Soms heb je het zelf niet eens door dat je stress hebt. Die trein die raast maar door en jij rijdt ‘gezellig’ mee. Totdat het je ineens allemaal teveel wordt en je echt niet meer kan. Hoe kun je dit voor zijn? In het boek ‘Hollend voor je stress uit’ legt stressdeskundige Suzan Kuijsten uit wat de symptomen van stress zijn.

In de illustratie (hieronder) laat Suzan in haar boek zien hoe stress wordt gezien. ‘De Firma Stress is er om je in leven te houden, om je te beschermen tegen fysieke, sociale, emotionele en mentale pijn. Ze biedt noodhulp.’

We ondermijnen stress

De eerste signalen van overbelasting en uitputting van het stressmechanisme herkennen we meestal niet als zodanig. In plaats van rust te nemen, gaan we steeds harder hollen om goed te blijven functioneren. Daardoor ondermijnen we de Firma Stress nog verder. De uitputting wordt groter en het aantal defecten neemt toe. We hebben er geen tijd voor, want we moéten dóór.

En maar doorgaan

We moeten immers nog even succesvol zijn op werk, indruk maken op anderen met een (top)prestatie, erkenning lospeuteren, gewaardeerd worden, een lijst met sociale verplichtingen afwerken, bijzonder zijn, groots en meeslepend leven, erbij horen et cetera.

Allemaal om onszelf te beschermen tegen mentaal, sociaal en emotioneel ongemak. We nemen wel een aspirientje of een paracetamolletje om de klachten te bestrijden. Het gaat vanzelf wel weer over, denken we.

Dit zijn de symptomen van stress

Bekijken we de stressignalen wat nauwkeuriger dan komen we tot een heel andere conclusie:

1. Veel ziek zijn

Team Cortisol onderdrukt de activiteit van het immuunsysteem. Waardoor je een verhoogd risico loopt om ziek te worden. Bij chronische stress wordt de Afdeling Inspanning aanhoudend belast. Team Cortisol blijft de activiteiten van het immuunsysteem onderdrukken en het ingrijpende gevolg daarvan is dat je afweerrespons verandert en je vaker ziek bent.

2. Voortdurend gejaagd gevoel (rust en evenwicht verstoord)

Niet alleen de Afdeling Inspanning, maar ook de Afdeling Ontspanning verzet veel werk als er veel stress is om de stressreactie weer af te remmen. Maar niet alles stress wordt afgeremd en opgeruimd. Je blijft maar acties en alert als een Duracell-konijn. Je voelt je voortdurend opgejaagd, gespannen en druk.

3. Somberder

Door stress is ook het Team Serotine minder gevoelig geworden voor de aanvragen. Dit betekent dat het goede basisgevoel niet meer voldoende geleverd kan worden. Het gevolg is dat je steeds somberder wordt. En onzekerder.

4. Angstiger

Een belangrijk effect van veel stress is overactivering van de Interne Veiligheidsdienst. Hoe meer angstinformatie je verzamelt, des te groter die dienst wordt en des te sneller je angst ervaart. Het werkt net als bij een verzoek om op rode objecten te letten. In het begin zie je een paar rode objecten; na een tijdje zie je overal rode objecten. Je kunt zelfs last krijgen van paniekaanvallen en angststoornissen.

5. Negatieve gedachten

Nu je interne veiligheidsdienst overactief is, heb je niet alleen meer angstgevoelens, maar ben je ook minder goed in staat om jezelf gerust te stellen. Onder invloed van stresshormonen vliegen je gedachten alle kanten op. In je hoofd beginnen je negatieve gedachten de polonaise te dansen. Ze zijn steeds moeilijker onder controle te krijgen.

6. Slaapproblemen

Om in slaap te komen heb je slaaphormonen nodig. Laten die nou ook door de Teams Serotine en Gaba geproduceerd worden. Team Serotine is betrokken bij de productie van het belangrijkste slaaphormoon melatonine. Team Gaba zorgt ervoor dat je optimaal kunt doorslapen. Zijn serotine en gaba verminderd beschikbaar dan krijg je moeite om in slaap te komen of door te slapen.

7. Vergeetachtigheid

Een overactieve Afdeling Inspanning remt hersendelen af die betrokken zijn bij logica en ratio. Daar hebben met name je geheugenfunctie en besluitvaardigheid onder te lijden. Je gaat steeds meer (en langer) twijfelen en doordat je moeite hebt je eerdere besluiten te herinneren (of de argumenten ervoor) neem je steeds slechtere beslissingen.

8. Pijnlijke en stijve spieren

Inspanning gaat gepaard met spierspanning. En gespannen spieren verslechteren de spierstofwisseling. Dat is de oorzaak van de overbekende nek- en schouderklachten. Het zijn – hoe mild wellicht ook – stressverschijnselen. Datzelfde geldt voor RSI. De belangrijkste hulptroep die verantwoordelijk is voor spierontspanning is Team Gaba. Als dat uitgeput raakt, betekent dat dus een slechtere stofwisseling en verhoogde kans op klachten van spieren.

9. Verminderde stressweerbaarheid

Het gaat in je lichaam altijd over balans. De verhouding tussen allerlei stoffen in je bloed, de afwisseling van inspanning en ontspanning en de activiteit en inactiviteit van cellen, spieren, klieren en andere systemen. Het teveel aan cortisol dat je krijgt in chronische stressperiodes is een vorm van onbalans. Bij onvoldoende structureel herstel raakt Team Cortisol uitgeput, met als gevolg dat je stressvolle situatie niet meer (goed) aankunt.

Bron: ‘Hollend voor je stress uit’ van Suzan Kuijsten