De eerste telefoon van je kind. Vanaf welke leeftijd is dat normaal? En hoeveel tijd mogen ze op dat scherm doorbrengen? Voor veel ouders zijn dit lastige vragen. De digitale wereld biedt kansen, maar kent helaas ook veel risico’s, vooral als het aankomt op de ontwikkeling van een kind. ”Zo zit een kwart van de kinderen tussen 6 en 9 jaar al op social media,”
In het boek ‘Beschermtijd’ helpt schermtijdcoach Marloes ouders de balans te vinden. Ze neemt je mee in de digitale wereld, vol praktische tips en inzichten om de online tijd van je kind veiliger en gezonder te maken.
- Marloes, jij bent schermtijdcoach. Wat houdt jouw beroep in?
“Mijn interesse is eigenlijk ontstaan vanuit mijn eigen struggle. Ik hoor het mijn dochter nog zeggen: “mam, wanneer mag ik een telefoon”. Ik verschoot even en zonder uitgebreid overleg, zeiden we: op jouw 10e verjaardag krijg je een telefoon. Maar de jaren vlogen voorbij en ik merkte dat ik er steeds meer moeite mee kreeg; hebben we niet te vroeg ja gezegd?
Een paar maanden voordat mijn dochter 10 werd, sprak ik op een kinderverjaardag bij een vriendin iemand die toevallig mediacoach bleek te zijn. Ze vertelde dat je als mediacoach mensen leert om bewust en kritisch met digitale media om te gaan, en gebruik te maken van de voordelen, maar tegelijkertijd weerbaarheid op te bouwen tegen de negatieve aspecten van digitale media. Ik luisterde met klapperende oren; dit wil ik ook.”
- In jouw boek schrijf je dat we onze kinderen moeten beschermen tegen de risico’s die in hun online wereld op de loer liggen. Wat zijn die risico’s?
“Gelukkig ervaren kinderen in de meeste gevallen schermtijd als een leuke tijdsbesteding, maar dat neemt niet weg dat er ook veel risico’s zijn. Zo ontwikkelen sommige kinderen angsten door het zien van heftige beelden op jonge leeftijd, is seksueel misbruik tegenwoordig online een serieuze kwestie, wordt er veel online gepest, gaan er gevaarlijke challenges in de rondte en dan hebben we het nog niet eens gehad over de gezondheidsrisico’s, zoals bijziendheid. Er zijn veel vlakken waar het aan ouders is om een oogje in het zeil te houden en alleen het beperken van schermtijd is onvoldoende.
In Nederland heeft een kwart van alle kinderen tussen de zes en acht al Snapchat, Instagram en Tikok, terwijl die platformen helemaal niet gemaakt zijn voor kinderen van die leeftijd. Daardoor krijgen ze veel beelden te zien die nog niet voor hen bedoeld zijn en raken ze soms verwikkeld in die digitale wereld, zonder dat ouders dat doorhebben. Dat een kind veilig thuis op de bank zit, hoeft niet te betekenen dat ze veilig zijn online. Net als dat ze in het echte leven begeleiding nodig hebben, is dat in de online wereld ook zo.”
- De boel in de gaten houden dus. Hoe doe je dat zonder discussie te veroorzaken?
“Laten we beginnen bij dat het sowieso belangrijk is dat je je kind van kleins af aan al bepaalde regels meegeeft en betrokken bent. Daarnaast werkt het ook goed om af te spreken dat ze de digitale apparaten alleen in de woonkamer mogen gebruiken; zo is het voor jou makkelijk om even snel mee te kijken en je te verdiepen in wat ze spelen of kijken. En vergeet niet dat een eerste smartphone niet hoeft te betekenen dat ze meteen toegang tot social media hebben - bouw het online gebruik rustig op.
Betrokkenheid is minstens zo belangrijk als regels. Toon interesse; Hoe werkt dat spelletje dan? Of heb je nog wat leuks gezien op Instagram vandaag? Als ze het gevoel hebben dat je geïnteresseerd bent in wat ze spelen/kijken, zullen ze er eerder over vertellen en meer met je delen.”
- Wat zijn ‘gangbare’ schermtijden voor mijn tiener?
“Dat is een vraag waar veel ouders zich mee bezighouden- wat is normaal? Helaas zijn er geen heldere schermtijd richtlijnen voor tieners. In Australië en Amerika geven ze het advies maximaal twee uur per dag aan schermtijd te besteden. Maar voor veel tieners is dat aan de lage kant, zo besteden Nederlandse tieners ongeveer vijf uur per dag aan schermtijd. Dat is best wel veel, maar door de ontwikkelingsfase waarin een tiener zit, is het zo dat ze veel behoefte hebben aan contact met vrienden. En dat kan natuurlijk ook via de telefoon. Je kunt daarom het beste kijken naar de balans tussen de lichamelijke, sociale en mentale aspecten bij een tiener.
Ga het af en toe eens na bij jezelf: hebben ze ook tijd waarin ze ontspannen zonder schermpjes, gaat het goed op school en hebben ze een goed zelfbeeld? Heeft je tiener voldoende beweging, slaap en face-to-face contact met vrienden? Zolang dat allemaal goed gaat, kan die schermtijd niet zoveel kwaad. Maar zodra je merkt dat de schermtijd een nadelige invloed heeft op het leven van je tiener, moet je ingrijpen en je tiener helpen om die schermtijd te beperken.”
- Geen mediales op school, maar wel verkeersles. Jij staat voor ‘online verkeersles’. Hoe zie je dat voor je en waarom is dat nodig?
“Op basisscholen krijgen kinderen verplicht verkeersles, maar geen les over hoe ze op een bewuste en fijne manier aan het digitale verkeer kunnen deelnemen. In mijn ogen is dat gek, omdat kinderen zich tegenwoordig heel vaak in de digitale wereld bevinden, zonder dat ze daar ooit les in hebben gehad. Daarnaast zou het ook een beetje last van de schouders bij ouders nemen als docenten die rol deels op zich zouden nemen. Je kunt niet meer om die digitalisering heen, dus je kunt ze dan toch op z’n minst leren hoe ze daar mee om moeten gaan.”
- Hoe kwam je op het idee om een boek te gaan schrijven?
“Het is eigenlijk het boek dat ik zelf had willen lezen, voordat ik ja zei op mijn dochter haar telefoonwens. Ik schrijf altijd al ontzettend graag en toen ik gevraagd werd om een boek te schrijven, heb ik meteen ja gezegd. Ik heb dit boek geschreven omdat ik een bewuste en positieve omgang met digitale media in gezinnen wil stimuleren en ouders wil helpen om de digitale weerbaarheid van hun kinderen te vergroten. Ik zie dat bij ouders enerzijds een grote behoefte is aan meer kennis, advies en ondersteuning op dit gebied en anderzijds dat veel ouders zich nog niet voldoende bewust zijn van het belang van mediaopvoeding.
Het is heel toegankelijk geschreven en ik denk dat er heel veel ouders zijn die herkenning kunnen halen uit onder andere mijn eigen ervaringen. Daarnaast zitten er mega veel tips en adviezen in. Mijn doel is niet om de angst over schermtijd te versterken- ik geloof namelijk ook niet dat schermtijd direct slecht is voor kinderen. Maar wat ik wel hoop is dat het ouders aan het denken zet en motiveert om bewuster met dit onderwerp aan de slag te gaan.”
- Tot slot, heb je een aantal tips die je ouders zou willen meegeven als het aankomt op mediawijsheid?
- Spreek een vaste plek af: Naast dat het belangrijk is om regels over het schermgebruik af te spreken, is het ook goed om af te spreken waar die schermpjes worden gebruikt. Bij ons blijft alles in de woonkamer, waardoor ik als ouder beter weet wat er speelt.
- Wees betrokken: Alleen het begrenzen van schermtijd is onvoldoende. Als ouder is het ook belangrijk om betrokken te zijn bij wat je kind online doet. Check dus regelmatig waar je kind zich online mee bezighoudt.
- Beperk ook je eigen schermtijd: Die beeldschermen zijn voor ons allemaal aantrekkelijk - niet alleen voor kinderen. Onderschat je eigen voorbeeldrol dus niet. Uit onderzoek blijkt namelijk dat overmatig schermgebruik bij kinderen vaak veroorzaakt wordt door overmatig schermgebruik van ouders.
- Kies voor regels die bij jouw kind passen: Eigenlijk geldt het voor bijna alles in het leven, maar balance is key. Jouw regels hoeven dus niet hetzelfde te zijn als die van je buurvrouw. Ieder kind is anders en gedijt bij andere regels.
