In de serie Zonder jou vertellen mensen over het verlies van een dierbare. Shanti Schiks (35) verloor haar zoontje Elfin zes jaar geleden tijdens een familiedrama. Hij was 11 maanden en 11 dagen oud. Naast de pijn en het verdriet heeft het verlies van haar zoontje haar laten zien dat, ook al raak je alles kwijt in het leven wat je lief is, er nog steeds ruimte is om liefde en geluk te kunnen ervaren.

Hoe was de band tussen jou en Elfin?

‘Heel goed. Ik was gek op hem en deed het liefst alles samen. Ik zat er bovenop, als hij een geluidje maakte, stond ik al aan zijn bedje. Ik was zo’n moeder die haar kind nooit kon laten huilen. Elfin was zelfs iets te dik, omdat ik hem zoveel flesjes gaf. Al huilde hij amper. Hij was nooit hysterisch of ontroostbaar. Misschien dat er een paar nachten zijn geweest dat hij niet wilde slapen en ik daardoor ook geen oog dicht deed. Maar als ik hem dan ‘s ochtends weer uit zijn bedje mocht halen, was mijn dag meteen weer goed. Dan deed ik zijn jasje aan en gingen we samen wandelen. Heerlijk, vond ik dat. Elfin was altijd vrolijk en blij. Het was mijn zonnetje! De liefde tussen ons was zó sterk. Dat is misschien ook wel de mooiste les die ik van Elfin heb geleerd: wat voor gruwelijke daad iemand ook pleegt, echte liefde is nooit kapot te krijgen. De liefde tussen mij en Elfin is gebleven en is sterker dan ooit!’

Voelde je naast liefde ook woede richting je ex-partner?

‘Er zijn heus wel momenten geweest waarop ik boos ben geweest, maar eigenlijk al vrij snel na het ongeluk heb ik besloten dat ik mijn leven niet wilde laten beheersen door wrok. Mijn ex was compleet doorgedraaid en ernstig ziek. Waar zou ik boos op moeten zijn? Op zijn ziekte? Ik geloof niet dat je haat met haat kunt bestrijden. Alles wat je aandacht geeft groeit. Woede is een soort gif wat in je lijf blijft zitten. Het verkrampt je spieren, maakt je negatief en neerslachtig. Het kon mij gestolen worden wat zijn staat van zijn was daarboven. Ik wilde hem geen procent van mijn aandacht meer geven.’

Wat knap!

‘Ik weet niet of het knap is. Weet je wat het is? We kunnen het verleden, hoe graag we dat ook zouden willen, niet meer terugdraaien. Mijn situatie was heel zwart-wit: mijn ex had Elfin en mijn schoonmoeder meegenomen in zijn dood. Ik werd voor de keus gesteld: of er zelf ook aan onderdoor gaan of er sterker uitkomen. Ik koos voor dat laatste. Ik had een bijna doodervaring gehad, doordat mijn ex ook heeft geprobeerd mij iets aan te doen, maar ik heb het overleefd. Ik voelde meteen heel sterk: ik wil voor drie mensen leven: voor mezelf, mijn schoonmoeder en voor Elfin.’

Hoe ga je door met je leven na zo’n ingrijpende gebeurtenis?

‘Vrij snel na het overlijden van Elfin ben ik naar Thailand vertrokken, naar een resort van een familievriend waar mensen naartoe gaan om tot zichzelf komen met behulp van yoga, gezonde voeding, meditatie en wellness. Daar ben ik zes weken gebleven. Vanaf het moment dat ik daar aankwam, gebeurden er zoveel bijzondere dingen. Elfin is geboren op 11 augustus, er zit een elf in zijn naam en sinds zijn overlijden kwam het getal 11 steeds terug. Zo ook in Thailand. Het bleek dat ze precies die week, op 11-11, het 11-jarig bestaan vierden van het resort. Ik kwam ook in contact met een Nederlandse moeder en haar dochtertje. Ik had het meisje op schoot en dacht: “Het lijkt wel alsof ik Elfin vast heb.” Het meisje bleek 11 maanden oud en 11 kilo te wegen. Precies zoals Elfin. En soms als ik zat te mediteren had ik minutenlang kippenvel, terwijl ik van binnen helemaal warm werd. Het voelde als een soort download van liefde. Maar een van de mooiste momenten was misschien wel toen ik aan het schrijven was en ineens tot inzicht kwam dat de mooiste weg die je kunt afleggen naar binnen is … Self-in. Ik voelde in heel mijn lijf: hier ga ik iets mee doen, anderen mee helpen of over schrijven.’

Heb je deze tekens na Thailand ook nog gehad?

‘Absoluut, non stop. Ik zie het als kleine wondertjes. Ik weet nog goed dat ik na een kledingruilparty ineens een blauw schoentje vond in mijn huiskamer. Het was precies de kleur blauw die mijn boek over Elfin ook had. Ik appte al mijn vriendinnen, maar niemand herkende het schoentje. Ik snapte er niks van. Een paar maanden later toen ik een bijzonder boek aan het lezen was over het Universum, kwam ineens het tweede schoentje onder de verwarming vandaan. Ik word er nog stil van als ik daaraan terugdenk. Elfin is niet meer hier, maar hij is er nog. Dat voel ik aan alles, dat laat hij mij zien. Dat ik nog steeds zoveel van dit soort wonderen mag ervaren, blijf ik magisch vinden.’

Hoe was dit voor je omgeving?

‘Iedereen vond en vindt het bijzonder. Soms krijg ik ook berichtjes van vriendinnen als ze weer ergens een 11 hebben gezien. Maar ik weet ook nog dat iemand een keer aan mij vroeg: vind je het ook niet heftig als je deze signalen krijgt? Ik moest er een beetje om lachen, want als er iets is wat ik die signalen niet vind, dan is het wel heftig. Het is voor mij het meest gelukzalige, euforische gevoel dat ik ken.’

Wat hebben die signalen jou gebracht?

‘De bevestiging dat liefde alles overwint. Het is er misschien niet in menselijke vorm, maar wat ik voel is zo ongrijpbaar, zo groot, zo intens en echt overal vindbaar. Dat heeft mij zoveel kracht gegeven en nog steeds. Ik heb ook wel eens gedacht of het geen vlucht is geweest omdat ik iets niet wilde zien of voelen, maar ik weet dat dat niet zo is. In Thailand maar ook in de jaren daarna heb ik juist alle ruimte gegeven aan mijn gevoelens. Ik wilde ondanks al die bijzondere tekens, ook met beide benen op de grond blijven staan. Mijn emoties doorvoelen. Als ik verdrietig was, liet ik mijn tranen gaan. Maar ook als frustratie of boosheid voelde, liet ik die gevoelens er zijn. Alles wat ik voelde, was oké. Door zo liefdevol met mezelf om te gaan, merkte ik dat er meer ruimte en ontspanning ontstond. Ik ervaarde hierdoor steeds meer innerlijke vrede. Ik geloof ook dat je pas echt weer verder kunt met je leven op het moment dat je op het punt van acceptatie komt.’

Wat is acceptatie voor jou?

‘Acceptatie is ‘ja’ zeggen tegen alles wat er in mij omgaat, maar ook accepteren dat dit de situatie is zoals hij is. Ik denk niet in ‘wat als’ of ‘dit had nooit mogen gebeuren’, omdat het mij én een naar gevoel geeft én omdat ik mij daarmee verzet tegen een situatie die ik onmogelijk nog kan veranderen. Dat levert zoveel innerlijke strijd op. Ik geloof dat je, hoe moeilijk de situatie ook is, altijd een keuze hebt hoe je ermee omgaat. Met Elfin lukt het mij om te accepteren dat dit de situatie is. Dit was zijn leven hier op aarde. Ik geloof dat hier ook een stuk overgave in zit van de mensheid in het algemeen. We denken wel eens dat ieder leven tachtig jaar duurt, maar dat weten we niet. We hebben geen idee of we nog tien, twintig of vijftig jaar leven. Ik denk dat het de kunst is om in overgave te leven en te genieten van elk moment dat je hebt.’

Ik vind het prachtig en inspirerend hoe je ernaar kijkt. Heb je ook wel eens nare reacties gehad?

‘Ik weet dat er mensen zijn die niet begrijpen hoe ik met de situatie omga en dat begrijp ik, maar het raakt mij niet meer. Vroeger was ik heel erg bezig of mensen mij wel aardig en leuk zouden vinden, maar dat is na het overlijden van Elfin compleet omgedraaid. Je kunt toch nooit voldoen aan wat anderen van je verwachten en ik voel ook totaal de behoefte niet om mezelf te verantwoorden. Ik doe het misschien anders dan gemiddeld, maar ik kan niet anders. Dit is wat het is, dit is wat ik voel en hoe ik het doe. Ik ben alleen maar heel dankbaar dat ik het op deze manier mág doen. Mensen in mijn omgeving zeggen ook vaak: dat het goed met ze gaat ómdat het zo goed met mij gaat. Maar laat ik vooropstellen dat ik iedereen het op zijn of haar eigen manier doet. Het is ook zeker niet mijn intentie om anderen de les te lezen of ze te vertellen hoe ze het beter kunnen doen. Dit is wat werkt voor mij. Dit is mijn manier om nog een mooi leven te kunnen leiden.’

Ik vind het prachtig en inspirerend hoe je ernaar kijkt. Heb je ook wel eens nare reacties gehad?

‘Ik weet dat er mensen zijn die niet begrijpen hoe ik met de situatie omga en dat begrijp ik, maar het raakt mij niet meer. Vroeger was ik heel erg bezig of mensen mij wel aardig en leuk zouden vinden, maar dat is na het overlijden van Elfin compleet omgedraaid. Je kunt toch nooit voldoen aan wat anderen van je verwachten en ik voel ook totaal de behoefte niet om mezelf te verantwoorden. Ik doe het misschien anders dan gemiddeld, maar ik kan niet anders. Dit is wat het is, dit is wat ik voel en hoe ik het doe. Ik ben alleen maar heel dankbaar dat ik het op deze manier mág doen. Mensen in mijn omgeving zeggen ook vaak: dat het goed met ze gaat ómdat het zo goed met mij gaat. Maar laat ik vooropstellen dat ik iedereen het op zijn of haar eigen manier doet. Het is ook zeker niet mijn intentie om anderen de les te lezen of ze te vertellen hoe ze het beter kunnen doen. Dit is wat werkt voor mij. Dit is mijn manier om nog een mooi leven te kunnen leiden.’

Heb jij je wel eens schuldig gevoeld?

‘Nee, ik heb eigenlijk nooit echt een schuldgevoel gehad. Als er niets is na de dood, dan zou mijn ex alsnog zijn zin krijgen als ik de rest van mijn leven met schuld zou leven. En als er wel iets is na de dood dan weet ik zeker dat Elfin en mijn ex-schoonmoeder niets liever zouden willen dan dat ik nog iets van mijn leven zou maken. Dat voel ik zo sterk, daar twijfel ik niet aan.’

Hoe doe je dat?

‘De kracht van zelfliefde is het voornaamste. Sinds het overlijden van Elfin ben ik naar binnen gekeerd. Ik heb alles omarmd. De donkere en lichte dagen. De zware en mooie emoties. Ik laat alles er zijn en nog steeds geef ik pijn en verdriet de ruimte. Door die eindeloze reis naar zelfliefde kan ik het leven aan, zie ik door de donkere dagen ook al die mooie lichtpuntjes die er nog zijn en kan ik echt gelukkig zijn. Ik ben er door het verlies van Elfin achter gekomen dat de kleine dingen mij echt geluk brengen. Wandelen door de natuur, mooie woorden van een dierbare, een lief berichtje over mijn podcast. Geluk zit ‘m voor mij niet in het beklimmen van de zogenaamde ladder, maar veel meer in de menselijke verbinding. Ik leef veel meer in het moment en ben dankbaar voor alle mooie dingen in mijn leven. De liefde van mijn vriend, mijn kat die mij overlaadt met liefde, de twee boeken, Elfin en de kracht van zelfliefde, die ik heb mogen schrijven, de lessen die ik heb geleerd, de TED talk die ik heb mogen geven, alle lieve mensen om mij heen. Daar sta ik ook vaak bij stil. En natuurlijk de verbinding die ik nog dagelijks voel met Elfin. Dat zorgt er ook zeker voor dat ik wil genieten van mijn leven. Hij heeft mij laten zien dat, ook al raak je alles kwijt in je leven wat je lief is, dat er toch nog ruimte is om liefde en intens geluk te ervaren. Dat is toch het allermooiste wat er is?’

Heb je nog een kinderwens?

‘Die heb ik heel lang wel gehad, maar inmiddels niet meer. Mijn vriend heeft die wens ook niet zo. Misschien dat het over een aantal jaar anders is, maar voor nu is het precies goed. Elfin blijft voor altijd mijn kind. Hij is en blijft altijd overal bij. Dat is genoeg voor nu.’

Wat zijn je plannen voor de toekomst?

‘Ik droom van een tiny house in de natuur, ik zou heel graag een wereldreis willen maken met mijn vriend, meer willen schrijven, nog een aantal boeken uitbrengen, mijn studie als traumatherapeut willen afronden en de Selfin-methode verder ontwikkelen. Ik heb zoveel gehad aan de kracht van zelfliefde, dat ik er heel graag een methode van wil maken voor anderen die ook iets heftigs hebben meegemaakt en dichtbij zichzelf willen blijven. Dit zijn allemaal toekomstdromen waar ik vooral geen druk op leg, maar waar ik in alle rust naar toe leef. Ik ben niet meer van het plannen of routes uitstippelen om ergens te komen. Innerlijke rust is voor mij het allerbelangrijkste. Als ik kan doen wat ik het liefste doe en innerlijke rust ervaar, dan is dát voor mij succes.’

NEL Magazine

Dit interview verscheen eerder in NEL Magazine, een tijdschrift voor ouders van overleden kinderen en werd geschreven door Eline Roerdink. De boodschap van NEL Magazine is dat er meer is dan alleen verdriet wanneer een kind overlijdt. Er is ook trots, liefde en zo’n sterke verbinding. Op het platform en in het magazine vind je ervaringen, adviezen, inspiratie en informatie door en voor de ouders van een overleden kind.

Meer informatie over NEL vind je via Instagram @nel_magazine.

Het nieuwe magazine bestel je via de website.