Slapeloosheid. Zelf heb ik er een hele tijd last van gehad. In die periode woonde ik in de tropen en ik dacht dat het te maken had met het geluid van de airco en de warmte. Maar achteraf bleek het te komen door mijn schildklier die overactief was. Mijn immuunsysteem en zenuwstelsel waren volledig uit balans en ik heb drie jaar lang niet goed geslapen. Van 2015 tot en met nu heb ik heel veel gedaan om tot de oorzaak te komen van mijn disbalans.

Vrouwen slapen slechter dan mannen. Zo geeft maar liefst 62 procent van de Nederlandse vrouwen aan een slechte nachtrust te hebben. Bij mannen is dit percentage een stuk lager, 38 procent van hen geeft aan minder goed te slapen. Slapeloosheid, oftewel moeite met inslapen en of doorslapen treft ons allemaal wel eens. Een korte periode waarin we last hebben van slapeloosheid vanwege allerlei onderliggende redenen die niet te maken hebben met onze geest, bijvoorbeeld bij het ervaren van pijn.

Wanneer er echter sprake is van chronische slapeloosheid kan het de algehele gezondheid echt verslechteren en je kwaliteit van leven verminderen. Er is al sprake van chronische slapeloosheid als het langer dan een maand aan de gang is. En dat is lang. Veel mensen lijden jarenlang aan chronische slapeloosheid. Maar er is gelukkig heel veel wat we zelf kunnen doen om deze disbalans te herstellen of het op te lossen als we maar de oorzaak kennen.

Waarom is goede slaap belangrijk?

Volgens Ayurveda is slaap en rust één van de drie pilaren van gezondheid. De eerste pilaar is dat we onze voeding goed kunnen verteren. Een tweede pilaar is goede nachtrust of slaap en de derde pilaar is onze seksuele energie op de juiste manier gebruiken. Als één of meerdere van deze pilaren uit balans zijn, zal dat onze gezondheid negatief beïnvloeden. En uiteraard heeft de moderne wetenschap het belang van slaap voor onze gezondheid allang gevalideerd.

De Ayurvedische benadering en de oorzaken

Hoe kunnen we hiernaar kijken vanuit Ayurveda? Het is van belang te zeggen dat iedere disbalans of ziekte in Ayurveda zijn eigen pathologie heeft. Met andere woorden, hoe ziekte zich ontvouwt wanneer de dosha’s uit balans raken in lichaam en geest. Twee personen met slapeloosheid kunnen niet op dezelfde manier te worden behandeld. De Ayurvedische benadering van slapeloosheid is om het evenwicht door het hele lichaam te herstellen en de natuurlijke slaap-waakcyclus te herstellen.

Volgens de leer van Ayurveda worden de meeste chronische aandoeningen, waaronder slapeloosheid, veroorzaakt door een opeenhoping van onzuiverheden in het lichaam. Slechte voeding, zwakke spijsvertering, een te drukke levensstijl en te veel stress kunnen gifstoffen genereren en het vermogen van ons lichaam om ze kwijt te raken, aantasten. Opgebouwde gifstoffen hebben invloed op onze biochemie en verstoren ons metabolisme, inclusief de slaapfuncties.

Oorzaken van slapeloosheid volgens Ayurveda

• Onjuiste voeding en levensstijl leiden tot verergering van Vata en Pitta;
• Regelmatig gebruik van stimulerende middelen zoals thee en koffie;
• Overmatig koud, droog, gefrituurd en gekruid eten;
• Onderdrukte emoties;
• Overmatige opwinding en emotionele stoornissen zoals zorgen, woede en overwerk.

Wat gebeurt er bij slapeloosheid?

• De geest speelt een belangrijke rol;
• Vata disbalans grootste oorzaak;
• Pitta disbalans kan ook een rol spelen;
• Kapha speelt geen rol.

Los van onderliggende aandoeningen die zich kunnen afspelen in het lichaam kunnen we een onderscheid maken tussen Pitta en Vata slapeloosheid. Volgens de Ayurveda zorgt een normaal functionerende Kapha dosha voor een gezonde slaap en rust. Maar wanneer de Vata en Pitta energie het overnemen en Kapha vermindert, kan slapeloosheid het gevolg zijn.

Meest voorkomend bij chronische slapeloosheid is het Vata type slapeloosheid. Vata dosha heeft de elementen lucht en ruimte en is verantwoordelijk voor alle beweging in het lichaam en de geest. De kwaliteiten van deze dosha kunnen ervoor zorgen dat we nerveus worden, angstig, dat we ons veel zorgen maken en piekeren. Of het kan zich uiten in het lichaam. De toeveelheid aan beweging houdt ons vervolgens wakker.

Pitta slapeloosheid komt ook voor, maar is meer acuut dan chronisch. Deze vorm heeft zowel Vata als Pitta. De geest ervaart namelijk onrust en tegelijkertijd probeert de Pitta mind problemen op te lossen, wat ervoor zorgt dat je wakker ligt. Pitta slapeloosheid kan ook ervaren worden wanneer er hitte aanwezig is de lever. Dit kan in de vorm van woede zijn of door PMS of om andere redenen.

Stress

Stress speelt een hele belangrijke rol bij slapeloosheid. Langdurige stress put de reserves van het lichaam uit. De bijnieren raken daardoor uitgeput, waardoor het lichaam gedwongen wordt om voldoende cortisol aan te maken en dit elders zal moeten zoeken. Bijvoorbeeld uit de voortplantingsorganen, de bloedsuikerspiegel en de schildklier om stress te bestrijden.

Wat kun je hier aan doen?

Naast gezond eten, sporten en buiten zijn in de zon, is een goede nachtrust één van de belangrijkste factoren om een stralende gezondheid te creëren. En het is door een ononderbroken slaap van goede kwaliteit dat het lichaam zichzelf echt op een diep niveau kan helen. Deze editie staat vol tips, maar hier nog wat Ayurveda tips om slapeloosheid te behandelen met een korte toelichting. Let op dat elke aanbeveling, behandeling of advies in dit artikel niet bedoeld is als vervanging voor professioneel medisch advies, een diagnose of behandeling. Vraag altijd jouw arts om advies als je vragen hebt over een medische aandoening. De aanpak in Ayurveda en bij mij in de praktijk is altijd holistisch. Ook bij slapeloosheid. We gaan altijd op zoek naar de oorzaak. Het beste is om slapeloosheid te behandelen door naar alle verschillende onderliggende redenen te kijken die het veroorzaken en daarna pas de kruiden te gebruiken om je te helpen slapen.

Als je gewoon je toevlucht neemt tot het gebruik van de kruiden en alle onderliggende problemen negeert die het in de eerste plaats veroorzaken, zullen je resultaten minimaal en enigszins ineffectief zijn.

Aanbevelingen bij (chronische) slapeloosheid

Regelmatige zelfmassage beoefenen met olie

Hiermee balanceer je de Vata dosha door de tegenovergestelde kwaliteiten van ruw, licht, mobiel en droog te introduceren, namelijk warm, olieachtig en zwaar. Daarnaast kun je dit aanvullen met het volgen van een dieet met goede vetten, zoals gekookte volle koe- of geitenmelk, ghee, olijfolie, avocado’s, noten en zaden. Houd er rekening mee dat lichtheid één van de eigenschappen van Vata is, dus dit betekent dat als je te licht eet, Vata hoog wordt en je slaap licht en onderbroken wordt

Hormoonspiegels in balans houden

Het is normaal dat onze klieren met het ouder worden geleidelijk aan minder hormonen produceren, maar onze huid neemt het over en compenseert de verloren hormonen als we onze huid meerdere dagen per week een olie massage geven. Dat is de reden waarom Ayurveda altijd een dagelijkse oliemassage aanbeveelt, gedurende het hele leven, maar vooral in wat bekend staat als de Vata-fase van het leven, waar de elementen van Vata, droog, licht en ruw, meer uitgesproken worden in de fysiologie. Zie het zo: in de Vata-fase van het leven drogen we letterlijk op. Onze hormonen, die zijn gemaakt van cholesterol en een smerende werking hebben in ons lichaam, worden minder, waardoor er meer Vata wordt aangemaakt. Dus als je olie op je huid smeert, wat het grootste orgaan van het lichaam is, kan het voor je aan het werk gaan en je niet alleen helpen meer hormonen aan te maken, maar je tevens helpen om deze neiging tot uitdrogen die we later in het leven ervaren, te balanceren.

Regelmatige of dagelijkse oliemassage helpt dus niet alleen je hormoonproductie, maar het balanceert de droogheid van Vata en daarmee kan het helpen slapeloosheid op te lossen. Houd er ook rekening mee dat als progesteron laag is, dit ook slapeloosheid kan veroorzaken. Er zijn gelukkig kruiden in Ayurveda om je helpen jouw progesterongehalte te verhogen. Dit is een enorm probleem dat bij veel van vrouwen kan voorkomen, omdat er tijdens het leven vele redenen zijn waardoor progesteron laag wordt. Eén van de redenen is een te zwakke schildklier. Dit was bij mij het geval. Andere redenen kunnen zijn dat je cortisol afgeeft overdag als je onder stress staat of het gebruik van de anticonceptiepil. Dus alleen al deze drie factoren, een lage schildklier, hoge stress en het gebruik van anticonceptiepillen, kunnen een enorm deel van de slapeloosheid veroorzaken die we zien door lage progesteronspiegels.

Als hormonale problemen jouw slapeloosheid veroorzaken, biedt Ayurveda verschillende kruidenformules om je te helpen je eigen hormonen aan te maken.

Inname van melatonine voorkomen

Veel mensen nemen melatonine, een hormoon dat je pijnappelklier aanmaakt en dat je helpt slaperig te worden en in slaap te vallen. We raden het gebruik van melatonine eigenlijk af, ook al klinkt het misschien als een meer natuurlijke manier om het probleem op te lossen.

Over het algemeen wil je geen hormoon nemen dat je lichaam al aanmaakt, omdat je eigen klier het dan niet meer hoeft te maken. Op die manier stopt het de productie van het hormoon, waardoor je oorspronkelijke probleem nog moeilijker op te lossen is. Als het donker is, komt melatonine langzaam vrij en vertelt je lichaam dat het tijd is om te gaan slapen. In het I love Ayurveda Magazine met het thema ‘Slaap’ lees je onder andere terug hoe je de melatonine aanmaak op een natuurlijke manier kunt verhogen.

Koffie, thee en chocola te vermijden

Gezond verstand vertelt je ook dat als je ‘s nachts moeilijk in slaap valt, je cafeïne volledig moet vermijden. Dat betekent dat je zowel koffie, thee, chocolade en cacao moet vermijden. Zelfs groene thee bevat wat cafeïne.

Overdag veel naar buiten te gaan

Het is ook goed om te begrijpen dat Vata bestaat uit de elementen ruimte en lucht, dus nogmaals, teveel van die zeer lichte elementen geeft ons een lichte slaap. Kapha bestaat uit de elementen aarde en water, wat betekent dat het buiten wordt gevonden. Dus één van de allerbeste remedies voor een hoge Vata is om overdag naar buiten te gaan, naar het strand te gaan of een wandeling in de natuur te maken, om je lichaam onder te dompelen in de kalmerende, langzame Kapha-elementen. Onthoud dat terwijl Vata snel, licht en droog is, Kapha langzaam, zwaar en zalvend is, precies de tegenovergestelde eigenschappen van Vata. Bijna iedereen weet hoeveel beter hun slaap is nadat ze de hele dag buiten in de zon en in de frisse lucht zijn geweest.

Houd de lever tevreden

De oude teksten zeggen ook dat als Pitta, met de elementen vuur en water, hoog wordt, het je ‘s nachts wakker zal maken als je eenmaal in slaap bent gevallen. Dit betekent dus dat je eerst moet leren wat Pitta is en hoe je het kunt tegengaan. De lever is een Pitta-orgaan, de thuisbasis van vijf spijsverteringsvuren om de vijf elementen uit het voedsel dat je eet te halen: ruimte, lucht, vuur, water en aarde. Je moet dus altijd de vlammen van de lever tevreden houden met wat voedsel om te verbranden. Daarom kun je beter nooit maaltijden overslaan of uitstellen. Als je voortdurend maaltijden overslaat en uitstelt, zal de warmte van de lever naar het hele lichaam stromen en je midden in de nacht wakker maken. Daarom is het goed om uien en knoflook, die de lever ook opwarmen, te vermijden.

Magnesium gebruik

Magnesium is een goed middel om slaap op te wekken. Het gebruik van magnesium chloride wordt aangeraden.  Het advies is om dit via de huid, in bijvoorbeeld de vorm van een crème, toe te dienen, aangezien orale inname diarree kan veroorzaken.

Over I love Ayurveda

Dit artikel is geschreven door Riïm Lagerwerf,  Ayurvedisch Practitioner. Riïm is één van de Ayurveda experts van I love Ayurveda. I love Ayurveda is hét Ayurveda Platform en dé Ayurveda Community van Nederland en België. Dit is dé plek waar jij je leven leert transformeren voor meer balans. Wanneer je lid wordt van de I love Ayurveda Community ontvang jij elke maand het I love Ayurveda Online Magazine in jouw mailbox met content op het gebied van Ayurveda die jou gaat helpen met het transformeren van jouw leven. Lees hier meer over I love Ayurveda en de mogelijkheid om lid te worden van de Community of volg ons op Instagram @iloveayurvedanl.