Vandaag is het Moederdag. Hoewel veel moeders enorm genieten van ‘het feest van het moederschap’, zijn er ook vrouwen die van een koude kermis thuiskwamen en spijt hebben van het moederschap: spijtmoeders. Documentairemaker Milou Gevers geeft ons een inkijkje in dit vaak nogal onbegrepen onderwerp. “Ik pleit voor meer begrip en ondersteuning voor vrouwen die zich in een vergelijkbare situatie bevinden”, zegt maker Milou.

Milou laat zien hoe drie vrouwen zich gevangen voelen in een wereld waarin moederschap en de daarbij horende taken vaak als vanzelfsprekend worden beschouwd. “De spijtgevoelens van deze vrouwen komen door bijvoorbeeld machtsverschillen tussen mannen en vrouwen, een onevenwichtige rolverdeling in het ouderschap en de druk die de maatschappij op moeders legt. Alle moeders moeten dealen met zowel leuke, als minder leuke aspecten van het moederschap. Bij moeders met spijtgevoelens is het de optelsom die negatief uitvalt”, zegt Milou.

Meer dan een luier vastmaken

Het idee om deze docu te maken, ontstond toen Milou het boek ‘Spijt van het moederschap’ van Orna Donath las. “Op dat moment was ik zelf in verwachting, en wilde ik alles over het moederschap lezen. Niet alleen hoe je een luier vastmaakt, maar ook de lastigere kant. Zelf heb ik absoluut geen spijt van het moederschap, maar ik wilde me toch graag verdiepen in moeders die dit wel ervaren. Hoe komt het dat moeders spijt hebben, en wat betekent de moederrol eigenlijk?”, verklaart Milou. Ze besloot op zoek te gaan naar spijtmoeders, om hen een stem te geven.

Maatschappelijke norm

In haar gesprekken met spijtmoeders ontdekte Milou de toch diepgewortelde culturele en sociale druk die bij het moederschap komt kijken. “De maatschappij lijkt automatisch meer druk op moeders dan vaders te leggen. Als een vader het minimale voor zijn kind en de opvoeding doet, vindt men hem al snel een goede vader.

Voor moeders ligt dit anders. De opvoeding vanuit de moeder ligt onder een vergrootglas. Dit is dan ook de reden dat moeders vaak niet voor spijtgevoelens durven uitkomen; mensen hebben een oordeel en zien deze moeders vaak als slechte moeders. Veel mensen begrijpen namelijk niet dat deze spijtgevoelens niets met het kind zelf te maken hebben, maar alles met het inleveren van identiteit, ambities en autonomie”, verklaart Milou.

De vrouwen in de documentaire vertellen ieder hun eigen verhaal. Voorbeelden van gedachten waar zij dagelijks mee worstelen zijn:

• “Ik vind het heel moeilijk dat mijn lichaam niet meer alleen van mij is.”
• “Door het moederschap moet ik veel tijd inleveren. Hierdoor voel ik geen ruimte om ‘ik’ te zijn, en ben ik altijd mama van.”
• “Dat ik een kind zou kunnen maken en breken door de opvoeding, is een molensteen om mijn nek.”
• “Ik zou liever vader dan moeder zijn. Als moeders het minimale doen, zijn ze een slechte moeder, als vaders het minimale doen, zijn ze goed bezig.”
• “We werken allebei naast het ouderschap; toch wordt van mij meer verwacht.”

In stilte

“Het stilzwijgen is ontzettend lastig voor deze moeders. Naast dat zij moeten dealen met spijt, moeten ze ook dealen met het feit dat zij hun binnenwereld niet met mensen kunnen delen. Er rust een groot taboe op. Hierdoor voelen zij zich eenzaam”, zegt Milou.

De drie vouwen zijn om bovenstaande reden onherkenbaar in beeld gebracht. Hoe Milou dat heeft aangepakt? Niet met een standaard vervaging of stemvervorming; ze koos voor poppen die ieder symbool staan voor één van de drie vrouwen. “De poppen lijken qua uiterlijk totaal niet op de vrouwen. De poppenbouwer heeft hun uiterlijk enkel gebaseerd op stemmen”, legt Milou uit.

Herkenning

“Elke moeder zal dingen uit de documentaire herkennen, zoals bijvoorbeeld verschillende verwachtingen van moeders dan van vader”, zegt Milou. Zelf merkt ze dit vooral in de kleine dingen. “Dat de verloskundige alleen mij aankeek, alsof het kind meer van mij is dan van hem. Dat de kinderopvang mij belt, niet hem. Of dat mijn dochter twee verschillende sokken aanheeft, en mensen denken dat papa haar heeft aangekleed”, schetst Milou.

Wel wil ze benadrukken dat ook mannen onder het systeem lijden. “Mannen willen vaak wel meer ruimte innemen in het ouderschap, maar van hen wordt juist verwacht om meer te werken en minder te zorgen. Kansen worden hen ontnomen. Niet iedere man vindt dit fijn.”

Toekomst

Milou hoopt dat er in de toekomst meer begrip komt voor moeders in soortgelijke situaties, maar vooral dat dieper liggende oorzaken worden aangepakt. “Het feminisme legt vooral nadruk op gelijke rechten in betaald werk. Voor onbetaald werk, ouderschap, hebben we nog een lange weg te gaan. Ik hoop dat deze documentaire toch een balletje kan laten rollen”, sluit Milou hoopvol af.

Benieuwd naar Spijtmoeders? Bekijk ‘m vanaf donderdag 16 mei op 2Doc of NPO Start.