Vanaf haar zesde was het duidelijk voor Tjarda Struik (36) dat ze een oogaandoening heeft, maar tien jaar geleden kreeg ze de diagnose pas te horen. Momenteel ziet ze nog maar vijf procent en dat heeft veel invloed op haar dagelijkse leven. Dit laat ze zien op TikTok met haar humoristische filmpjes.

Als je op TikTok zit, kan het je niet ontgaan zijn. Tjarda gaat namelijk vaak viraal met haar: ‘Hoi, ik ben Tjarda en ik ben bijna blind.’ In de filmpjes laat ze zien hoe een bijna blinde de gewone dingen aanpakt. Want hoe loopt een bijna blinde vrouw over het strand? Met een stok en vijf procent zicht gaat dat toch wat anders dan je zou denken. In de video valt Tjarda, wat een hilarisch beeld oplevert. Daar zijn de 1,3 miljoen mensen die het filmpje hebben gezien het mee eens. ‘Omdat ik niet goed kan zien, helpt iemand mij bij het filmen en editten van het filmpje.’

‘Vanaf mijn zesde zie ik steeds slechter. Alhoewel ik denk dat ik nooit honderd procent heb gezien. Destijds zag ik nog zo’n negentig procent. Doordat ik schoolborden niet goed kon lezen, viel het op dat er iets aan de hand was met mijn ogen. Daar begon de medische molen; van oogarts naar oogarts en niemand die wist wat het was. Misschien heeft ze een bril nodig?,dachten ze nog een tijd. Langzaam ging mijn zicht steeds verder achteruit tot het tien jaar geleden bleef hangen bij vijf procent en ze de diagnose konden achterhalen. Ik heb de oogaandoening Juveniele macula-degeneratie.’

Frustratie

‘Toen ik nog klein was, wist ik niet beter dan dat ik slechter zag dan anderen. Ik was er niet veel mee bezig. Mijn ouders daarentegen wel; zij hadden veel zorgen. Nu ik ook moeder ben, kan ik dat goed begrijpen. Maar toen ik tiener werd, werd het vervelender. Het is nooit leuk om anders te zijn dan anderen. Ik wilde niet opvallen door iets waar ik geen invloed op had. Er zijn nog steeds momenten dat ik er ontzettend van baal, net als toen. Het frustreert mij enorm. Destijds waren het andere dingen waar ik hulp bij nodig had. Ik kon niet alleen naar school fietsen, bijvoorbeeld.

Ondanks mijn beperking ben ik altijd naar een reguliere school gegaan. Dat vind ik juist ook goed. Als je naar speciaal onderwijs gaat, wordt alles voor je geregeld, de deur gaat open en dan kom je ineens in een wereld terecht die helemaal niet zo toegankelijk is. Het is een boze wereld naast zo’n speciaal onderwijswereld. Ik heb geleerd dat dingen niet vanzelf gaan. Een boek kon ik niet zomaar lezen, die moest eerst in a3 voor mij worden uitgeprint. De docenten waar ik les van kreeg werden gelukkig ondersteund, zodat ik de lessen wel kon volgen. Want hoe doe je mee met een sportles, als je geen bal kan raken?, haha.’

Eindstadium

‘Met de vijf procent die ik nog zie, zie ik dat tegenover mij een vrouw zit. Door de vrouwelijke stem, weet ik dat. De details zijn helemaal weggevallen. Eigenlijk zie ik alleen nog maar een waas met een zwarte stip in het midden. Daarom kijk ik ook met de zijkant van mijn oog, omdat ik daar beweging kan waarnemen. Maar mensen herkennen of letters lezen is voor mij geen optie meer. Bij het ontdekken van mijn diagnose, kwamen de artsen tot de conclusie dat ik in het eindstadium zit en niet minder dan vijf procent ga zien. Als je ouder wordt, worden je ogen minder. Dat zal ik ook hebben.’

Gemis

‘Als je bijna blind bent, merk je pas hoeveel contact non-verbaal gaat, zoals een blik vangen. Dat heb ik ook met mijn kinderen, ik zie niet hoe ze reageren op mij, of ze lachen of denken ‘wat zeg jij nou’. Daarom stimuleer ik mijn kinderen om te zeggen wat ze voelen of vinden. Anders kan ik het niet zien. Als ik iets mis, zijn het wel de gezichtsuitdrukkingen van mijn kinderen. Net als mijn zelfstandigheid en autorijden. Ik heb nog nooit rijles gehad; vroeger zag ik al te slecht. Maar ik heb weleens in een auto gereden. Voor mij staat dat voor het ultieme gevoel van vrijheid. Ik zit altijd met die irritante trein. Als de trein er niet is, kunnen anderen kijken waar ze heen moeten. Voor mij is dat niet mogelijk. Tegenwoordig zijn daar allerlei apps voor, maar handig is het niet. Mensen vinden in een ruimte is ook een lastige. Ik vind het leuk om anderen te ontmoeten, maar dan moeten ze wel naar mij toekomen.’

Vanzelfsprekend

‘Veel kan ik zelf, maar er zijn ook dingen waar ik hulp voor nodig heb. Mijn telefoon en laptop praten tegen mij, zodat ik wel mailtjes kan beantwoorden. De kinderen van a naar b brengen is voor mij geen optie. Al helemaal niet met de bakfiets die voor onze deur staat. Sinds we kinderen hebben, hebben we een au pair in huis die daarmee kan helpen. Door die filmpjes van TikTok heb ik pas door wat voor jou apart is, maar voor mij heel normaal. Zoveel dingen vind ik zo vanzelfsprekend. Bij ons heeft alles een vaste plek. Als de kinderen hun gezicht vies is, vraag ik aan de ander of ze bij elkaar willen kijken of het na het poetsen weg is.’

Luisteren

‘Van origine ben ik psycholoog. Ik heb enorme interesse in waarom mensen doen wat ze doen. Doordat ik een visuele beperking heb, ben ik heel sensitief. Ik kan horen wat er niet gezegd wordt, zoals een dynamiek in een groep. Ik luister echt, dat is mijn kracht. Daarnaast ben ik gestructureerder en ambitieuzer. Voor mij is het zo vanzelfsprekend dat niks vanzelf komt. Het is voor mij heel normaal om ergens heel hard voor te werken. Dat doe ik voor andere dingen ook, zonder dat ik het door heb. Tot afgelopen maand had ik drie banen. Ik had nooit bedacht dat het zo snel zou gaan met mijn bedrijf. Sociale media begon als een grapje. Het was nooit de bedoeling dat het zo groot werd. Ik wilde het inzetten als marketing voor mijn bedrijf als motivational speaker. De filmpjes zitten vol met humor. Daar word ik blij van. Het maakt het leven wat dragelijker.’

“Als je op een bepaalde manier anders bent, mag dat er zijn.”

Missie

‘Mijn missie is om het podium te pakken als beperkte vrouw. Als je op een bepaalde manier anders bent, mag dat er zijn. Nederland moet er gewend aan raken. Ook al wordt er keihard om gelachen, hebben mensen het nu wel over een blinde vrouw. Tien jaar geleden had ik niet kunnen bedenken dat mensen fan konden zijn van een blinde vrouw. De reacties vind ik heel leuk. Het zijn voornamelijk 10 tot 25-jarigen die mij volgen. Zij laten zich ook niet belemmeren door hoe het eigenlijk hoort.

Naast mijn filmpjes zet ik bij ook in bij als gemeenteraadslid in gemeente Zeist. Het is dé plek waar de beslissingen worden genomen op kleine schaal. Ook daar moeten mensen zitten die een beperking hebben. Mijn droom is om burgemeester te worden. Bij een burgemeester dacht ik altijd dat je moest lijken op je voorganger, zo’n oude grijze man. Maar ik heb heel veel burgemeesters gesproken die niet zo zijn. Dan mag ik ook zijn wie ik ben.’

Drive

‘Vaak wordt gezegd dat als je blind wordt, je leven ophoudt. Mensen denken al snel dat als ze hun ogen dicht doen, niet meer kunnen opstaan uit een stoel. Het beperkt mij en ik knal met die stok overal tegenaan, dat is ook heel irritant, maar ik heb een knop omgezet. Omdat ik weet waarvoor ik het uiteindelijk doe, is het het waard.’