Janina Carmesin schreef voor 365 Dagen Succesvol een artikel over wat het verschil is tussen een burn-out en overspannen zijn. Ze vroeg hoogleraar Toon Taris om uitleg en naar de nieuwste vondsten uit de wetenschap.
‘Ik ben de hele tijd moe en in de stress,’ zucht mijn vriendin en neemt een grote slok van haar koffie. ‘Volgens mij heb ik een burn-out.’ Ze werkt 32 uur, voedt haar kindje alleen op en regelt de financiën voor haar moeder. Best veel. Ze ziet er ook wat gestrest uit maar verder merk ik eigenlijk weinig aan haar. Maar wat zou je moeten opmerken als iemand overspannen is? En wat is het verschil tussen gestrest, overspannen en burn-out?
Depressie op werk
Oververmoeid, prikkelbaar, depressief en een verminderd prestatievermogen dat zijn typische kenmerken van een burn-out. Er is echter een verschil tussen hoe wij de term burn-out gebruiken en de wetenschappelijke definitie. ‘De oorspronkelijke definitie van een burn-out is heel recht toe recht aan: een depressie die te maken heeft met werk,’ legt Toon Taris uit. Hij is hoogleraar arbeidspsychologie aan de universiteit Utrecht en heeft de afgelopen twintig jaar veel onderzoek gedaan naar burn-outs. ‘Overspannenheid is een lichte vorm van een burn-out. In de praktijk zie je nu dat mensen ook overspannen of burn-out kunnen zijn van een relatie. De term is dus verbreed en het onderscheid wordt daarmee lastiger.’
Of je een burn-out hebt, wordt getest met een vragenlijst. Scoor je hoger dan gemiddeld, ben je klinisch opgebrand. Er wordt gekeken naar symptomen als uitputting, verminderd zelfvertrouwen op werk, werkgerelateerd cynisme en verminderde prestatie. Uit het meest recente onderzoek van het Centraal Bureau voor Statistiek blijkt dat maar liefst zestien procent van de Nederlandse bevolking burn-outverschijnselen heeft. Kijk je naar de oorzaken dan zijn er een aantal factoren waar je rekening mee moet houden.
De risicofactoren van een burn-out
Volgens Taris zijn er drie risicofactoren op het werk: een te hoge werkdruk, weinig regelmogelijkheden, oftewel te weinig zelfstandigheid en autonomie. Bijvoorbeeld dat je niet zelf mag beslissen om een dag thuis te werken. De derde factor is een gebrek aan sociale steun, een baas met wie je niet kunt samenwerken of collega’s van wie je geen steun ervaart. Zit je op deze gebieden niet lekker op je werk dan is het zaak om iets te veranderen. Aan je werk, maar ook hoe je ermee omgaat. Want als burn-outklachten er eenmaal zijn, kom je er niet zo snel weer vanaf.
‘We weten dat de gemiddelde ziekteduur rond de 210 dagen ligt,’ vertelt Toon Taris. ‘Een standaard behandeling is een programma van dertien weken. Eerst doe je twee weken niets, daarna ga je zo snel mogelijk weer aan het werk. Dit gebeurt vaak in combinatie met gesprekstherapie. Hierin kijk je welke omstandigheden op het werk zorgen voor stress, maar daarnaast bekijk je welke persoonlijke factoren van invloed zijn op de situatie. Volgens evaluatie-onderzoek werkt dat best goed.’ Dan ben je dus weer aan het werk maar zijn dan ook alle klachten verdwenen of houd je littekens?
Burn-out vermindert cognitieve vaardigheden
‘Vroeger werd een burn-out of overspannenheid snel afgedaan met beetje minder stressen, wat vroeger naar huis… Nu zien wij dat mensen die burn-out zijn echt minder goed presteren en functioneren. Het zijn geen aanstellers die alleen maar klagen dat ze het zwaar hebben. Je kunt objectief aantonen dat er problemen zijn.’ Dat liet recent promotieonderzoek van Bart Oosterholt zien. Mensen met burn-out presteren cognitief minder goed: ze kunnen informatie minder goed verwerken en hebben een slechter geheugen. Dat toetste hij kort na de diagnose en anderhalf jaar later. Ook al waren ze weer aan het werk, de ex-patiënten hadden nog steeds cognitieve problemen. De vraag is nog wel wat oorzaak is en wat gevolg.
Ben je geestelijk vatbaarder door minder prestatievermogen of leid je persoonlijkheid tot minder prestatie? Helaas is dat nog niet duidelijk dus kunnen we ook niet weten of mensen helemaal herstellen. ‘Het kan zijn dat de oorzaak van een burn-out deels in je persoonlijkheid zit. Dan blijft er dus een gevoeligheid, want je persoonlijkheid is behoorlijk stabiel. Perfectionisme en neuroticisme – en dus stressgevoeligheid – zijn risicofactoren voor burn-out. Als je dat weet van jezelf is het dus belangrijk daar rekening mee te houden. Voor jezelf maar ook voor je omgeving.’
Wil je met minder stress en meer zelfvertrouwen jóuw leven leiden?
Heb jij het gevoel dat er meer in het leven zit? Wil je eindelijk je dromen waarmaken? Wil jij geen prima leven, maar een fantastisch leven? Mooi! Je hebt noodzaak gecreëerd om te werken aan jouw beste jaar ooit! Via onze nieuwsbrief helpen we je daar nú mee te starten en blijf je op de hoogte van het 365 Jaarprogramma. Doe je mee? Al 130.000 mensen gingen je voor. Vanaf nu is het tijd voor jou!
David de Kock en Arjan Vergeer zijn de oprichters van 365 Dagen Succesvol. Het is hun grote missie dat Nederland het gelukkigste land van de wereld is. Om dat te bereiken, schrijven ze boeken en artikelen en organiseren ze programma’s, live en online, allemaal gebaseerd op de unieke 365 methodiek. Ook het artikel hierboven, komt voort uit die methodiek. Wil je meer weten over 365 Dagen Succesvol? Ga naar 365dagensuccesvol.nl