Margriet Sitskoorn (1966) schrijft al zestien jaar lezenswaardige boeken over onze hersenen, zoals Het maakbare brein. Ze is een zeer bezige bij, maar vindt rust in de Drunense duinen. Al houdt ze wel haar tempo van het leven aan: ‘Ik stap stevig door.’

Ach, dat hoofd, het brein, de hersenen, professor Margriet Sitskoorn raakt er niet over uit gepraat en niet over uit geschreven. De energieke dame heeft het ene boek (Het 50+ brein) nog niet af of daar worden de pubers al beschreven in Het Superbrein-geheim. In een herberg aan de rand van de Drunense Duinen: ‘Mijn fascinatie zit ’m in het aanpassingsvermogen van de hersenen. Mijn kruistocht is de mensen uit te leggen dat gedrag het brein beïnvloedt. Geen gemakkelijke boodschap, mensen zijn geneigd te zeggen: “Ik ben nu eenmaal zo.” Of: “Mijn vader of moeder was ook zo.” Nee, nee. Je kunt er wat aan dóén.’ En dat doen, dat moeten we: ‘We zijn ver afgedreven van wat goed voor ons is. Niemand wil uren in de file. Bijna iedereen wil naar buiten. Niemand wil een gebrek aan contact. De oplossing is vaak simpeler dan het lijkt: ga samen wandelen, verbind je, doe iets goeds!’

Duidelijk. Ze is van de hoop en van het aanpakken. Stralende vrouw, altijd staat ze ‘aan’. Urenlang kan ze doceren over plasticiteit en de prefrontale hersenschors die we moeten blijven ontwikkelen. ‘Prikkel je hersenen, blijf focussen, slaap voldoende,’ dat zijn haar boodschappen. En: ‘Blijf bewegen.’ Dat is fijn, want daarvoor zijn we hier. We willen aan de wandel met Margriet; practice what you preach, nietwaar? Blijmoedig: ‘Interessant dat wandelen nu zo’n hype is. Ik riep het al in 2006: als je in beweging komt, heeft dat direct invloed op de plasticiteit van je hersenen. Het is overal goed voor: bete[1]re doorbloeding, ontspanning, betere nachtrust. Maar door de veranderingen in ons leven zijn we als mens steeds meer gaan stilzitten. Thuis en op het werk: altijd weer die bank en die stoel. Als ik naar mezelf keek, schrok ik me kapot. Wat deed ik nou eigenlijk? Opstaan, douchen, ontbijten, auto in en uren zitten op kantoor. Als hoogleraar werk ik in een bosrijke omgeving. Op een dag hebben we gezegd: dat bos kunnen we in. Wandelend vergaderen, wandelend lunchen. Dat gaf me toch een goed gevoel.’

Thuis keek ze weleens naar de kippen. Lachend: ‘Die zijn vaak slimmer dan wij. Eten geen vet, geen suiker, geen zout, die bewegen de godganse dag, gaan dan op stok, lekker rusten en op tijd naar hun bed. Wij jagen de hele tijd maar die to-do list na. Nou, daar ben ik niet meer zo van, net zo min als van de bucketlist. Ik heb tegenwoordig een to[1]don’t list. Als ik naar mijn kippen kijk, weet ik dat we te ver van onszelf zijn afgedreven. Ons hart pompt, alles scharniert in ons lijf en wat doen wij? Zitten.’ Zelf ging ze het in de coronatijd anders doen. Digitaal vergaderen, prima, maar dan wel al wandelend. ‘Met het beeld vaak uit, dat leidde maar af. Gewoon oortjes in en dan maar lopen. Heerlijk. Ik kwam op de beste ideeën en tot de beste gesprekken. Alle energie ging daarnaartoe, ik hoefde niet eens na te denken hoe mijn haar zat, dat zag toch niemand. Al die ingesleten gewoontes die je niets brengen: overboord. Onder werktijd yoga, pilates, mindfulnesslessen? Waarom niet. ‘We moeten een bredere definitie van succes formuleren. Succes is ook: je eigen gezondheid.’

ROMANTICUS

Van balans en ‘alles met mate’ houdt ze. ‘Als het lijf zegt: ik moet bewegen, beweeg ik. Zonder schuldgevoel, want het komt mijn werk en welzijn ten goede. Ik verdoe geen tijd aan social media, die heb ik gewoon niet, dus ik voel ook de ruimte.’ Als ze wandelt, is het vaak met vaste ‘loopmaatjes’, soms gaat ze ook alleen. ‘Ik loop een paar keer per dag. En stap dan stevig door. Ondertussen kijk ik wel heel goed om me heen. Ik hou heel erg van bomen, en de Drunense duinen vormen een uniek landschap. Als de zon ’s avonds zo over de vlakte schijnt, weet je niet wat je ziet, zo mooi. Het spel met de lucht is fenomenaal. Ik kan ontroerd naar een oude eik kijken: joh, die stond er al toen mijn lieve oma uit 1903 nog een jong meisje was.’ Ze kijkt en luistert graag naar de vele vogels, de schaapherders met hun kudde en zoekt naar de herten die ze nog nooit heeft gezien, maar die er wel moeten zijn. Het geluk? ‘De stilte. Op de duinen kun je eindeloos dwalen zonder dat je iemand tegenkomt. Zo weids is het. Je kunt er goed verdwalen, weet ik uit ervaring, maar van gps houd ik niet.’ De hoogleraar in haar wordt weer wakker: ‘In het groen verblijven is een wondermiddel. Ik wijs graag op de Schijf van Vijf als het gaat om vitaliteit: voed je hersenen met de juiste dingen, verrijk je omgeving, verhoog je hartslag iedere dag tot boven de 100, verbind je met anderen en vermijd ziekte. De norm is: een halfuur per dag bewegen. Dat vind ik echt te weinig. Fietsen, lopen, de tuin wieden, een balletje overgooien, even wandelen met de kleinkinderen, ook ouderen kunnen dat vaak nog. Je geheugen wordt er beter van, het verval gaat veel minder hard, je slaapt beter – en betere slaap is overal goed voor. Je spieren blijven beter in conditie, zeker voor vrouwen in de overgang is dat een belangrijke. Je bent beter in balans, valt minder snel. Het helpt goed tegen depressieve gevoelens. Bewegen is een heel makkelijke manier om langer fit te blijven.’

ONS GEDRAG

We verlaten herberg De Roestelberg, duiken rechts de duinen in en houden de bosrand links van ons. Zo blijven we ons verbazen over de vergezichten. De zon kleurt de duinen donkerblond, groen en bruin in vele tinten. Margriet houdt ervan om naar de top van de duinen te wandelen. ‘Het uitzicht met een bakje thee is weergaloos’. Ze moet een beetje lachen om de verschillende routes voor honden, paarden en de gewone wandelaars; typisch Nederlands: voor ieder wat wils. Ze gaat graag van de paden af en kiest haar eigen route. ‘Lekker verdwalen en wie weet komt een helikopter ons redden.’  Liefst had ze een picknickmand meegenomen. ‘Dat zijn van die kleine geneugten waar ik enorm van kan genieten. Goed eten, genoeg rusten, genoeg samenzijn, voor elkaar dingen doen, in feite komt dat allemaal samen in zo’n picknickmand. De wereld is ingericht op verslavingsgevoelig gedrag, maar we moeten leren kiezen voor het gedrag dat goed voor ons is. Ik kán mijn vrienden zien, ik kán die picknickmand vullen, ik kán met ze wandelen door de duinen. In een wereld vol verleidingen en afleiding is het de kunst te kiezen voor geduld en aandacht, en dat is niet altijd even makkelijk. We worden al zo overvraagd. Jonger, sneller, strakker, je hoort mensen zeggen: ik ben 60 en dat is het nieuwe 40, waarom? Ik ben 55 en voel me goed op die leeftijd. Besteed je tijd, aandacht en energie aan iets leren, de natuur, je passie. Ik wandel door weer en wind. En dan kom ik thuis en is het warme kopje thee net nog wat lekkerder. Mijn leven zit vol boeken en denken. De duinen voegen hier heel veel toe: de lucht, de bomen, de ruimte… Vrij!’