EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing, en vormt een effectieve behandelmethode voor trauma’s waar Suzy Matthijssen, hoofd van het Altrecht Academisch Angstcentrum en Angstcentrum en vice voorzitter van de Vereniging EMDR Nederland, zich in heeft gespecialiseerd. In dit artikel geeft ze een inkijk in het verloop van zo’n behandeling en benadrukt ze het belang van een goed opgeleide therapeut voor een succesvolle EMDR-ervaring.
‘Ik was 23 en kreeg op de Universiteit een college over EMDR. Het eerste wat ik dacht was: wat is dit nou weer voor onzin. Ik geloofde er helemaal niks van. Ik vroeg mijn docent om een keer een sessie bij te wonen. Ik moest het met mijn eigen ogen zien gebeuren. Na die sessies was ik om. Het was zó indrukwekkend en bijzonder. Een aantal jaren later ben ik gestart met onderzoeken naar EMDR en ben ik op het gebied van verbeteringen in traumabehandelingen. Tot op de dag van vandaag houdt EMDR mij bezig. Ik zie het als mijn persoonlijke missie om traumabehandeling steeds een beetje beter te maken, zodat uiteindelijk iedereen die het nodig heeft hoogwaardige therapie krijgt.’
Hoe ziet een EMDR-behandeling eruit?
‘Het is algemeen bekend dat mensen niet in staat zijn om twee taken simultaan even effectief uit te voeren. We zijn simpelweg niet ontworpen om alles tegelijk te kunnen doen. Tijdens een EMDR therapie wordt een nare herinnering opgehaald en vraagt de therapeut je aan het naarste gedeelte van die herinnering te denken. Tegelijkertijd vraagt de therapeut je andere dingen te doen, zoals het volgen van de vingers van de therapeut die links/rechts heen en weer bewegen voor het gezichtsveld van de patiënt.
Door actief te denken aan een nare herinnering komt deze eerst in het kortetermijngeheugen, ook wel het werkgeheugen genoemd. Door het ophalen wordt de herinnering instabiel en kunnen we hem bewerken. Door de afleidende taak krijgt de herinnering steeds minder ruimte in het werkgeheugen en lukt het niet die herinnering met dezelfde emotionaliteit vast te houden. De emotionele intensiteit en de kracht van de nare herinnering nemen af. Daarna wordt het traumatische beeld met een verminderde emotionele lading opgeslagen in het lange termijn geheugen. Klachten van het trauma kunnen verminderen en verdwijnen.’
Wanneer spreek je over een trauma
‘Bij PTSS spreek je van een trauma wanneer de gebeurtenis te maken heeft met de dood, fysiek geweld, seksueel geweld of de dreiging hiervan. Dit kan je zelf hebben meegemaakt, gezien of gehoord van iemand anders. Een trauma hoeft niet direct te resulteren in nachtmerries, herbelevingen en schrikreacties. Veel mensen maken traumatische gebeurtenissen mee, maar niet iedereen ontwikkelt klachten. Zonder klachten is een EMDR-behandeling niet nodig. Als je wel klachten hebt die passen bij PTSS, is een traumabehandeling gepast. Het doel van de behandeling is om de klachten als resultaat van het meemaken van het trauma aan te pakken, niet het trauma zelf. De herinnering van de traumatische gebeurtenis wordt slechts gebruikt als middel om de klachten te verminderen.’
Is het als therapeut soms niet erg zwaar?
‘Het zijn soms hele gruwelijke verhalen. Ik help mensen met complexe angst, dwang en trauma-gerelateerde stoornissen. Hierdoor kom ik dagelijks in aanraking met veel traumatische ervaringen. Ondanks dat dit mijn beroep is en je geleidelijk gewend raakt aan deze verhalen, raken sommige verhalen mij nog steeds diep. Op de dag dat deze verhalen mij niet meer raken, zou ik overwegen om ontslag te nemen. Ik beschouw mezelf dan niet langer als een goede therapeut. Ik vind het belangrijk om me in te kunnen leven, daarbij is emotie onmisbaar. Door me steeds af te vragen ‘wat kan ik doen om deze persoon te helpen’ kan ik voorkomen dat ik te veel opga in het verhaal en houd ik mijn hoofd boven water. Uiteindelijk draait het allemaal om het kunnen helpen van mensen.’
Zijn er bepaalde risico’s van EMDR?
‘Het is van belang om goed te letten op de opleidingsachtergrond van jouw therapeut. EMDR-therapie krijgt steeds meer aandacht en populariteit, maar dat brengt ook een risico met zich mee: aangezien EMDR-therapeut geen beschermde titel is, kan iedereen zichzelf zo noemen, zelfs zonder een degelijke opleiding. De Vereniging EMDR Nederland (VEN) bewaakt de kwaliteit van EMDR-beoefening in Nederland. Als je op zoek bent naar een EMDR-therapeut, is het essentieel om te controleren of de therapeut een opleiding heeft gevolgd die is goedgekeurd door de VEN. Daarnaast bestaat er ook een supervisietraject waarmee therapeuten EMDR Europe Practitioner kunnen worden.
Helaas komen mensen nog vaak terecht bij therapeuten die onvoldoende zijn opgeleid, met alle mogelijke gevolgen van dien. Therapeuten zonder de juiste opleiding kunnen bijvoorbeeld tijdens de therapie geschokt raken en deze op een ongeschikt moment stopzetten. Ook wordt de therapie soms op een incorrecte manier uitgevoerd. Dit kan resulteren in verergering van de klachten, in plaats van herstel. Op de website emdr.nl vind je een lijst van erkende therapeuten en uiteraard kun je dit ook altijd navragen bij de therapeut zelf.’
Wat hopen jullie nog te bereiken binnen de toekomst van EMDR?
‘EMDR was oorspronkelijk bedoeld voor de behandeling van een Post Traumatische Stress Stoornis, genaamd PTSS, maar er is inmiddels aangetoond dat het ook effectief is bij onder andere angststoornissen, fobieën en depressie. In plaats van dat we de herinnering terughalen, maken we dan vaak gebruik van flash forwards. De patiënt wordt blootgesteld aan scenario’s die angst veroorzaken, bijvoorbeeld de angst om aangereden te worden. Door deze scenario’s te EMDR-en, wordt stap voor stap de spanning verminderd. Ik vind het persoonlijk inspirerend om te zien dat EMDR op meerdere terreinen kan worden ingezet en denk ook na over hoe we de therapie nog effectiever kunnen maken.’
Wat zou je meegeven aan mensen die het spannend vinden om aan EMDR-therapie te beginnen?
‘Ook de angst voor de behandeling kunnen we wegnemen doormiddel van een flashforward. Ga naar je therapeut en vertel dat je het spannend vindt. De therapeut kan je daarnaast ook helpen door uitleg te geven en je eventueel een proefsessie te laten volgen. Het is altijd mogelijk om nog nee te zeggen, maar leven met deze klachten is niet prettig.’
Fotografie: Zout Fotografie
