Recent onderzoek van Stichting HIV Monitoring (SHM) wijst op een zorgwekkende trend: hiv-diagnoses onder jonge mannen, specifiek onder mannen die seks hebben met mannen (MSM), blijven stijgen. Hoewel het totale aantal nieuwe hiv-diagnoses in Nederland redelijk stabiel blijft, zijn er bij jonge mannen in de leeftijdsgroep van 15 tot 24 jaar opvallend meer nieuwe infecties geregistreerd. In 2023 werden in deze groep 40 nieuwe diagnoses gesteld.
In de afgelopen twintig jaar is het percentage jonge MSM dat in de hiv-statistieken voorkomt, meer dan verdubbeld. In 2002 maakte deze groep nog 15 procent uit van het totale aantal nieuwe hiv-diagnoses; in 2023 is dat opgelopen naar 29 procent. Deze cijfers zijn niet zomaar statistieken, maar een signaal dat er iets structureel misgaat in de hiv-preventie en voorlichting.
Mark Vermeulen, directeur van het Aidsfonds, noemt het gebrek aan structurele investeringen in seksuele voorlichting als een van de hoofdoorzaken. Volgens hem is het overgrote deel van de jongeren niet goed geïnformeerd over hiv en veilige seks, mede omdat landelijke campagnes voor seksuele gezondheid al meer dan tien jaar niet zijn gevoerd. “Er is een hele generatie opgegroeid zonder voldoende kennis over wat hiv precies is en hoe je het kunt voorkomen,” stelt Vermeulen.
PrEP, de hiv-preventiepil die een infectie volledig kan voorkomen, wordt vaak gezien als dé oplossing. Toch lijkt deze medicatie niet bij alle risicogroepen aan te slaan. Onder jongeren zijn er drempels, zoals het ontbreken van voldoende informatie over het bestaan van PrEP, en de kosten: sinds augustus moeten mensen zelf betalen voor de pil, wat neerkomt op zo’n 30 euro per maand. Hoewel dit voor sommigen te overzien is, kan het bedrag voor jongeren een obstakel vormen, zeker als zij nog geen stabiel inkomen hebben.
Daarnaast lijkt er nog steeds een kennisgat: maar liefst 25 procent van de mensen die in 2023 hiv opliepen, gaf aan dat ze PrEP niet nodig achtten, terwijl 19 procent niet eens wist dat het middel bestond. Dit onderstreept de noodzaak voor betere en vooral toegankelijke informatie.
Nederland staat er internationaal gezien goed voor als het gaat om hiv-behandeling en preventie, maar het is duidelijk dat voorlichting en bewustwording rond hiv opnieuw op de agenda moeten komen, zeker onder jongeren. Volgens het Aidsfonds zijn de middelen er wel, maar moeten deze beter worden ingezet. Seksuele voorlichting die jongeren effectief bereikt en daarbij niet alleen de nadruk legt op hiv, maar ook op andere soa’s, is essentieel.
Mark Vermeulen benadrukt dat de sleutel ligt in een structurele aanpak, waarbij zowel voorlichting als toegang tot preventieve middelen, zoals PrEP, gewaarborgd moet zijn voor iedereen, en zeker voor jongeren die tot een risicogroep behoren. “Alleen door ervoor te zorgen dat jongeren goed geïnformeerd zijn en toegang hebben tot alle preventiemiddelen, kunnen we de stijging van nieuwe hiv-diagnoses onder jonge mannen tegenhouden,” aldus Vermeulen.
De stijgende hiv-cijfers onder jongeren zijn een wake-upcall. Het vraagt om een gezamenlijke inspanning: vanuit de overheid, de zorgsector en organisaties zoals het Aidsfonds. Met heldere en toegankelijke voorlichting, het aanpakken van financiële drempels rondom PrEP en het opnieuw starten van nationale preventiecampagnes kan Nederland de ambitie waarmaken om het aantal nieuwe hiv-infecties naar nul te brengen.
