleden kreeg Kathinka de diagnose baarmoederhalskanker. In de periode dat ze ziek was, wilde ze naar buiten brengen hoe belangrijk het is om je te laten checken op het HPV-virus, de veroorzaker van baarmoederhalskanker. Door de heftige behandeling van de kanker is ze nu ongewenst kinderloos. Haar baarmoeder is kapot bestraald en voelt als een orgaan dat haar buik enkel opvult. Ze wil ervoor zorgen dat wat haar is overkomen, niet andere vrouwen overkomt. Kathinka: ‘Als ik op mijn dertigste geen uitstrijkje had laten maken, dan was de kans groot dat ik uiteindelijk overleden zou zijn aan baarmoederhalskanker.’

HPV

De veroorzaker van baarmoederhalskanker is het HPV-virus. HPV is de afkorting van humaan papillomavirus. Bij mannen kan het virus voor onder andere peniskanker zorgen. Je kan er ook anus-, mond-, keel-, en vulvakanker van krijgen. Het HPV-virus is seksueel overdraagbaar. Zelfs als je veilige seks hebt, met een condoom, dan is de kans groot dat je nog steeds besmet raakt, omdat het overgedragen kan worden door je vingers. Het virus is daardoor zeer besmettelijk.

Volgens het RIVM wordt zo’n 80% tot 90% van de mensen eens in hun leven besmet met HPV. Meestal merk je niks van de infectie en ruimt je lichaam het vanzelf op. Wel kan je er genitale wratten van krijgen en dat is een van de meest voorkomende soa’s in Nederland. Cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu laten zien dat ongeveer 1100 vrouwen en 300 mannen per jaar kanker krijgen door het HPV-virus. Jaarlijks overlijden er 450 vrouwen en 160 mannen aan.

Uitstrijkje

In 2019 liet Kathinka haar eerste uitstrijkje doen. ‘Toen ik met mijn benen wijd voor de huisarts-assistente lag, focuste ik op mijn ademhaling. Ieder moment mocht ik stop zeggen. Ik had de controle. Het was heel ongemakkelijk, maar het deed geen pijn. Uit de test kwam dat ik hoog-risico HPV had. Omdat ik het virus bij me droeg, moest ik eerder terugkomen voor controle.’ Haar tweede uitstrijkje stond in maart 2020 gepland, maar ze werd weggestuurd. Onder andere door corona, maar ook omdat ze nog jong was en ‘slechts’ HPV had. Kathinka: ‘Omdat ik geen klachten had, kon het geen tumor zijn. De professionals vertelden me dat ik me geen zorgen hoefde te maken en daar geloofde ik in.’

Lage opkomst bevolkingsonderzoek

Het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker gebeurt met een uitstrijkje. Bij een uitstrijkje haalt de arts met een speciaal borsteltje cellen van de baarmoedermond af.

Deelname aan het onderzoek is gratis en kan een heleboel levens redden. KWF adviseert dan ook om mee te doen. Toch was de opkomst van vrouwen bij hun uitstrijkje de afgelopen jaren heel laag. Uit cijfers van het RIVM blijkt dat in 2020 slechts de helft van de vrouwen mee deden aan het onderzoek. Bij vrouwen tussen de 30 en 40 jaar lag het cijfer nog lager: 42%. In 2020 speelde corona een rol, daardoor heeft het bevolkingsonderzoek nog stilgelegen. De jaren daarvoor waren niet veel beter. In 2018 kwam 58% van de vrouwen opdagen en in 2019 56%.

Taboe

Waarom is de opkomst eigenlijk zo laag? Nienke van Trommel, gynaecoloog in het Antoni van Leeuwenhoek, denkt dat het door verschillende factoren komt. Ze legt uit: ‘Sommige vrouwen nemen niet de tijd om te gaan. Het is toch een afspraak bij de dokter die je moet plannen. Er zijn vrouwen die bang zijn voor het onderzoek. Dat is begrijpelijk, want het is ook geen prettig onderzoek. Het kan ook een barrière zijn als je op seksueel gebied vervelende dingen hebt mee gemaakt.’ Maar er zit ook een stukje taboe op volgens Nienke.

Er wordt gedacht dat je baarmoederhalskanker krijgt als je met verschillende mensen seks hebt. Maar ook als een vrouw al jaren in een monogame relatie zit, kun je kanker door HPV krijgen. ‘Het gaat niet om monogamie. Al ben je acht jaar met één persoon, je kan het virus daarvoor al op hebben gelopen. Het duurt gemiddeld dertien jaar voor je van een HPV-besmetting kanker kunt krijgen. Dus jaren na de besmetting kan je nog ziek worden.’

Kathinka merkte dat in haar omgeving weinig gesproken werd over uitstrijkjes. ‘Ik was een van de laatste uit mijn vriendengroep die dertig werd en niemand om me heen had het over baarmoederhalskanker of het bevolkingsonderzoek. Ik ben van mening dat we onderling met vrouwen het onderwerp open moeten gooien en zo meer bewustzijn creëren.’

Afwijkende cellen

Toen Kathinka in september 2020 haar tweede uitstrijkje liet doen, veranderde haar hele leven. Inmiddels wilde zij en haar man een kindje dus waren ze bezig om zwanger te worden. Helaas werd bij haar uitstrijkje PAP 2, afwijkende cellen, aangetoond. Ze werd doorverwezen naar een gynaecoloog waar ze onderzocht werd. Hoewel er geen ernstige afwijkende cellen zaten, deed ze voor de zekerheid twee biopsies. Kathinka: ‘De gynaecoloog knipte twee hele kleine stukjes weefsel van mijn baarmoedermond weg. Daarna stipte ze het aan om het bloeden te stoppen en dat was geen prettig gevoel.’ Uit de biopsie kwam CIN 3 naar voren: ernstig afwijkende cellen. Dat kan een voorstadium zijn van kanker. ‘Het plan was al snel dat ze een stukje van mijn baarmoedermond zouden weghalen, zodat mijn lichaam de cellen ging opruimen’, legt Kathinka uit. ‘CIN 3 betekende dat ze er op tijd bij waren en dat het na de behandeling goed zou komen. Ik zou de uitslag rustig afwachten en intussen tijd gewoon ovuleren en dan zwanger worden. Daar was ik in mijn hoofd mee bezig.’

‘Ik zou 8 december gebeld worden met de uitslag, maar mijn telefoon ging een dag eerder over. Ik weet niet waarom, maar ik dacht dat ze vast goed nieuws hadden. Heel heftig, als ik er nu op terugkijk. De arts had slecht nieuws, er was kanker gevonden. Mijn wereld stond even stil. Geluiden om me heen vielen weg en ik hoorde een hoge piep. Ik wist mijn eigen naam zelfs niet meer. Hoe moest ik ook alweer ophangen? Hoe werkte mijn telefoon?’ Kathinka zat na het nieuws met talloze vragen. Ze belde haar vriend op en zei dat ze zo snel mogelijk naar het ziekenhuis moesten. Daar heeft ze een uur lang met een gynaecoloog gesproken. Kathinka: ‘In mijn hoofd dacht ik alleen maar aan zwanger worden. Daar maakte ik me het meest druk om.’

Voorstadium

Het voorstadium van baarmoederhalskanker heet CIN. Hier kunnen vrouwen wel klachten van ervaren. Sommigen hebben bloedingen tijdens of vlak na de seks of abnormale afscheiding. Bij CIN wijken de cellen in het slijmvlies van de baarmoederhals af van normale cellen. De afwijkende cellen kunnen uiteindelijk in kankercellen veranderen.

Op kanker.nl zegt Dr. Ramon Smolders, gynaecologisch oncoloog Erasmus MC, het volgende: ‘Vrouwen schrikken als ze horen dat ze CIN hebben, maar CIN is géén baarmoederhalskanker. De kans dat CIN overgaat in baarmoederhalskanker is heel klein.’

Baarmoederhalskanker

Bij baarmoederhalskanker groeit er een tumor in de baarmoederhals. De kanker wordt ook wel cervixcarcinoom genoemd. Zoals eerder vermeld krijgen in Nederland zo’n 800 vrouwen baarmoederhalskanker. Volgens Olijf (netwerk voor vrouwen met gynaecologische kanker) zijn de meeste vrouwen tussen de 30 en 59 jaar. Het RIVM stelt dat er 5500 vrouwen zijn die een behandeling moeten ondergaan voor een voorstadium van baarmoederhalskanker.

Nienke legt uit wanneer we spreken van baarmoederhalskanker. Nienke: ‘Je spreekt van kanker als kwaadaardige kankercellen het omliggend weefsel binnendringen. Ik neem een stukje baarmoedermond weg en die wordt door de patholoog bekeken. Als de cellen naar een diepere laag zijn gegroeid en zich niet houden aan natuurlijke grenzen, dan is het kanker. Een tumor kan er als bloemkoolachtig weefsel uit zien.’

Aan het kortste eind getrokken

Kathinka is door een heftige medische molen gegaan. Artsen hebben meerdere keren geprobeerd de tumor weg te halen. Ze hebben een stuk van de baarmoederhals weggehaald, wat de kans op een miskraam vergroot. De gynaecoloog was na de behandeling gematigd positief. Toch was de uitslag niet goed. Kathinka vertelt: ‘Na mijn eerste operatie had ik geen schone randen en ik werd doorgestuurd naar een ander ziekenhuis. Ik heb ontzettend veel gehuild en ik was bang. Er zat een tumor in mijn lijf en niemand wist hoe groot die precies was en waar die exact zat.’

Baarmoederhalskanker

Kathinka en haar vriend in het ziekenhuis

Haar volgende optie was een operatie waar er nog 60% kans was om zwanger te kunnen worden. Om die operatie te kunnen ondergaan, moest de tumor eerst met chemo behandeld worden. Voor de zekerheid heeft Kathinka embryo’s laten invriezen, in het geval dat natuurlijk zwanger worden niet zou lukken. Tijdens de chemokuur ging Kathinka door een intense hel. Gelukkig mocht de operatie doorgaan en bleek die in eerste instantie geslaagd te zijn. Kathinka: ‘Ik zag het zonnig in en ik was ervan overtuigd dat ik schoon was. Toen ik weer naar het ziekenhuis moest was de gynaecoloog precies op tijd. Daar werd ik heel nerveus van. Ik zat toen in een rolstoel, omdat ik door de operatie niet kon lopen.’ Kathinka kreeg wederom slecht nieuws. De tumor was helemaal verwijderd, maar één van de snijranden was 1 millimeter, waar die 3 millimeter zou moeten zijn. Omdat er het risico bestond dat er nog losse kankercellen in haar buikholte zaten, adviseerde ze uitwendige bestraling. Door bestraling zou alles kapotgaan. Dit was het einde van haar vruchtbaarheid en haar kinderwens. ‘Geestelijk kon ik niet meer’, vertelt Kathinka. ‘Ik was moe en ik wilde eigenlijk niet bestraald worden, maar mijn lichaam dacht daar anders over. Mijn lichaam wilde leven.’ Omdat Kathinka er toch alles aan gedaan wilde hebben, besloot ze de behandeling te ondergaan.

Toekomst 

‘Mijn toekomst was in één klap totaal veranderd. Ik dacht altijd dat ik moeder zou worden en dat beeld viel weg. Ik heb geen werkend orgaan meer waar een kindje in zou kunnen groeien, dus ik heb niks meer aan mijn embryo’s.’ Kathinka is haar verhaal gaan delen op Instagram. Het was een soort uitlaatklep en werkte therapeutisch. Kathinka: ‘Hoe meer je erover praat, hoe beter je hersenen het kunnen verwerken.’

Kathinka wil duidelijk maken hoe belangrijk het is om je te laten checken op baarmoederhalskanker. Vooral als je nog geen kinderen hebt maar dat wel wil, is het belangrijk om naar de huisarts te gaan. ‘Wees waakzaam. Hoewel het vaak niks is, moet je alert blijven. Probeer het ergste voor te zijn door mee te doen aan het bevolkingsonderzoek.’

Vaccinatie

Kankers die veroorzaakt worden door het HPV-virus kunnen grotendeels voorkomen worden met een vaccin. Als iedereen gevaccineerd zou zijn, kunnen jaarlijks 800 gevallen van HPV-kanker bij vrouwen voorkomen worden. Het vaccin beschermt meisjes voor een groot deel tegen baarmoederhalskanker, vaginakanker, anuskanker en kanker in de mond en keel. Ze hebben met een vaccin 75% minder kans op baarmoederhalskanker, dat schrijft het KWF. Door de prik herkent je lichaam het virus en ruimt het lichaam het voor je op.

Momenteel kunnen alleen meisjes zich laten vaccineren, maar vanaf 2022 is het vaccin ook beschikbaar voor jongens. Daarnaast gaan ze de prik op jongere leeftijd zetten. Eerst was de leeftijd voor meisjes rond de twaalf jaar, nu gaat het naar negen jaar. Het vaccin heeft vooral zin als je nog niet besmet bent met het HPV-virus. Nienke: ‘Hoe jonger je vaccineert, hoe effectiever de bescherming tegen HPV-kanker is.’

Belang

Het aandachtsgebied van Nienke is baarmoederhalskanker en daarbinnen is haar specialisatie behandelingen om vruchtbaarheid te besparen. Nienke kent tientallen vrouwen die geen kinderen meer kunnen krijgen, maar dat wel wilden. ‘Als een vrouw baarmoederhalskanker heeft, wordt meestal de baarmoeder met baarmoedermond weggehaald of bestraald. Dat betekent dat je geen kind meer kunt dragen na baarmoederhalskanker. Door een uitstrijkje te laten maken én je te laten vaccineren op jonge leeftijd kan je baarmoederhalskanker voorkomen.’

Hoe zorgen we ervoor dat meer vrouwen mee doen aan het bevolkingsonderzoek? Nienke vertelt: ‘We moeten kijken of we het voor vrouwen makkelijker kunnen maken. We moeten met ze in gesprek gaan en vragen waarom ze niet gaan. Waar zit bij jullie het probleem? Wat heb je nodig om wel naar de afspraak te komen? Als we op die vragen antwoord hebben kunnen we een oplossing zoeken.’

Revalideren

Kathinka is nu klaar met de behandelingen. Ze vertelt: ‘Op een gegeven moment gaat je overlevingsmechanisme aan. Het gaat er niet om of je wil leven, maar je doet het gewoon. Je hebt geen keus. Ik heb last van de gevolgen van al mijn behandelingen. Ik heb helaas niet zoveel eetlust meer. Als ik dan toch ergens zin in heb, bijvoorbeeld een stuk taart, geniet ik er enorm van. Ik ben hard bezig met revalideren en ik hoop steeds iets meer te kunnen. Van de week heb ik bloembollen geplant en ik kan niet wachten op de lente wanneer ze uitkomen. Ik weet dat er bizar mooie tulpen omhoogkomen en dat is iets voor mij om naar uit te kijken. Het is belangrijk dat ik iets in de toekomst plan, zodat ik ergens naar toe kan leven. Ik creëer lichtpuntjes voor mezelf.’

Baarmoederhalskanker

Fotograaf: kimberleyfotografie

Lees ook: Anna ontsnapte uit een sekte en helpt nu andere slachtoffers van manipulatie: ‘Het kan iedereen overkomen’



WENDY Zomer special

Zomer op een eiland!


Een special vol eilandliefde en eilandinspiratie.


 

LAAT JE INSPIREREN DOOR ONZE WEKELIJKSE NIEUWSBRIEF