Antoinette (45) bevindt zich in de Westbank, dicht bij de Gazastrook, wanneer de oorlog tussen Hamas en Israël uitbreekt. Samen met de organisatie iTrust.ONE, verbleef ze in Gaza om de Palestijnse burgers te helpen. Met haar eigen ogen ziet ze de vreselijke gevolgen van de aanvallen. Op dat moment wil ze niks anders dan de mensen in de Gazastrook helpen. Dit blijkt niet zo makkelijk.

Hoe ben je betrokken geraakt bij het werken in de Gazastrook?

‘Een paar jaar geleden startte ik samen met twee vrienden de stichting iTrust.ONE Een van hen werkte al geruime tijd in het Midden-Oosten en nodigde me uit om naar Gaza te gaan. Als verpleegkundige voelde ik me al snel betrokken bij de nood daar. Ik reis nu ongeveer vier keer per jaar naar Gaza en zie de vreselijke omstandigheden waarin mensen leven.

Mijn interesse in de regio begon een jaar eerder tijdens een bezoek aan Israël. Terwijl ik door de straten van Jeruzalem wandelde, werd ik geconfronteerd met een dreigende situatie vanwege een mogelijke aanslag. Dit opende mijn ogen voor de complexiteit en de onbekende realiteit van het conflict in Palestina. Het was een keerpunt dat me aanzette om de situatie te onderzoeken en de onrechtvaardigheid aan te pakken.

In Gaza ontdekte ik de dagelijkse realiteit van 2,2 miljoen mensen achter een groot hek, ver weg van de stereotypen die we in het Westen horen. Ze willen simpelweg leven, naar school gaan, werken, trouwen en kinderen krijgen. Het zien van zoveel mensen, vooral jongeren en kinderen, zonder toegang tot essentiële zorg, schoon drinkwater, voldoende voedsel en onderwijs, raakt me diep. Ondanks aanwezige voorzieningen zijn ze beperkt beschikbaar, altijd net niet genoeg. Mijn terugkeer uit Israël motiveerde me om iets te doen tegen het onrecht dat ik had gezien. Het besef dat mensen aan de andere kant van dat hek dezelfde verlangens hebben als wij, maar niet dezelfde kansen, maakte me verdrietig en vastberaden om verandering te brengen.’

Kun je ons meer vertellen over je betrokkenheid bij iTrust.ONE en hoe deze organisatie een rol speelt in het verlenen van zorg in de Gazastrook?

‘iTrust.ONE is een kleine organisatie van drie personen. We zijn bewust klein om zo flexibel mogelijk te kunnen werken. We plannen samen wanneer en hoe we hulp kunnen bieden in Gaza. Soms hebben we concrete plannen, maar vaak gaan we blanco en kijken wat er op ons pad komt. Ondanks de uitdagingen genieten we van dit proces. In de afgelopen jaren hebben we waardevolle contacten gelegd op scholen, in ziekenhuizen, bij het ministerie en onder ondernemers. Hoewel praktische hulp soms ontbrak, bleken deze contacten nu van onschatbare waarde tijdens de lopende oorlog.

Ons doel is jongeren in Gaza te ondersteunen bij het opbouwen van een bestaan met beperkte middelen. Werkloosheid is hoog ondanks hun goede opleiding. We proberen hen aan werk te helpen, brengen mensen met elkaar in contact en richten ons op specifieke behoeften, zoals medische ondersteuning. Ons netwerk wordt nu gebruikt door humanitaire organisaties die via ons Gaza binnenkomen, omdat ze onze waardevolle connecties missen. We zien het grotere plaatje en blijven ons inzetten voor een betere toekomst in Gaza.’

Hoe was de samenwerking met lokale gemeenschappen in de Gazastrook

‘De samenwerking met Gaza is uniek. We zijn een van de weinige organisaties die toegang hebben tot het gebied, zowel vanuit Israëlisch als Palestijns perspectief. Het verkrijgen van visa is altijd een complexe onderneming, maar het is uitzonderlijk dat we daar kunnen opereren.

Ik heb de Palestijnen ervaren als buitengewoon gastvrij. Ze staan altijd klaar om te helpen en vinden het bijzonder dat mensen vanuit het westen alles achterlaten om Gaza te bezoeken en bij te dragen. De samenwerking verloopt prettig, en we hebben connecties met verschillende aspecten van het leven in Gaza. Dagelijks onderhoud ik nog veel contacten met mensen uit de Gazastrook.’

Jij was net uit de Gazastrook vertrokken toen het conflict escaleerde. Kun je ons vertellen hoe je die situatie hebt ervaren en welke impact het op je had?

‘Na een bijzondere week in Gaza, viel ons op dat het gebruikelijke geluid van Israëlische drones afwezig was. Bij ons vertrek lag de inlichtingenballon aan de grond, wat normaal nooit gebeurde. Op zaterdagochtend, net nadat we uit Gaza waren vertrokken, bereikte het nieuws ons dat de situatie escaleerde. We hoorden vliegtuigen overkomen, en op de Westbank waren bombardementen en schietpartijen te horen. We realiseerde ons dat er iets ernstig mis was, hoewel we nog geen idee hadden van de omvang van de gebeurtenissen. We waren op dat moment in de Westbank, waar we altijd een paar dagen verblijven na ons vertrek uit Gaza. Wat me diep raakt is dat wij als laatste zijn vertrokken uit Gaza, wij zijn de laatste die Gaza hebben gezien zoals het was.De dagen die volgden, deden we ons uiterste best om terug naar huis te keren, maar alle vluchtmogelijkheden vielen weg. Dit leidde tot een totaal andere aanpak, en uiteindelijk duurde het een volledige week voordat we terug konden keren.

In de tussentijd hebben we ons ingezet voor interviews en hulp in Gaza. Op een ochtend zaten we op het balkon, waar we het geluid van overvliegende vliegtuigen hoorden en de gebeurtenissen zagen ontvouwen. Ondanks het ongebruikelijke besluit reden we terug naar de grens, de enigen die naar Gaza gingen. Op een kilometer van de grens zagen we de heftigheid van de oorlog: F16’s, bombardementen, vuur en rook uit Gaza. Enkele uren eerder waren we daar nog geweest. Op de locatie van de gevechten was geen teken van leven. Terugrijdend zagen we doorzeefde auto’s en lijken van strijders op de grond. Ik herinner me nog dat ik naar iemand liep, die daar op de weg lag, en even bij hem stond. Het verdriet en de vraag naar de zin van dit alles overspoelden ons. Waarom blijft de wereld machteloos? Ik begrijp beide partijen, de verdediging van Israël en de Palestijnse opstand na jaren van onderdrukking. Het voelt als een grote openluchtgevangenis.’

Hoe ga je om met de emotionele belasting van het werken in een conflictgebied?

‘Het gevoel van machteloosheid en onrechtvaardigheid is soms overweldigend, en in de afgelopen weken heb ik gemerkt dat deze emoties alleen maar sterker zijn geworden met de voortgang van de oorlog. Het is frustrerend omdat je zo graag meer zou willen doen, maar je beseft dat de mogelijkheden beperkt zijn. De krachteloosheid neemt toe, en het is moeilijk om te accepteren dat je zo weinig impact kunt hebben, zelfs als je heel graag iets zou willen betekenen.

Gelukkig worden we goed begeleid, en we hebben mensen ingeschakeld die ervaring hebben met traumatische gebeurtenissen en tegelijkertijd dienstbaar zijn. We vormen een sterk team van drie personen, waarbij we alle correspondentie met hen delen. Ikzelf ben altijd al een fervent schrijver geweest, en dat uit zich nu in het op papier zetten van alles wat er in me omgaat. Het is mijn manier om de pijn te verwerken.

We zijn nog steeds intensief betrokken bij het helpen van veel mensen daar. We hebben geld overgemaakt, vee en schapen gekocht, en zijn bezig met het herstellen van drinkwaterbronnen. Het is frustrerend om veilig in Nederland te zijn, terwijl daar zoveel gaande is. Soms voelt het als een ‘error’ in je hoofd, vooral als je bedenkt dat je hier gisteren nog Sinterklaas vierde met je gezin. Maar dan herpak ik mezelf, sta op en focus op wat er nog is en wat we kunnen doen om te helpen.’

Heb je sterke banden opgebouwd met de lokale bevolking in de Gazastrook?

‘Wij hadden bijzondere regelingen toen we daar waren. Eerder verbleven we in een hotel, deels vanwege veiligheidsoverwegingen. Later kwamen we in contact met een goede vriend die voor ons een verblijfplaats regelde. Hij bood ons onderdak aan in het appartement van zijn werkgever en zorgde voor ons, inclusief maaltijden. Dit werd onze operationele uitvalsbasis van waaruit we werkten.

Deze vriend is in de loop der jaren een nauwe vriend en teamlid ter plaatse geworden. Toen de oorlog uitbrak, nam hij de verantwoordelijkheid op zich om de financiën te beheren die wij beschikbaar stelden. Hij ging alle gebieden in Gaza in om mensen te voorzien van water, voedsel en bemoediging. In november is hij overleden. Gedood in een bombardement. Hij had net voorgesteld aan zijn neef om hun kinderen bij elkaar onder te brengen, zodat er in ieder geval één van hun gezinsleden zou overleven als er iets met hen zou gebeuren. Het huis werd geraakt terwijl ze eten uitdeelden. Zijn vriend rende naar huis, maar het was te laat. Het huis brandde zo hevig dat de brandweer niets kon doen. Uiteindelijk werden 46 mensen onder het puin vandaan gehaald, waarvan slechts één klein meisje overleefde.

Dergelijke verhalen, die bijna dagelijks gehoord worden, zijn hartverscheurend. Het feit dat mensen nu overwegen om uit elkaar te gaan om ervoor te zorgen dat er in ieder geval iemand van de familie overblijft in het geval van een bombardement, is iets wat we ons nauwelijks kunnen voorstellen. Het raakt me diep.’

Wat doet het met je als je het nieuws over de oorlog kijkt?

‘Het is werkelijk hartverscheurend wat er momenteel gebeurt. Mensen worden letterlijk opgejaagd en van het ene naar het andere gebied verdreven. Onze mensen ter plaatse hebben geen veilige plek meer om naartoe te gaan; overal wordt gebombardeerd. Het is surrealistisch, geen enkele plek lijkt veilig te zijn. Vanmorgen sprak ik nog met een van onze teamleden daar, en ze vertelden dat ze van het noorden naar het zuiden zijn gegaan en nu weer worden verdreven naar een ander gebied.

Hier in Nederland is het juist een gezellige tijd, met Sinterklaas, kerst en oud en nieuw. Het voelt echter dubbel omdat ik me bewust ben van het feit dat mensen daar vechten voor hun bestaan. Het contrast tussen de voorbereidingen voor het kerstdiner hier en wat er daar gebeurt, is schrijnend. Het voelt vreemd om midden in deze gezellige periode te zijn terwijl mensen elders zo’n zware strijd voeren.

Het is een innerlijke strijd. Veel mensen zeggen tegen me dat ik moet stoppen met het nieuws kijken omdat het alleen maar erger lijkt te worden. Soms denk ik er zelf ook aan om ermee te stoppen, maar ik wil wel weten wat er gaande is. Het is moeilijk om de beelden en de verhalen te verwerken. Elke keer als ik denk dat het niet erger kan worden, blijkt het toch weer erger te zijn. ‘s Morgens word ik vaak huilend wakker als ik zie wat er in de nacht is gebeurd en als ik contact heb met mijn vrienden ter plaatse. Het doet pijn, maar tegelijkertijd voelt het als een opluchting dat ik mijn emoties kan uiten. Het feit dat ik kan huilen, geeft me een vorm van verlichting.’

Hoe gaat je familie om met je betrokkenheid in de Gazastrook?

‘Ik heb een dochtertje van negen, de jongste. Voor haar was het vooral moeilijk omdat ze erg uitkeek naar mijn terugkeer op zaterdag, maar dat gebeurde niet. Ze wist niet wanneer ik wel zou terugkomen, en dat was het moeilijkst voor haar. Mijn andere kinderen, ik heb er zes, hadden allemaal een soortgelijke reactie van ‘oké, mama komt later terug, we weten niet wanneer, maar we hebben er vertrouwen in dat ze er alles aan zal doen om snel weer thuis te zijn.

Toen ik uiteindelijk thuiskwam, stonden ze allemaal op me te wachten bij het defensie vliegtuig in Eindhoven, midden in de nacht. Het was fantastisch om te zien hoe ze daar stonden, wachtend op mij, terwijl het vliegtuig landde. Het was echt bijzonder. Hoewel ik dat wel heel erg waardeerde, dacht ik op dat moment ook dat ik eigenlijk helemaal niet naar Nederland wilde. Mijn hart lag daar, in Gaza. Ik wilde solidair zijn met de mensen daar, ik wilde helpen. Tegelijkertijd realiseerde ik me dat het ook heel druk zou worden met mijn eigen gezin, maar het zien van mijn kinderen die op me wachtten, maakte alles bijzonder en waardevol. Later gaven mijn kinderen aan dat ze het snapte als ik weer terug zou gaan naar Gaza, mocht te mogelijkheid zich voordoen. Zij snappen dat ik momenteel met mijn hart en hooft in Gaza ben. Dit geeft mij enorm veel kracht.’

Hoe blijf je positief in deze tijden van wanhoop?

‘Vanmorgen sprak ik met een jonge man uit de Gazastrook, en het was een inspirerend gesprek. Ondanks de uitdagingen probeer ik positief te blijven en mensen te stimuleren om naar mogelijkheden te kijken. Hij vertelde me dat hij bruikbaar materiaal tussen de puinhopen had gevonden en een zonnecollector had gebouwd om zijn telefoon op te laden. Zijn flexibiliteit en inventiviteit zijn bewonderenswaardig. Ik ben altijd bezig met het aanmoedigen van mensen en het benadrukken van hun potentieel voor een betere toekomst. Ondanks de moeilijke omstandigheden wil ik hen hoop laten houden voor de volgende dag. Het is inspirerend om te zien hoe verschillende geloofsovertuigingen samenkomen in een tijd van crisis, waarbij bemoedigende woorden een brug slaan tussen verschillende gemeenschappen.

Terugdenkend aan mijn laatste bezoek aan Gaza, bezocht ik een ziekenhuis waar protheses werden vervaardigd voor mensen die ledematen misten, met name jonge mensen zonder armen, benen, of beide. In vergelijking met revalidatiecentra in Nederland, die over voldoende mogelijkheden beschikken om iedereen van de benodigde ledematen te voorzien, besefte ik de schaarste in Gaza. Ze hebben veel te weinig materiaal; ze hebben er honderd per maand nodig, maar slechts materiaal voor vijfentwintig. Desondanks doen ze er alles aan om met hun beperkte middelen de hele groep mensen te voorzien van wat ze nodig hebben. Dit is wat ik in de afgelopen jaren heb geleerd van het Palestijnse volk: je hebt niet veel nodig, geen overvloed, om je dromen te verwezenlijken.

Deze waardevolle levensles benadrukt voor mij de mogelijkheden van het weinige dat je hebt. Als christen kijk ik op dezelfde manier naar mijn eigen mogelijkheden. Ook al ben ik slechts Antoinette uit Leusden, met een eenvoudig gezin van zes kinderen, ik kan tegen God zeggen: dit is wie ik ben, dit is wat ik heb. Gebruik het maar, zodat ik anderen kan dienen en hun dromen kan helpen verwezenlijken. Het geeft me hoop, en dat is waarom ik me hieraan blijf wijden.’

Kun je woorden van hoop geven?

‘Het is gemakkelijk om je te richten op alle negatieve aspecten. Mijn hoop en gebed zijn dat we als wereld hiervan leren. Met zoveel oorlogen en onrecht in de wereld voelen we ons vaak machteloos als individu. Maar ik denk dat als we stoppen voor die ene persoon in onze straten, wijken, dorpen, en wereldwijd, als we om hen geven en in gesprek gaan, we een hele wereld kunnen veranderen. Dat herinner ik mezelf altijd als ik naar mijn eigen beperkte bijdrage kijk. Het maakt niet uit hoe klein je bent; een klein lichtje kan een hele kamer verlichten. Dus laten we als wereld stoppen, ons richten op het licht en zien dat iedereen een medemens is die gewoon op een menswaardige manier wil leven.’